Առողջապահություն

Nymphaeaceae-ջրաշուշանազգիներ։ Ջրաշուշանազգիները պատկանում են բոլոր ժամանակների եւ ժողովուրդների ամենահանելուկային եւ հմայիչ խոտաբույսերի շարքին։ Հին հույները համարում էին, որ շուշանազգիներն առաջացել են Հերա աստվածուհու կաթի կաթիլներից։ Ըստ սկանդինավյան հավատալիքի` յուրաքանչյուր ջրաշուշան ունի իր պահապան բարի ոգին, որը պահպանում է ծաղկին` ծնվում եւ մահանում է ծաղկի հետ։ Սլավոնները համարել են, որ յուրաքանչյուր ջրաշուշան մի ջրահարս է։ Սպիտակ …

Ծնեբեկի բուժիչ ընձյուղը Հայերեն տարանուններն են` մալաժոր, ծնեփակ, մարանճու։ Բույսի անվանումը հունարենից թարգմանաբար նշանակում է` ընձյուղ։ Ծնեբեկի բուժիչ հատկությունների մասին գրել է Կլավդիուս Գալենը (131-210թթ.)։ Միջնադարյան խոհարարական «De Cocuinaria» գրքերում նկարագրված են ծնեբեկի ընձյուղներով պատրաստված ուտեստներ։ Ավիցենան նկարագրել է ծնեբեկի բուժիչ հատկությունները, պահպանվել են նրա առաջարկած դեղատոմսերը։ Սննդի մեջ օգտագործվում են 15-20 սմ երկարության ընձյուղները։ …

Ձնծաղիկը` հույսի խորհրդանիշ Galanthus nivalis-ձնծաղիկ, սպիտակածաղիկ Երբ Աստված ստեղծեց ձյունը, վերջինս տարակուսեց, որ իր սպիտակ գեղեցկությունը չի զարդարվում որեւէ գեղեցիկ ծաղիկով։ Աստված ստեղծեց ձնծաղիկին։ Ձյունը սիրեց վերջինիս եւ պահում էր իր ծոցում, տաքացնելով հողի վրայի օդի շերտը։ Վաղ գարնանը բույսն իր ջերմությամբ հալեցնում է ձյան մերձակա շերտը` հողի մեջ փոսիկ առաջացնելով։ Եվրոպական մշակույթը պահպանում է …

Եղինջ երկտուն – Urtica dioica Պատկանում է եղինջազգիների ընտանիքին (Urticaceae)։ Uro- թարգմանաբար նշանակում է` «այրում եմ»։ Հայկական տարանուններն են եղինջ, եղիճ, աղինճ, աղինջ, մռմռուկ, կճան, կճան խոտ, մրմնջուկ, մրմուրախոտ, բանջար, դաղդղուկ։ Բույսի բուժիչ հատկությունների մասին իմացել են հին ժամանակներից։ Գալենն առաջարկել է օգտագործել եղինջի հյութը մազաթափության դեպքում։ Ավիցենան իր «Բժշկության կանոնները» գրքում նկարագրել է եղինջի …

Սողոմոնի կնիքով սնդրուկը Հայերեն տարանուններն են` կցմցուկ, սինդրիկ, Սողոմոնի կնիք, կռմզան։ Շուշանազգիների – convallaria ընտանիքին պատկանող բազմամյա, հաստ հանգուցավոր կոճղարմատով բույս է։ Ցողունը մերկ է, բազմանիստ, 25-50 սմ բարձրությամբ, տերեւներն ունեն երկարավուն, նշտարաձեւ 10-12 սմ հերթադիր, երկշարք դասավորություն, որոնք գրկում են ցողունը, լայնքը 2-5 սմ է, արտաքինից կանաչ են, հակառակ կողմը` բաց կանաչավուն, շրջված են …

Բուրումնավետ ռեհանը Ocimum basilicum. բազիլիկ, ռեհան, շահասպրամ, լատինական անվանումը բառացիորեն թարգմանվում է` արքաներին արժանի բուրմունք։ Հայրենիքը` Հարավային Ասիան եւ Հյուսիս-արեւելյան Աֆրիկան է, որտեղ հանդիպում է արեւադարձային գոտու լեռներում։ Ռեհանի վայրի խոտաբույսը հանդիպում է Իրանում, Չինաստանում, Հարավային Ամերիկայում, Կովկասում, Միջին Ասիայում։ Որպես համեմունքային բույս` հայտնի էր հին հույներին, արաբներին, տաջիկներին։ Հիպոկրատը խորհուրդ է տալիս այն օգտագործել …

Դաղձի` անանուխի «Մենթա» անվանումը ծագել է հին հունական դիցաբանության հավերժահարս Մինթայի անունից: Բույսի վերգետնյա մասը եթերայուղ է պարունակում, որի քանակը ծաղիկների մեջ 4-6% է, տերեւների մեջ` 2.4-2.75%, իսկ ցողունների մեջ` մինչեւ 0.3%: Այն ստացվում է ջրային գոլորշիների միջոցով թրման եղանակով: Նրա հիմնական մասը (41-65%) երկրորդային սպիրտ մենթոլ է: Բույսի մեջ պարունակվում են նաեւ մենթոն, պինեն, …

RUMEX CONFERTUS WILLD- ավելուկ, թրթնջուկ (սչավել կոնսկի)։ Պատկանում է Polygonaceae – հնդկացորենազգիների ընտանիքին, մինչեւ 150 սմ բարձրությամբ բազմամյա խոտաբույս է։ Բույսի ցողունը ուղղաձիգ է, ծաղիկները` կանաչավուն, մանր, կազմում են խիտ ողկույզներ, ծաղկում է ապրիլ-մայիս ամիսներին, պտուղը եռանիստ ընկուզիկ է, հասունանում է սեպտեմբերին։ Աճում է խոնավ վայրերում, գետերի եւ լճերի մոտակայքում, ճանապարհների եզրերին։ Տարածված է երկրագնդի …

– Լյարդի, երիկամների, թոքերի, ստամոքսի, աթերոսկլերոզի եւ սակավարյունության դեպքում օգտակար է եղինջի տերեւների թուրմը: 0.5լ եռացրած ջրի մեջ եղինջի 2-3 թ/գ տերեւները 2 ժամ թրմել: Ընդունել օրը 4-6 անգամ 1-ական ճ/գ, ուտելուց առաջ: – Մազաթափության դեմ պայքարելու եւ մազարմատը սնուցող լավ միջոց է եղինջով եփուկը. 100գ մանրացված տերեւները 30 րոպե եռացնել 500 մլ ջրի եւ …

Բուժիչ ծաղիկը Cyclamen purpurascens. արջի քրման, արջտակ, արանց ծաղիկ, ալպյան մանուշակ, թաղթ, լող, խոզի հաց, մանոշ։ Ցիկլամեն տեսակի անվանումն առաջացել է հունարեն Kyklas` կլոր, շրջանաձեւ բառից, այն կապված է ցիկլամենի արմատի ձեւի հետ։ Հռոմեացիներն անվանել են ցիկլամենի գնդարմատը` tuber terrae – ստորգետնյա պալար։ Հին ժամանակներից բույսը ծառայել է որպես վարազներին կեր` ցիկլամենի գերմաներեն SAUBROT անվանումը …

Հովտաշուշան Սկանդինավյան ավանդազրույցներում եւ հին գերմանական ցեղերի ծիսակատարություններում այն համարվել է սիրո աստվածուհու խորհրդանիշ։ Հավատացել են, որ այս ծաղիկն ունի մոգական ուժ` պարգեւում է շրջապատի հարգանքն ու հիացմունքը, երջանիկ սեր, կանխագուշակող մարգարեական երազներ։ Հայաստանում հանդիպում են դրա վայրի տեսակները։ Հովտաշուշանը բազմանում է շատ արագ, տարածվելով գրավում նորանոր տարածքներ։ Ծաղկի վերգետնյա հատվածում ցողունի վրա դիտվում են …

PETROSELINUM CRISPUM – ազատքեղ, կարոս, մաղադանոս։ Ըստ ավանդության` վայրի վիճակում առաջին անգամ հայտնաբերվել է Պելոպոնեսի Մորեիի թերակղզում հույն հողագործի կողմից` քարքարոտ լեռներում։ Հին Հունաստանում վայելել է այնպիսի հարգանք, ինչպիսին վայելում է կովը Հնդկաստանում. մաղադանոսը համարվում է սուրբ բույս, խորհրդանշում հաղթանակի փառքը եւ բերկրանքը։ Համարվում էր, որ այդպիսի հանդիսավոր պահերին մաղադանոսի ցողուններով իրեն զարդարում էր ինքը` …

Օրեր առաջ մեր թերթի խմբագրություն էր զանգահարել մի քաղաքացի, ով խնդրեց չհրապարակել իր անուն-ազգանունը: Վերջինս պատմեց Սեւանի պոլիկլինիկայում կատարվող, ինչպես ինքը բնորոշեց, անօրինականությունների մասին: Նա ներկայացավ որպես պոլիկլինիկայի աշխատակիցներից մեկի մտերիմ անձնավորություն: Զանգահարած կնոջ փոխանցմամբ՝ կատարվող անօրինականությունների հեղինակը պոլիկլինիկայի նորանշանակ տնօրեն Հասմիկ Ղազարյանն է, ով տնօրենի պաշտոնը ստանձնել է նախորդ տարվա դեկտեմբերի 4-ին: «Ես ուզում …

Մանուշակազգիներ Violaceae Մանուշակը գարնան ավետաբերներից մեկն է, որը խորհրդանշում է հավատարմությունը, խորաթափանցությունը։ Մանուշակի անվան վերաբերյալ բազմաթիվ ավանդազրույցներ են հյուսվել։ Համաձայն հռոմեական ավանդազրույցի` գետում լողացող Վեներան նկատում է իրեն նայող անհամեստ երիտասարդներին եւ կերպարանափոխում նրանց մանուշակների։ Մանուշակազգիների ընտանիքն ունի ավելի քան 500 տեսակ։ Հայաստանում առավել տարածված են մանուշակ հոտավետը, մանուշակ դաշտայինը եւ եռագույն մանուշակը։ Մանուշակ դաշտայինը …

Զանգազգիներ – Campanulaceae Բույսի companula անվանումը կապում են Իտալիայի Կամպանիա մարզի անվան հետ։ Ըստ ավանդազրույցի՝ եկեղեցու վանահայրը անտառին կից բացատում նկատում է գորգատիպ սփռված բաց կապտամանուշակագույն զանգակածաղիկներ։ Զմայլված հրաշալի տեսարանով՝ նա մոտենում է եւ լռության մեջ, երեկոյան մեղմ քամին նրա ականջին է հասցնում նուրբ համազանգերի ղողանջները։ Ձայների մեղեդայնությունը եւ ծաղկի ձեւի կատարելությունը հիմք հանդիսացան, որպեսզի …

Մազերը սնուցող բալասան։ Մանրացրած 50-ական գրամ կաղամբի, եղինջի, կռատուկի վրա լցրեք 400 մլ կաթ, եփեք մարմանդ կրակի վրա մինչեւ փափկելը։ Հովանալուց հետո քամեք։ Ավելացրեք 20 գրամ կիտրոնահյութ։ Խառնեք, բալասանը ներմերսեք գլխամաշկին եւ քսեք մազերին, 20 րոպե հետո մազերը լվացեք ձվի օճառահեղուկով։ Ձեռքերը փափկեցնող խյուս։ Եփեք 100 գրամ մանրացրած կաղամբի թերթերը 200 մլ կաթի մեջ, մինչեւ …

Երակների լայնացման` վարիկոզային հիվանդության համար ժամանակակից բժշկությունը վաղուց լազերային մեթոդին է արդեն անցել: Սակայն ժողովրդական բժշկությունը բավական արդյունավետ դեղատոմսեր է առաջարկում: – Եթե վարիկոզի հետեւանքով խոցեր են առաջացել, ապա դրանց բուժման հարցում կարող է օգտակար լինել սովորական կարտոֆիլը: Մաքրած հում կարտոֆիլը քերիչով անցկացրեք եւ 1սմ հաստությամբ այդ խյուսը տեղադրեք խոցի վրա: Վրայից ցելոֆան փաթաթեք, ապա …

Տերեփուկ խոտաբույսի լատիներեն անվանումը կապված է ավանդազրույցների հետ։ Հունական Սիրակուզա քաղաքում երաշտի հետեւանքով սով է սկսվում։ Գետերի Աստված Մեանդրոսի դուստր Կիանե դիցուհին խնդրում է, որ հայրն իրեն ջրառատ առվակ դարձնի։ Հայրը կատարում է դստեր խնդրանքը։ Առվակի մուգ կապույտ ջրերը լցվելով ցամաքած Անապիս գետը` հասնում են Սիրակուզա քաղաք։ Հին Հունաստանում հայտնի էր առասպելական Կենտրավրոս Քիրոնոսը։ Նա …

Կաղամբ ուտողը չի հարբի Առաջին հիշատակությունը կաղամբի մասին արվել է Արիստոտելի կողմից մ.թ.ա. 384-322թթ., որպես վայրի բույսի։ Թեոֆրաստը (372-287թթ.. մ.թ.ա.) իր «Հետազոտություններ բույսերի մասին» գրքում նկարագրել է կաղամբի այն երեք տեսակները, որոնք մշակվել են Աթենքում։ Իմաստասեր Քրիսիփոսը մի ամբողջ գիրք է «նվիրել» կաղամբին։ Հին հույն բժիշկ Դիոսկորիդիսն ուսումնասիրել է կաղամբի բուժիչ հատկությունները։ Հին Հունաստանում կաղամբը …

Արտիշոկ ցանովի, արտիշոկ փշոտ, կանգկուր Cynara scolymus. Հայրենիքը Միջերկրական ծովի ափերն են։ Այդ բանջարային բույսը պատկերված է եղել Հին Եգիպտոսի, Հունաստանի, Հռոմի տաճարների պատերին։ Առաջին գրավոր հիշատակումը արվել է հույն իմաստասեր Թեոֆրաստոսի կողմից մ.թ.ա. 371թ., գրեթե նույն ժամանակաշրջանում Դիոսկորիդիսը օգտագործել է արտիշոկը որպես մարսողությանը նպաստող միջոց։ Հռոմեացի Պլինիուս Ավագը խորհուրդ է տվել բույսն օգտագործել որպես …