Կուսակցականացում՝ մրցույթի միջոցով

18/11/2006 Նաիրա ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

2006թ. հունիսին, պաշտոնավարման առաջին մամուլի ասուլիսի ժամանակ ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարար (ԿԳՆ) Լեւոն Մկրտչյանը խոստացել էր համակարգը զերծ պահել կուսակցականացումից, որպեսզի կուսակցական պատկանելությունն ու գաղափարական համոզմունքներն ամենօրյա աշխատանքում իրենց զգացնել չտան:

Նախարարը մասնավորապես հայտարարել էր. «Հերթական անգամ պաշտոնավարելով, ես ամեն ինչ կանեմ, որ համակարգն աշխատի իբրեւ ամբողջական մասնագիտական համակարգ, որպեսզի վաղը մեր երեխաներին չուղարկենք «Օրինաց երկրի», հանրապետական կամ դաշնակցական դպրոց»: Ասուլիսի ժամանակ հնչած այս խոսքերին անդրադառնալու անհրաժեշտություն չէր լինի, եթե «168 Ժամի» խմբագրություն չայցելեին նախարարությունում կազմավորվող նոր մարմնի` Կրթության պետական տեսչության թափուր պաշտոնների համար հայտարարված մրցույթին մասնակցող երկու քաղաքացի, որոնք կասկածի տակ էին առնում իրականացվող մրցույթի նպատակահարմարությունն ու դրանց անաչառությունը: Ինչպես գիտենք, 2001թ. ընդունված «Քաղաքացիական ծառայության մասին» օրենքի համաձայն, քաղծառայողների գլխավոր եւ բարձրագույն խմբի պաշտոնների համալրումը տեղի է ունենում Քաղծառայության խորհրդի մրցութային հանձնաժողովների կողմից, սակայն բարձրագույն խմբի պաշտոնների նշանակման իրավասությունը պատկանում է պետական մարմնին, տվյալ դեպքում՝ ԿԳՆ-ին: Իսկ ղեկավար պաշտոն նշանակելու իրավասությունը` հաղթող ճանաչված մասնակիցներից մեկի վերաբերյալ, նախատեսված կարգով, իրականացնում է նախարարը: Լեւոն Մկրտչյանի հրամանով, օրերս ՀՀ ԿԳՆ Կրթության պետական տեսչության պետ է նշանակվել Խաչիկ Մուրադյանը, որը կուսակցական պատկանելությամբ դաշնակցական է: Տեսչության մոտ 25 թափուր պաշտոնների համար հայտարարված մրցույթները դեռեւս ընթացքի մեջ են: Այս տարվա նոյեմբերի 10-ին տեսչության բաժնի պետի համար տեղի ունեցած մրցույթին մասնակցած անձանցից մեկն ասում էր. «Մրցույթի ժամանակ մասնակից կանանցից մեկին մերժեցին, հետո, ինչ-որ բան ճշտելուց հետո, ետ կանչեցին եւ անցկացրեցին: Այսպիսի բան Քաղծառայության խորհրդում չէր եղել, սա կուրիոզ էր: Պահանջվող կրիտերիաներն այնպիսին են, ավելի ճիշտ, նրանք այնպես են հարմարեցրել, որ տեսչության պետի եւ տեղակալի համար իրենց մարդիկ անցնեն: Քննությունների անցկացման կարգը սխալ է, իրենց մարդկանց են տեղավորում, որովհետեւ հաղթողներից ընտրություն կատարողը, միեւնույն է, նախարարն է լինում: Դաշնակցական լինելը հասկացանք, գոնե պաշտոն ստանձնողների համար պարտադիր պահանջ պետք է լինի մանկավարժական կրթություն ունենալու պայմանը, սակայն պաշտոնի անձնագիրն այնպես են հարմարեցրել, որ գրված է միայն` բարձրագույն կրթություն: Այսինքն, «զովետ» ավարտածը կարող է գնալ դպրոց եւ ստուգումներ կատարել: