2006թ. Հայաստանի Անշարժ գույքի շուկայում գները վերջին տարիների նման նորից աճել են` հատկապես Երեւանում: Կադաստրի պետական կոմիտեի հրապարակած տարեկան հաշվետվության համաձայն` Երեւանի բնակարանները թանկացել են 24-29 տոկոսով:
Մինչդեռ գների աճին հակառակ` անշարժ գույքի գործարքների թիվը շատ քիչ է ավելացել՝ մոտ 2000-ով: Եվ կարծես թե հաստատվում է այն տեսակետը, թե անցյալ տարի այդ շուկան գտնվում էր գրեթե «մեռած վիճակում»: Նախորդ մի քանի տարիներին գործարքների թիվը տարեկան 25-27 հազարով ավելանում էր: Համեմատելու համար ասենք, որ եթե 2003թ. կատարվել է 71.797 գործարք, ապա 2004 թվին՝ 98.345, 2005-ին՝ 122.545 գործարք: Իսկ 2006թ. տեղի է ունեցել անշարժ գույքի 124.568 գործարք, նախորդ տարվանից ընդամենը 2023-ով ավելի: Ստացվում է, որ գործարքների աճն անցած տարի կտրուկ անկում է ունեցել: Շուկայի մասնագետները դրա համար բացատրություն ունեն:
«Անցած մի քանի տարիներին գործում էր «Ինքնակամների օրինականացման մասին օրենքը», եւ յուրաքանչյուր տարի ավելի քան 10.000 կառույց էր օրինականացվում,- ասում է Անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի համապատասխան վարչության պետ Աշոտ Մուրադյանը: -Այդ գործընթացը տեղի է ունեցել մինչ 2006թ. գարունը: 2006թ. օրինականացվել է մոտ 3000 ինքնակամ, մի քանի անգամ ավելի քիչ, քան նախորդ տարիներին էր: Դրա համար էլ գործարքների աճը պակասել է: Իսկ զուտ գույքի առքուվաճառքի գործարքների դեպքում տարեկան 10-15 տոկոսի աճ է գրանցվում: Նույնը եղել է նաեւ անցած տարի»:
Սակայն անշարժ գույքի առքուվաճառքով զբաղվող բրոքերներն ունեն բոլորովին այլ կարծիք:
«Այո՛, անցած մի քանի տարիներին անշարժ գույքի շուկայում բում էր, որն իր սահմանն ուներ եւ պետք է հանդարտվեր»,- ասում է բրոքեր Աշոտ Մալխասյանը:
Այդ հանդարտացումը, փաստորեն, աստիճանաբար տեղի չունեցավ, այլ 2006թ. միանգամից վրա հասավ: Իսկ այդ բումն էլ իր հերթին իր բացատրությունն ունի: Վերջին տարիներին շատ սփյուռքահայեր Հայաստանում բնակարաններ ձեռք բերեցին: Սփյուռքահայերից բացի, այստեղ բնակարան են ձեռք բերել նաեւ այլազգիներ, հիմնականում՝ պարսիկները: Ընդ որում սփյուռքահայերն ու այլազգիները ոչ միայն բնակարան են ձեռք բերում, այլեւ արտադրական նշանակություն ունեցող տարածքներ: Ըստ բրոքերների՝ անցյալ տարի Հայաստանում անշարժ գույք ձեռք բերող օտարերկրացիների քանակը նվազել է, ինչը նույնպես գործարքների նվազման պատճառ է դարձել: Բացի վերը նշված հանգամանքներից, կա նաեւ մեկ այլ գործոն` անցած տարիներին բավականին մեծ թվով պետական շինություններ են օտարվել: Պարզ է, որ դրանք նույնպես թիվ էին կազմում եւ խթանում էին աճը: Իսկ պետական ունեցվածքը վերջանում է: 2006 կամ 2007 թվականներին այնքան շատ պետական շենք-շինություններ չեն լինի սեփականացնելու, որքան կային 2001-2005 թվականներին: Բացի այդ, 2006թ. նախընտրական տարի էր, եւ մասնագետները պնդում են, թե նման ժամանակահատվածում գործարքների քանակը պակասում է: Սա նաեւ նշանակում է, որ անշարժ գույքի շուկան կշարունակի «մեռնել» նաեւ 2007 թվին: Իսկ «մեռնելու» ամենամեծ պատճառը թերեւս այն է, որ անշարժ գույքը Երեւանում ունի աստղաբաշխական գներ եւ, շատերի կարծիքով, ձեւավորվել է արհեստականորեն: Դրա համար էլ շուկայի շարժը գնալով պակասում է: Հարուստներն արդեն մի քանի տներ ունեն եւ նոր տուն ձեռք բերելու կարիք չունեն: Աղքատ խավն էլ տուն ձեռք բերելու հնարավորություն ընդհանրապես չունի: Մնում է այս երկուսի միջեւ ընկած՝ այսպես կոչված, միջին խավը, որը մեր երկրում էլի աղքատ է եւ չի կարող բնակարան գնել: Այնպես որ, անշարժ գույքի շուկայում սկսված ճգնաժամն առաջիկա տարիներին գնալով կխորանա:
Բոլոր դեպքերում ներկայացնենք, թե ինչ գներ է արձանագրել Կադաստրի պետական կոմիտեն Հայաստանի անշարժ գույքի շուկայում: Ինչպես նշեցինք՝ գներն աճում են: Ընդ որում, այդ աճը Հայաստանի տարբեր մարզերում տարբեր չափով է տեղի ունեցել: Բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների եւ առանձնատների համար գործարքների ու գների աճը նույնպես տարբեր չափով է գրանցվել: Ամենամեծ թռիչքը եղել է Երեւան քաղաքում, որտեղ բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների գներն աճել են 29 տոկոսով, անհատական տների գները՝ 24,8 տոկոսով: Իսկ նյուս քաղաքներում ու մարզերում այդ թվերն իրարից խիստ տարբեր են: Տարբեր են նաեւ Երեւանի տարբեր համայնքներում: Հայաստանի ամենաթանկ բնակարանները վաճառվում են Երեւանի Կենտրոն համայնքում, որտեղ բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների 1քմ-ի գինը 178.900-1.080.000 դրամ է կամ՝ 500-3000 դոլար: Կենտրոնից հետո ամենաթանկ համայնքն Արաբկիրն է, որտեղ 1 քմ գինը 114-890 հազար դրամ է կամ 316-2500 դոլար: «Ամենաէժան» համայնքը Նուբարաշենն է, որտեղ 1քմ-ն արժի 57.400-117.600 դրամ կամ 160-325 դոլար: Երեւանից հետո ամենաթանկ քաղաքը Էջմիածինն է, հետո Ծաղկաձորը: Էջմիածնում բնակարանների 1քմ գինը տատանվում է 71.000-200.000 դրամի կամ 197-555 դոլարի սահմաններում, իսկ Ծաղկաձորում՝ 68-198 հազարի կամ 108-550 դոլարի: Հայաստանի ամենաէժան բնակարանները վաճառվում են Լոռու մարզի Շամլուղ գյուղում՝ 1քմ-ն 2300-8000 դրամով: Իսկ մեծությամբ հանրապետության երկրորդ եւ երրորդ քաղաքների՝ Գյումրիի եւ Վանաձորի բնակարանների 1քմ-ն վաճառվում է համապատասխանաբար 70-390 եւ 75-560 դոլարով:
Կարծում եմ, նկատեցիք, որ մայրաքաղաքի եւ մյուս մարզերի բնակարանների գները խիստ տարբեր են միմյանցից: Երեւանում անշարժ գույքի գները անտրամաբանական եւ արհեստական են թվում: Վերջին մի քանի տարիներին բազմաթիվ անգամ կարծիքներ են հնչել, թե մայրաքաղաքում տեղի ունեցող բնակարանաշինությունն է պատճառը, որ գներն այսչափ թանկացել են: Նորակառույցների սեփականատերերը գերշահույթ ստանալու նպատակով իրենց շենքերի համար կրկնակի բարձր գին են սահմանում, ինչի հետեւանքով էլ թանկանում են մյուս բոլոր բնակարանները: Նյութը պատրաստելիս թերթեցի ռուսական «Էքսպերտ» ամսագիրը, որտեղ գովազդվում էին Մոսկվայի գրեթե կենտրոնում նորակառույց էլիտար մի քանի շենքերի բնակարանները՝ 1 քմ-ն 1490 դոլարով: Դա էլիտար բոլոր հարմարություններով նորակառույց թաղամաս էր: Ուներ ընդարձակ բակային տարածքներ, լողավազաններ, սպորտային տարբեր համալիրներ ու սրահներ, ավտոկայանատեղիներ, ջրաշխարհ եւ բազմաթիվ այլ էլիտար հաճույքների հնարավորություններ: Իսկ մեր նորակառույցներից շատերը, որոնք էլիտար են հորջորջվում, նույնիսկ ավտոկայանատեղի չունեն, սակայն ավելի թանկ են վաճառվում, քան աշխարհի ամենաթանկ քաղաքներից մեկի՝ Մոսկվայի բնակարանները: Այստեղից էլ պարզ է դառնում, որ Երեւանում անշարժ գույքի գներն աճել են արհեստականորեն: Դրա վկայությունն է նաեւ գործարքների քանակի կտրուկ անկումը եւ շուկայում սկսված ճգնաժամը: Միգուցե սա լա՞վ սկիզբ է, որպեսզի առաջիկա տարիներին անշարժ գույքի շուկայում ձեւավորվեն իրատեսական գներ: