Լիլիթ ԱՎԱԳՅԱՆ

– Պարո՛ն Անգալադյան, մեր վերջին զրույցը մեկ տարի առաջ էր: Ձեր գնահատականները Հայաստանի ներքին եւ արտաքին քաղաքականության, մեր երկրի հեռանկարի մասին այն ժամանակ ամենեւին լավատեսական չէին: Այս մեկ տարվա ընթացքում շատ ջրեր են հոսել: Ձեր տպավորությամբ` երկրում ինչ-որ բան փոխվե՞լ է: – Ո՛չ, չի փոխվել: Մենք ազգովի դեռեւս չենք որոշել` մտնո՞ւմ ենք 21-րդ դար, թե՞ …

«Ճշմարտությունն օրենքից վեր է: Ներողամտությունը վեր է ճշմարտությունից»: Սա սուրբ հայրերի եզրակացությունն է: Պաշտոնական ներողամտության ցուցադրության հիմքում, հասկանալի է, ամենեւին այս իմաստնությունը չէ: Ժամանակ առ ժամանակ պետությունը ներողամտության ցուցադրական ժեստեր անելու անհրաժեշտություն է զգում: Դա ինչ-որ առումով հասկանալի է. որպես կանոն` ներողամտությունից ազատ ժամանակ պետությունը ցուցադրաբար դաժան է: ՀՀ անկախության հռչակման 20-րդ տարեդարձի կապակցությամբ նախագահ …

Եգիպտական արշավանքի ամենաթեժ պահին Նապոլեոնի ասած այս միտքն արդեն թեւավոր է դարձել: Այսինքն, այն ղեկավարը, ով ուսերին գլուխ ունի, հասկանում է` պատերազմի ժամանակ, այսինքն` անգամ ամենաճակատագրական պահերին թշնամու գնդակներից պետք է հնարավորինս պաշտպանել ավանակներին (որպես փոխադրամիջոց) եւ գիտնականներին: Այսօր, սակայն, առաջնայնությունը տրվում է բացառապես ավանակներին: Հակառակ դեպքում` ինչո՞վ բացատրել, որ Հայաստանի գիտությանը հատկացվում է բյուջեի …

Կոռուպցիայի դեմ պայքարի թեման ավելի հին է ու մաշված, քան վերջերս Վայոց Ձորի մատույցներում հայտնաբերված աշխարհի ամենահին կոշիկը, որն, ի դեպ, գեղեցիկ եւ ժամանակակից պատվանդանի վրա ցուցադրվում է Հայաստանի ազգային թանգարանում: Կոռուպցիայի արմատները բոլոր երկրներում էլ, թերեւս, նույնն են, սակայն տարբեր են դրանց պտուղները: Հայաստանում, ուր իշխանությունը 20 տարի անընդմեջ վերարտադրվում է, անսահմանափակ կոռուպցիայի հնարավորություններ …

Լեւոն Տեր-Պետրոսյան, Ռոբերտ Քոչարյան, Սերժ Սարգսյան: Քաղաքական այս երեք գործիչներն անկախ Հայաստանի նորագույն պատմության ողջ ընթացքում թե՛ միաժամանակ, թե՛ մեկը մյուսին հաջորդելով` զբաղեցրել են երկրի կարեւորագույն պաշտոնները: Ընդհուպ՝ երեքն էլ, ի վերջո, հայտնվել են Բաղրամյան 26 հասցեում: Թվում է՝ նրանք երեքն էլ միմյանցից խիստ տարբեր, անգամ մշակութաբանական տարբեր տեսակի մարդիկ են: Սակայն ունեն այնքան ընդհանուր …

Թե ինչո՞ւ իշխանությունն ու ընդդիմությունը միմյանց ձեռք պարզեցին հիմա եւ ոչ, դիցուք, երեք տարի առաջ` 2008թ. նախագահական ընտրություններից հետո, իշխանության ներկայացուցիչները պայմանավորում են երկրի ղեկավարի բարի կամքով: Ընդդիմությունը վստահ է, որ դա իր համառ պայքարի արդյունքն է: Բանաստեղծ, հրապարակախոս Մարինե Պետրոսյանն ու քաղաքագետ Երվանդ Բոզոյանը կարծում են, որ իրականությունը բոլորովին այլ է: – Մարինե՛, Ձեր …

Միմյանց ներդաշնակորեն լրացնող զրույցը, որը սկսվել է իշխանությունների եւ ՀԱԿ-ի միջեւ, անկեղծ է: Անհամեմատ անկեղծ, քան ՀԱԿ-ի եւ ՀԱԿ համակիրների միջեւ «ծավալված» բազմանշանակ լռությունը: Ի վերջո, թե՛ իշխանությունները, թե՛ ՀԱԿ-ը իրավունք ունեն շարժվել` ըստ իրենց քաղաքական նպատակահարմարության: Իսկ այն պահին, երբ իշխանությունների եւ ընդդիմության շահերը հետաքրքիր զուգադիպությամբ համընկնում են, երկուստեք սկսում են վստահեցնել, թե անգամ …

Մշակույթի նախարարության գործառույթներն ու հատկապես միմյանց հաջորդող նախարարների երկար ցանկը թեեւ մտահոգում էր գրող, մշակութաբան, երգասաց Վահրամ Թաթիկյանին, սակայն նա գուցե շարունակեր համբերատար սպասել` թերեւս ինչ-որ բան կփոխվի, եթե չլսեր լուրը` նախատեսվում է Հասմիկ Պողոսյանին փոխարինել ՕԵԿ անդամ Հեղինե Բիշարյանով: Թեեւ նոր էր դուրս եկել հիվանդանոցի վերակենդանացման բաժանմունքից (ուր վերադառնալ, հասկանալի է, չի պատրաստվում)` գրողն …

1564թ. ապրիլի 23-ին Ստրատֆորդում ծնվել եւ իր ծննդյան 52-րդ տարեդարձի օրը` 1616թ. ապրիլի 23-ին, մահացել է աշխարհի ամենահայտնի մարդկանցից մեկը` չգերազանցված դրամատուրգ Վիլյամ Շեքսպիրը: Ծննդյան եւ մահվան օրերի զուգադիպությունը ճակատագրական պատահականություն չէ. դրամատուրգն ինքն է ընտրել իր մահվան օրը: Շեքսպիրը վերջ է տվել կյանքին` թունավորվելով, ինչպես իր հերոսները` Ռոմեոն, Ջուլիետը, Օթելլոն, Ռեգենան, Կլեոպատրան, Անտոնիոսը, ինչը, …

Թվում է` Ցեղասպանության թեմայով ամեն ինչ վաղուց ասված է: Այսօր էլ ելակետային ինֆորմացիան, ըստ էության, նույնն է, սակայն փոխվում է մեր վերաբերմունքը 96-ամյա վաղեմության դեպքերին: Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացին «թարմություն» է տալիս սպորտային հետաքրքրության էլեմենտը` կարտասանի՞ ԱՄՆ նախագահը «ցեղասպանություն» եզրը, թե՞ չի արտասանի: Պարապությունը, ծուլությունն արդարացնելու համար սկսել ենք բանավոր խոսքին գերբնական հատկություններ վերագրել: Այդպես. տակավին …

Արաբական աշխարհում սկսված հակակառավարական շարժումների ալիքը մարտի կեսերից տարածվեց նաեւ Սիրիայում: Ցուցարարների եւ իշխանությունների միջեւ բախումների հետեւանքով զոհվել է հարյուրից ավելի մարդ: Արաբական երկրներում, մասնավորապես` Սիրիայում, տեղի ունեցող իրադարձությունները հայերիս հետաքրքիր են նաեւ այն հիմնավորմամբ, որ Մերձավոր Արեւելքում ունենք հայկական մեծ գաղթօջախներ: Կոնկրետ Սիրիայում բնակվում է շուրջ 80.000 հայ: Իմ զրուցակիցներն են արաբագետներ Արաքս Փաշայանը …

Այսօր, ապրիլի 14-ին, լրանում է հայ ամենաինքնատիպ նկարիչներից մեկի` Վահրամ Գայֆեջյանի ծննդյան 132-ամյակը: Նրա անունն, ի տարբերություն Սարյանի, Սուրենյանցի, գրեթե անհայտ է: Զրույցն արվեստաբան Մարտին Միքայելյանի հետ միտված է հիշեցնելու, որ ունեցել ենք անկրկնելի մի Վարպետ, ում արվեստն ունի բացահայտման եւ աշխարհին ներկայացնելու անհրաժեշտություն: – Մեր նախորդ զրույցին խոսեցիք Վարդգես Սուրենյանցի մասին` նշելով, որ նա …

Հայաստանում արդեն թեւակոխել ենք այն փուլ, երբ իշխանությունները, ընդդիմությունը, հասարակությունը, հոգեւոր բարձրաստիճան ղեկավարությունը խոսում են միայն իրե՛նց հասկանալի լեզվով: Մեկը մյուսին չի հասկանում: Իրականությունն ավելի անողոք է` ոչ ոք մյուսին հասկանալ չի ցանկանում: Երբ փորձում ես հասկանալ մեկի քայլերի տրամաբանությունը, նրա խոսքի անգամ ուշադիր ընթերցումն արդյունք չի տալիս: Հետեւություններ անելու միակ արդյունավետ միջոցը մնում է …

