Հետաձգված ամոթի զգացում

04/11/2006 Ռաֆայել ԹԵՅՄՈՒՐԱԶՅԱՆ

ՀՀ արտաքին գործերի նախկին նախարար Ալեքսանդր Արզումանյանը, իրավապաշտպան Վարդան Հարությունյանը, Լեռնային Ղարաբաղի «Երկրապահ» կամավորականների միության նախագահ Արկադի Կարապետյանը եւ սոցուժերի ներկայացուցիչ Գայանե Մարկոսյանը «Կոնգրես» հյուրանոցում ներքաղաքական հարցերի վերաբերյալ քննարկում էին նախաձեռնել:

Նախաձեռնողները երեկ նաեւ հայտարարություն են տարածել, որում ասվում է, թե ներկա իշխանության մայրամուտը նոր մարտահրավերների առջեւ է կանգնեցրել մեր երկիրն ու հասարակությունը: «Անտեսելով ժողովրդի համատարած դժգոհությունն ու հիասթափությունը, միտումնավոր ժողովրդից թաքցնելով իր թիմի լիակատար ֆիասկոն ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման հարցում՝ ամբողջովին կոռուպցիայի եւ անօրինականության մեջ թաթախված վարչախումբը ձգտում է ինքնավերարտադրման՝ նենգափոխելով պետական խնդիրներն իր փրկության խնդրով»,- ասված է հայտարարության մեջ: Որտե՞ղ է այն ուժը, որն ի վիճակի է շտկելու իրավիճակը: Հայտարարության հեղինակների համոզմամբ՝ այդ ուժը բոլորիս մեջ է, մեր չշողոքորթելու, չնվաստանալու, անկախ հայրենիքում ազատ, արժանապատիվ եւ շիտակ ապրելու ձգտման մեջ է: Իսկ ինչպե՞ս կարելի է իրագործել այդ ձգտումները եւ անարյուն ազատվել մեր բնական ձգտումները պատնեշողներից: Հայտարարության հեղինակները գտնում են, որ ելքը «համաժողովրդական անհնազանդության շարժումն է»: Երեկվա քննարկման նախաձեռնողներից Ա. Արզումանյանը նշեց, թե շարժումը բաց է բոլորի համար՝ ներառյալ նրանց, ովքեր մասնակցել են այս իշխանությունների կեղծարարություններին, բայց այսօր ընդունում են իրենց սխալը: Իսկ քննարկման մասնակից դիվանագետ Դավիթ Հովհաննիսյանն էլ մտահոգություն հայտնեց հասարակության մեջ տարածված այն տեսակետի կապակցությամբ, թե արդեն ոչինչ փոխել հնարավոր չէ: Ըստ նրա, իշխանություններն անտեսում են հասարակությանը, եւ հասարակական գործընթացները որեւէ տեղ չունեն պետական քաղաքականության մեջ: Այդ ամենը, Դ. Հովհաննիսյանի բնորոշմամբ, «հետաձգված տոտալիտարիզմ է»: «Սա բարբարոսական համակարգ է: Մենք արդյունքի չենք հասնում, քանի որ առանձին-առանձին ենք հանդես գալիս: Անհրաժեշտ է կազմակերպված հանդես գալ»,- կոչ արեց նա ու հավելեց, թե բոլոր երկրներում պետք է փակել ՀՀ դեսպանությունները, որովհետեւ արտաքին հարաբերություններում Հայաստանի ղեկավարները կենտրոնացել են ընդամենը երկու հարցի՝ Լեռնային Ղարաբաղի ու Հայոց ցեղասպանության վրա՝ «խեղճացնելով ու ճորտացնելով ողջ ժողովրդին»: Քննարկման մեկ այլ մասնակցի, «Արմատ» հ/կ անդամ, ԱԺ նախկին փոխխոսնակ Կարապետ Ռուբինյանի հավաստմամբ էլ՝ քաղաքացիական անհնազանդության միջոցով հարցեր լուծելու հնարավորությունը փորձված է բազմաթիվ երկրներում եւ ժամանակի ընթացքում: «Ինձ ամոթն է պատել: Տարիներ անց մեր երեխաները, թոռները մեզ հարցնելու են, թե մենք ի՞նչ էինք անում, երբ այս իշխանությունները վաճառում էին մեր երկիրը կամ հանձնում օտարներին»,- նշեց Կ. Ռուբինյանն ու հավելեց, թե ուզում է, որ «հետաձգված ամոթի զգացումը դառնա այժմեական ամոթի զգացում ու մեզ դրդի գործողությունների»: «Ինչո՞ւմն է կայանում քաղաքացիական անհնազանդության պրոցեսը: Ըստ էության, կենցաղում մենք հիմա էլ ունենք դրա դրսեւորումները: Դրանք անկազմակերպ են, բայց կան այդ դրսեւորումները՝ սկսած փողոցային խոսակցություններից, վերջացրած մամուլում առանձին հրապարակումներով»,- ասաց Կ. Ռուբինյանը` բոլորովին մոռանալով, որ կար ժամանակ, երբ իրենք էին իշխանության: Իսկ ահա Հելսինկյան ընկերակցության նախագահ Ավետիք Իշխանյանն էլ այն կարծիքին է, որ մեր հասարակությունը տառապում է դատապարտված լինելու զգացողությամբ: Ա. Իշխանյանի կարծիքով, իշխանությունները «հաղթել» են հասարակությանը, ու այդ «հաղթանակն» արտահայտվում է ցինիզմով: Քննարկմանը մասնակցում էր նաեւ «Հայրենիք եւ պատիվ» կուսակցության ղեկավար Գառնիկ Մարգարյանը, ով ողջունեց քննարկման կազմակերպիչների նախաձեռնությունը: Գ. Մարգարյանն էլ նախորդ ելույթ ունեցողների նման քննադատեց երկրի գործող իշխանություններին: Նրա խոսքերով, Հայաստանի իշխանություններն իրենց ներքին եւ արտաքին քաղաքականության արդյունքում երկիրը վեր են ածել «օբյեկտի»: Գ. Մարգարյանը գտնում է, որ մեր ժողովրդին համախմբող ուժ է պետք, որը նրան քաղաքացիական անհնազանդության կտանի: Քննարկումներում նկատելի աշխուժություն մտցրեց Վիգեն Խաչատրյանի ելույթը: «Շատ գայթակղիչ է, ընկալելով այդ դժգոհության ալիքը, հանդես գալ որպես ժողովրդի շահերն արտահայտող եւ դառնալ սիրելի ժողովրդի համար: Մենք նման գործիչների պակաս չենք ունեցել, եւ հասարակությունն այդ գործիչներից պակաս չի հիասթափվել, քան գործող իշխանություններից»,- հայտարարեց Վ. Խաչատրյանը՝ հավելելով, թե ինքն այն կարծիքին չէ, թե մոտ ապագայում Հայաստանը կկործանվի: «Ես կուզենայի, որ այսպես չլիներ, բայց ես չեմ գտնում, որ մենք ողբերգություն ենք ապրում»,- նշեց Վ. Խաչատրյանը: Վերջինիս համոզմամբ, հասարակությանը հաճոյանալը դատապարտված է եւ տանելու է փակուղի, իսկ անհնազանդության կոչ անողն ինքը պետք է օրինակ ծառայի եւ անհնազանդ լինի ամեն հարցում: «Չի հասունացել այն պահը, երբ կձեւավորվի այն քաղաքական ուժը, որը կստանձնի նոր պետություն ձեւավորելու խնդիրը»,- գտնում է նա: Վ. Խաչատրյանը, որ ՄԱԿ կուսակցության կազմակերպչական հարցերով խորհրդատուն է, նաեւ կարծիք հայտնեց, թե իշխանություններն արժեզրկեցին իշխանության, ընդդիմությունը՝ ընդդիմության հասկացությունները: «Եվ հիմա էլ ինչ-որ մարդիկ փորձում են արժեզրկել այլընտրանքի հասկացությունը»,- նշեց նա: Երեկվա քննարկմանը մասնակցում էր նաեւ դերասան Երվանդ Մանարյանը, ով քաղաքացիական անհնազանդության կոչ անողներներից փորձում էր պարզել, թե ի՞նչ է նշանակում «քաղաքացիական անհնազանդություն»: «ՀՀ շարքային քաղաքացին ի՞նչ պետք է անի. թոշակ չստանա՞, երթուղային տաքսիներից չօգտվի՞…: Ի՞նչ անի»,- հարցնում էր դերասանը, ում առաջադրած այդ հարցերը երեկ այդպես էլ հստակ պատասխաններ չստացան: