Առողջապահություն

Մեղրատու բույսերի թագուհին Լորենի մանրատերեւ-TILIA CORDATA Բոլոր ժողովուրդների մոտ լորենին համարվել է Աստծո կողմից տրված բնության առանձնահատուկ պարգեւ։ Հնէաբանները գտնում են, թե Արեւմտյան Սիբիրում աճող լորենին նախասառցային շրջանի մնացուկային ձեւ է, իսկ Հին Եգիպտոսում լորենու մեղրը հարգի է եղել դեռեւս 6000 տարի առաջ։ Հին Հունաստանում համարել են, որ աստվածային անմահական ըմպելիք «ամբրոզիան» պարունակել է նաեւ …

Առողջաբեր կարմրապտուղը Արոսենին վարդազգիների ընտանիքի բույս է, այն հանդիպում է Արեւմտյան եւ Կենտրոնական Եվրոպայի բարեխառն կլիմայական գոտու բնական պայմաններում, հասնում մինչեւ Բեւեռային շրջանի սահմանները։ Տարածված է ձորակներում, անտառների սահմանագծի գոտիներում։ Կարող է դիմանալ ուժեղ սառնամանիքներին, սերմը տարածվում է թռչունների միջոցով, որոնք հասցնում են այն մինչեւ ալպիական գոտու անմատչելի ժայռերը։ Ունի 5-15 մետր բարձրության հասնող ծառի …

Խնձորենին բոլոր ժամանակներում մոգական բույս է համարվել. հավատացել են, որ տան մոտակայքում աճող խնձորի ծառը բարեկեցություն է բերում իրեն խնամող ընտանիքին, սեր եւ խաղաղություն պարգեւում։ Խնձորենին գրեթե բոլոր եվրոպական ժողովուրդների առասպելներում համարվել է սիրո խորհրդանիշ` խնձորենու տակ ծառից քաղած պտուղները փոխանակելով` աղջիկը եւ տղան արտահայտում էին իրենց փոխադարձ համակրանքը։ Խնամախոսներն իրենց հետ խնձոր էին տանում, …

Ոսկե աշնան ծաղիկ` քրիզանթեմ Քրիզանթեմը հնագույն ժամանակներից իշխանության խորհրդանիշ է եղել. 16 ծաղկաթերթ ունեցող դեղնաոսկեգույն ծաղիկը պատկերված է Ճապոնիայի Միկադոյի անձնական կնիքի վրա։ Ճապոնիայի բարձրագույն պետական պարգեւներից մեկը Քրիզանթեմի շքանշանն է, այն պատկերված է երկրի պետական էմբլեմի եւ դրամի վրա։ Քրիզանթեմը ճապոնացի կամիկաձեների նվիրվածության եւ անձնազոհության խորհրդանիշն է եղել։ Քրիզանթեմը Chrysanthemum աստղածաղկավորների ընտանիքի բույս է։ …

Գեղեցկացնող կալինան Viburnum opulus, բռնչի սովորական, Կալինա կրասնայա Հնագույն ժամանակներից համարվել է հարսնացուի գեղեցկության, սիրո, ընտանեկան երջանկության խորհրդանիշ։ Բալկաններից մինչեւ Լեհաստան բոլոր սլավոնական ազգերը այս բույսն անվանում են «Կալինա», դա կապված է հասունացած պտուղների բոցագույն լինելու հետ, կրակ` «բռն-ել» չի կարելի։ Հատկապես տարածված է ՈՒկրաինայում` ընդունված է եղել հարսանիքները զարդարել բռնչու վառ սպիտակ ծաղկաբույլերով կամ …

Սովորական դդումի գիտական անվանումն է` Cucurbita pepo: Հավանաբար բույսի «նախահայրն» է դդում հսկայականը (maxima), որի հայրենիքն է Հյուսիսային Ամերիկայի մերձարեւադարձային կլիմայական գոտին։ Մեքսիկացիները դեռեւս 5000 տարի առաջ այն օգտագործել են սնունդի մեջ, ինչպես նաեւ օգտագործել են իբրեւ անասնակեր։ Միամյա բույս է, ունի տարածվող կոշտ մազիկներով պատված ցողուն, բեղիկավոր եռաբաժան տերեւներ, որոնց օգնությամբ բույսը կարող է …

Եղինջ Եղինջը (լատ. Urtika, ռուս. ԽՐՈտՌՉՈ) ամբողջությամբ այրող մազմզուկներով պատված, երկար եւ ուղիղ ցողունով բույս է: Բարբառներում կոչվում է աղինճ, եղիճ, մռմուռ խոտ, մրմնջուկ, ճօյ, մալախու, կծուտիկ եւ այլն: Աճում է ստվերոտ տեղերում, խոնավ անտառներում, թփուտներում ու տնամերձ հողամասերում: Եղինջն ամբողջությամբ` արմատը, ընձյուղը եւ սերմերը, հնուց լայնորեն կիրառվում է ժողովրդական բժշկության մեջ, ունի արյունը մաքրող …

Սիսեռ Pisum sativum. ոլոռ մշակովի, թիթեռնածաղկավորների ընտանիքի (Viciaceae = Fabaceae = Papilionaceae) բույս է։ Այս ընտանիքի մաս կազմող բույսերը բաժանվում են մոտ 10.000 տեսակի եւ 300 կարգի։ Կա կարծիք, որ ոլոռ մշակովիի հայրենիքը Փոքր Ասիան է, հնարավոր է` ոլոռի մշակովի տեսակները առաջացած լինեն ոլոռ անտառայինից (Vicia sylvatica), որը նախընտրում է բերրի, պարարտանյութերով եւ կալցիումով հարուստ …

Հնագույն ժամանակներից կիտրոնին մոգական ուժ է վերագրվել. այն խորհրդանշել է երկարակեցություն եւ բարեկամություն։ Ըստ հին հավատալիքների` կիտրոնը կարող էր վնասազերծել չար ուժերի ազդեցությունից։ Եթե ձեզ հուռութք, թանկարժեք քար կամ այլ մոգական առարկաներ են նվիրել, ապա բացասական էներգիան չեզոքացնելու համար այն մաքրեք կիտրոնի հյութի ջրային լուծույթով։ Լիալուսնի օրը լոգանքին ավելացրած կիտրոնահյութը կմաքրագործի մարմինը եւ մտքերը։ Տերեւներից …

Էխինացեա ծիրանագույնԷխինացեյա պուրպուրնայաECHINACEA PURPURAE Պրերիայի հրաշք, ոսկե ծաղիկ, մթնշաղի արեւ. այդպես են անվանել էխինացեան Հյուսիսային Ամերիկայի արեւելքում ապրող բնիկները։ Echinacea թարգմանաբար նշանակում է` «փշավոր», բարդածաղկավորների ընտանիքի բազմամյա, երկտուն, մինչեւ 150 սմ բարձրությամբ բույս է։ Աճում է տափաստաններում, ոչ խիտ անտառներում, լավ է հարմարվում ավազակավային հողերի վրա, ցրտադիմացկուն է։ Բույսից ստացված մեղրը շատ արժեքավոր է։ Մշակվում …

– Մեղրը իր սննդարար բակտերիասպան հատկությունների շնորհիվ բարերար ազդեցություն է թողնում մաշկի հետ կապված հիվանդությունների դեպքում: Մեղրը սնուցում է ոչ միայն մաշկի հյուսվածքը` այլեւ մաշկի նյարդային վերջույթները: Ճաղատանալու, փսորիազի, էկզեմայի սկզբնական փուլում խորհուրդ է տրվում օգտագործել 30 %-անոց ակնամոմային քսուք: Սնկային եւ բորբոքային վերքերի, դերմատիտի, թարախապալարների վրա կարելի է դնել պրոպոլիսի սպիրտային թուրմ` մերսելով մաշկի …

Ծնեբեկ Ծնեբեկը (լատ. Asparagus offieinalis L., ռուս. հտՈՐՋՈ) ծնեբեկազգիների ընտանիքին պատկանող, հաստ կոճղարմատով, ճյուղավորված ցողունով բազմամյա բույս է: Ցողունը պատված է մսոտ ու մանր բողբոջներով եւ նման է կանաչ ցորենի հասկի: Լուսասեր, ջերմասեր ու խոնավասեր բույս է, աճում է թփուտներում, մացառներում ու քարքարոտ վայրերում: Գոյություն ունեն ծնեբեկի 100-ից ավելի տեսակներ (խոտաբույս, կիսաթփուտ, լիաններ), մի մասը …

Բառը կազմված է ակն (=աչք=ակնուռ=բողբոջ) եւ մոմ բառերից։ Մեղուն վերամշակում է ծառերի եւ որոշ բույսերից հավաքած բուսախեժը իր ծնոտի գեղձերում արտադրվող նյութով։ Թե ավանդական, թե ժողովրդական բժշկության կողմից ակնամոմի բուժիչ հատկությունները շատ բարձր են գնահատվում։ Դեռեւս 15-րդ դարի հայ բժշկապետ Ա. Ամասիացին իր դեղամիջոցների միջնադարյան հանրագիտարանում ակնամոմի վերաբերյալ գրում է. «Ակնամոմն օգտակար է ոսկորների կոտրվածքների …

Բոխնի Բոխնին (Hippomarathrum, Angelika, Ferula assafoetida L., ռուս. ՍՏվրՍՌռ ՒպվւպսՖ) հովանոցավորների ընտանիքի բույս է, որի արմատից ծլած 4-5 հաստ ու տափակ ցողունների ծայրերին կան մատնանման փնջեր: Տերեւները փետրաձեւ են, ծաղիկները` դեղին: Տարածված է միջերկրածովյան շրջանում, Պարսկաստանում եւ Հնդկաստանում: Դյուրավառության համար գործածվել է իբրեւ աբեթ: Հավանաբար այս հատկության շնորհիվ է առաջացել այն առասպելը, ըստ որի` Պրոմեթեւսը …

«New Scientist» պարբերականի փոխանցմամբ` շաքարախտի բուժման բանալին գտնվում է մարդու ուղեղում: Գիտնականներն առաջարկում են քթից հանված նյարդային ցողունային բջիջները վերածել ենթաստամոքսային գեղձի բջիջների: Դրանք կարող են ինսուլին արտադրել եւ բուժել շաքարախտը: Հայտնի է, որ բետա բջիջներն ինսուլին են արտադրում, որոնք կարգավորում են արյան մեջ գլյուկոզայի քանակը: Առաջին տիպի շաքարախտի դեպքում այդ բջիջները քայքայվում են իմունային …

Ավելուկ Ավելուկը (լատ. Rumex, ռուս. ////////////////) մատիտեղազգիների (հնդկացորենազգիներ) ընտանիքին պատկանող 1-1,5 մետր բարձրության բույս է: Ունի խոշոր երկարավուն տերեւներ, կարմրավուն ծաղկաբույլեր: Բավականին տարածված բույս է, աճում է անտառներում ու մարգագետիններում: Գոյություն ունեն ավելուկի տասնյակ տեսակներ: Դրանցից են սովորական ավելուկը (R. asetosa), ավելուկանման ավելուկը (P. osetoselloides), պալարավոր ավելուկը (R. tuderosus), գանգուր ավելուկը (R. crispus), որ հիմնականում …

Բազմիցս խոսել ենք մեղվի եւ մեղվամթերքների մասին, սակայն անսահման կարեւոր են թե այս միջատի` բնությանը տված օգուտը եւ թե նրա գործունեության արդյունքում ստացվող մոտ 13` տարբեր բնույթի դեղամիջոցները։ Մեղվի մարմինը այն աստիճանի մաքուր է եւ օգտակար նյութերով հագեցած, որ միջատի սատկելուց հետո էլ այն չի կորցնում իր բուժիչ հատկությունները։ Մեղվի վրա գրեթե երբեք չեն լինում …

Մոմորդիկա Վերջին տարիներին բուսաբանների ուշադրությանն է արժանացել լիանայի մի տեսակ, որը բժշկական մեծ նշանակություն ունի։ Այս հետաքրքիր բույսի հետ մեր առաջին ծանոթությունը եղավ այն պահին, երբ որդիս այդ բույսի մի քանի սերմեր բերեց` օվալաձեւ, կտրտված ուրվագծով անսովոր սերմեր էին դրանք։ Անմիջապես դրեցինք սերմերը պարարտ, փուխր հողի մեջ, եւ արդեն երկու տարի է` հիանում ենք բույսի …

Խաղող Խաղողազգիների ընտանիքին պատկանող բույսերը երեքն են։ Խաղող անտառայինը հայտնի է Նոյի ժամանակներից։ Երբ տապանը հասել է Արարատ լեռը` մարդկության նախահայրը տեսել է այնտեղ խաղողի թփեր եւ սկսել է մշակել այն։ Խաղողի այս տեսակը հանդիպում է Հայաստանի ստորին անտառային գոտում, դրանից պատրաստում են գինի, օղի, հյութեր։ Բույսը վաղուց ի վեր գրանցված է Կարմիր գրքում։ Հայտնի …

Հարվարդի հանրային առողջության դպրոցի գիտաշխատողները պարզել են, որ օրական 2-3 բաժակ սուրճ խմողները 15%-ով քիչ են տառապում դեպրեսիայով, քան ավելի քիչ խմողները: Ուսումնասիրություններն ուղղակիորեն չեն վկայում կոֆեինի հակադեպրեսիվ ազդեցության մասին: Այնուամենայնիվ, վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ նրանք, ովքեր ամենաշատն են սուրճ օգտագործում, ամենաքիչն են ունենում հոգեկան խանգարումներ: Այս եզրակացությանը գիտնականները հանգել են 10 տարվա ընթացքում …