Որերորդ դեպքն է, երբ օլիգարխները, ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը դիմում են դատարան` խոցված արժանապատվությունը, պատիվն ու բարի համբավը վերականգնելու պահանջով: Նրանց արժանապատվությունը խոցում են ոչ թե երկրում ներքաղաքական լարվածությունը, տնտեսության եւ քաղաքականության վրա օլիգարխների ունեցած զգալի բացասական դերը, այլ այն, երբ այդ մասին գրվում է մեր մամուլում: Ամեն դեպքում, ռուսաստանյան լրատվամիջոցները բավականին լուրջ մեղադրանքներ …

– Պարո՛ն Մինասյան, գրականության մեջ հեղինակները կերպարը շեշտելու, նրանց շուրթերից հնչած մտքերին արժեք տալու համար հաճախ հերոսներին ներկայացնում են որպես խելագար (Շեքսպիրի «Համլետ»), էքսցենտրիկ (Սերվանտեսի «Դոն Քիշոտ»), էպիլեպտիկ, մանկամիտ (իշխան Միշկին` Դոստոեւսկու «Ապուշը»), շիզոֆրենիայով տառապող (Անապաստանը` Բուլգակովի «Վարպետն ու Մարգարիտան»): Ինչո՞ւ են ճշմարտությունները, որպես կանոն, գրողները հնչեցնում հոգեպես անառողջ մարդկանց շուրթերից: – Ժողովուրդն է ասում. …

Շախմատի եւ ծանրամարտի (մարզասերները գուցե այլ մարզաձեւեր եւս մատնացույց անեն) ոլորտներում հայ մարզիկների պոտենցիալը, նրանց հաղթանակները միջազգային մրցաշարերում, ինչ-որ առումով փոխհատուցում են ներքաղաքական, տնտեսական եւ մյուս բոլոր ոլորտների պերմանենտ ձախողումները: Իսկ իրականությունն այնքան հիասթափեցնող է, որ սպորտը սկսել է հետաքրքրել անգամ նրանց, ում համար մտավոր աշխատանքից զատ` մնացած ամեն զբաղմունք ժամանակի դատարկ վատնում էր համարվում: …

Դպրոցներում «Գրականություն» առարկայի ծրագիրն այնպես է կազմված, որ աշակերտի գիտելիքները սկսվում են Մաշտոցից եւ ավարտվում Հրանտ Մաթեւոսյանով: Այսինքն` ժամանակակից հայ գրականության մասին անգամ տարտամ պատկերացում դպրոցներում ստանալ հնարավոր չէ: Գուցե պատճառն այն է, որ, ըստ գրականության ծրագրեր կազմողների, ժամանակակից գրողներն այնքան էլ արժեքավոր գործեր չունեն, հետեւաբար` նրանց արվեստին ծանոթանալն աշակերտի համար ժամանակի զուր վատնո՞ւմ է: …

Հայաստանում իրական փոփոխությունների հնարավորությունները, գոնե ներքին ընդվզումների միջոցով, ժամանակի հետ դառնում են ոչ իրագործելի: Ակնհայտ է, որ գործող իշխանությունները բարեփոխումների գնալու ո՛չ կամք ունեն, ո՛չ էլ ցանկություն: Իսկ ընդդիմությունը (տվյալ դեպքում` ՀԱԿ-ը եւ նրան հարող կուսակցությունները, «Ժառանգությունը») իշխանության ռեստավրացիայի հնարավորությունը պատկերացնում են ոչ այնպես, ինչպես «հի-մա» վանկարկող ցուցարարները կամ ընդդիմության հանրահավաքին իրենց ոտնահարված իրավունքների պաշտպանության …

Շաբաթվա կարեւոր ներքաղաքական իրադարձությունը «Ժառանգություն» կուսակցության ղեկավար Րաֆֆի Հովհաննիսյանի անակնկալ հացադուլն էր: Անակնկալ, ի դեպ, նաեւ իր կուսակիցների համար: Ասել, թե նա վերանվաճեց Ազատության հրապարակը, եւ ընդդիմությանը մնում էր միայն այն «վերագրավելը», չափազանցություն է: Սակայն Ազատության հրապարակում քաղաքական պատկառելի գործչի հացադուլը քաղաքական լուրջ ակցիա է, որն, ինչպես «Ազատություն» ռ/կ-ի, «Ա1+»-ի ռեպորտաժներից երեւաց` ի մի էր …

Մենք, չգիտես ինչու, միշտ ակնկալում ենք, որ հոգեւոր դասի ներկայացուցիչները, հատկապես, եթե նրանք բարձրաստիճան հոգեւորականներ են, լինեն իմաստուն, ժուժկալ, չլինեն արծաթասեր, նախանձ, քծնող: Հոգեւորականներից նման որակներ սպասելու հիմքեր ունենք. այդ մարդիկ սեփական կամքով ընտրել են Աստծո ճանապարհը, հոգեւորի ճանապարհը` թողնելով աշխարհիկ կյանքը: Սակայն ամեն անգամ նորովի զարմանալ, թե ինչու են եկեղեցու մեր` հատկապես բարձրաստիճան սպասավորները, …