Արդյոք տվյալ անձինք ստուգումներ իրականացնելու բարոյական իրավունք ունե՞ն, նրանք դասամատյանների հետ աշխատելու փորձ պիտի ունենան, որ իմանան՝ որտեղի՞ց սկսել, որտե՞ղ վերջացնել: Հինգ տարվա մանկավարժը դեռ նոր սկսնակ ուսուցիչ է համարվում, այդ երիտասարդները ինչպե՞ս պետք է դպրոցներում ստուգումներ կատարեն»,- ասում էր ԿԳՆ-ում 7-8 ամիս պայմանագրով աշխատած քաղաքացին, որը չցանկացավ հրապարակել իր անունը, քանի որ մտադիր էր մինչեւ վերջ պայքարել տեսչության որեւէ պաշտոնում ընդգրկվելու համար: «Մենք կարծում ենք, որ պետք է այնպես անել, որ հաղթողների միջեւ կրկնակի մրցույթ հայտարարվի` ավելի բարդ հարցաշարերով: Սակայն ստացվել է այնպես, որ այն մարդիկ, ովքեր երկար տարիներ աշխատել են կրթության համակարգում` ժողկրթբաժնում, դպրոցում ուսմասվար կամ տնօրեն են եղել` չեն անցնում, իսկ նրանք, ովքեր ընդամենը սկսնակ ուսուցիչ են՝ ստանձնում են այդ պաշտոնները: Մինչեւ նոր նախարարի գալը 21 հոգի աշխատում էինք պայմանագրային հիմունքով, 21-իս էլ եկավ ու հանեց, պայմանագիրը չեղյալ համարեց, բերեց դաշնակցականներին: Մտածեցինք՝ ոչինչ, մրցույթին կմասնակցենք, կհաղթենք: Մեռանք հաղթելով, մեր ընկերներից մեկը հաղթեց տեսչության պետի ու պետի տեղակալի մրցույթների ժամանակ, որը շատ կարգին եւ լուրջ անձնավորություն է, բանաստեղծ է, բայց նրան պաշտոն չեն տալիս: Փաստորեն, նախարարի փոխվելուց հետո չեղյալ համարեցին մեր պայմանագրերը, ու երկու ամսվա համար իրենց մարդկանց բերեցին: Գործող օրենքն էլ է սխալ, մարդու գործոն են հաշվի առնում, քանի որ վերջում նախարարն է ընտրություն կատարում: Այնպես է ստացվում, որ եթե նախարարը դաշնակցական է՝ դաշնակներն են անցնում: Թող մրցույթներ չհայատարարվեն, այլ միանգամից նշանակումներ կատարվեն»,- ասում էին նրանք: Այս առնչությամբ, ԿԳՆ մամլո քարտուղար Լիլիթ Գալստյանը, որը լիազորված էր ներկայացնելու նախարարի (նախարարը բացակայում է հանրապետությունից) դիրքորոշումը, ասաց. «Ցավոք սրտի, տարածված սովորության համաձայն` ենթադրություններ են լինում, որ անպայման քաղաքական կուսակցությունների փոփոխությունների դեպքում փոխվում են նաեւ կադրերը: Լեւոն Մկրտչյանը նախարար նշանակվելու հենց հաջորդ օրը, այդ մտայնությունը փարատելու համար, լրագրողներին հայտարարեց, որ կադրային լուրջ փոփոխություններ չեն սպասվում, իսկ իր կադրային քաղաքականության հիմքում դրվելու է մասնագիտական պատրաստվածության գործոնը: Նրա պաշտոնավարման ողջ ընթացքում նախարարության որեւէ ստորաբաժանումում որեւէ կադր, մասնագետ, որը տիրապետում է իր աշխատանքին՝ չի փոխվել: Ինչ վերաբերում է Հանրակրթության պետական տեսչությանը, Լ. Մկրտչյանը հայտարարություն էր արել, նշելով, որ տեսչության թիվ մեկ խնդիրը լինելու է կրթական բարեփոխումներով իրականացվող կրթության որակի վերահսկումը: Տեսչությունը պետք է վերահսկի ոչ միայն կրթության որակը, այլեւ տարբեր կառույցների շրջանակներում իրականացվող վարկային եւ այլ ծրագրերի որակը: Տեսչությունը նոր ձեւավորվող կառույց է: Մինչեւ մրցույթի հայտարարվելն այս համակարգում ունեինք պայմանագրային աշխատողներ եւ ունենք նաեւ Քաղծառայության խորհրդով հաղթած աշխատողներ: Ես չգիտեմ, թե ովքեր են նման հայտարարություն անողները, կարող եմ ասել միայն, որ տեսչության պետ նշանակված Խաչիկ Մուրադյանը, ճիշտ է, կուսակցական է, բայց նա համակարգում նախարարի գալով չի հայտնվել, նա 2002-ից ԿԳՆ-ում աշխատում է որպես աշխատակազմի կադրերի բաժնի պետ: Իսկ նոյեմբերի 8-ին կայացած մրցույթի արդյունքում տեսչության պետի տեղակալ է նշանակվել Չեխովի դպրոցի ուսմասվար, անկուսակցական Վիկտորյա Սուքիասյանը: Բաժնի պետ է նշանակվել նաեւ Անահիտ Հարությունյանը, որը նույնպես ՀՅԴ-ական է»: Լիլիթ Գալստյանը հավաստիացնում էր, որ նա տեսչական աշխատանքի փորձ ունի, որովհետեւ նախկինում ԿԳՆ-ում աշխատել է մասնագետ եւ պատահական մարդ չէ համակարգում: Իսկ Նախակրթության տեսչավորման բաժնի պետ նշանակված Մ. Սեբաստացի կրթահամալիրի տնօրեն Ռաիսա Գալստյանն անկուսակցական է: Մամլո քարտուղարի ասելով, կուսակցականության խնդիր չպետք է դնել, որովհետեւ, օրինակ, տեսչության պետի վարորդն «Ազգային Միաբանությունից» է, պայմանագրային հիմունքով աշխատողների մի մասն անկուսակցական են, մի հոգի էլ ՕԵԿ-ից է: Խմբագրություն այցելած մրցույթի մասնակիցները դժգոհում էին նաեւ Քաղծառայողների համար անցկացված մրցույթի ընթացքից: Քաղծառայության խորհրդի մամլո քարտուղար Գոռ Աբրահամյանի ասելով, իրենք օբյեկտիվության հետ կապված խնդիրներ չունեն, որովհետեւ աշխատում են թափանցիկ. լրագրողները դրանում համոզվելու համար կարող են ներկա գտնվել մրցույթներին: Մեկից ավելի հաղթողներից ընտրության դեպքում դժգոհողներ լինելու փաստը նա համարում էր բնական: Ինչ վերաբերում է նախորդ ուրբաթ անցկացված բաժնի պետի մրցույթին, Գ. Աբրահամյանը տեղեկացրեց, որ դիմողներից 3-ը չեն ներկայացել մրցույթին, 6-ին չեն թույլատրել մասնակցել համակարգչին չտիրապետելու պատրվակով: Ընդհանուր առմամբ` մրցույթին մասնակցել է 7 հոգի, որից հաղթող է ճանաչվել 5-ը: Ետ կանչված կնոջ միջադեպի առնչությամբ մամուլի քարտուղարը նշեց, որ նրա փաստաթղթերի վերանայման խնդիր է առաջացել, քանի որ վերջինիս բարձրագույն կրթությունը եղել է մաթեմատիկայի գծով, ինչը հանձնաժողովի անդամների մոտ երկմտելու տեղիք է տվել` բնագիտակա՞ն, թե՞ մանկավարժական կրթություն է այն: Մասնակցի փաստաթղթերը վերանայելուց հետո հանձնաժողովը որոշել է, որ նրա ունեցած բարձրագույն կրթությունը մանկավարժական է, եւ թույլատրել է մասնակցել մրցույթին, ինչն էլ դարձել է շահարկումների եւ անհիմն կասկածների առիթ: «Քաղծառայության խորհուրդը հանձնաժողովների միջոցով պաշտոններ նշանակելու որեւէ գործառույթ չունի: Նշանակման իրավասությունը պատկանում է տվյալ պետական մարմնին»,- ասում էր Գ. Աբրահամյանը: