ԱԺ պատգամավոր, քաղաքագետ Հմայակ Հովհաննիսյանը վստահ է, որ ընդդիմադիր հակակրիմինալ շարժումը, որի անդամ է նաեւ ինքը, չի կարող լուրջ լինել թեկուզ այն պատճառով, որ անձնավորված է: Նա համոզված է, որ խնդիրն անձերի մեջ չէ, եւ եթե համակարգային փոփոխություններ չլինեն, նույնը շարունակվելու է ցանկացած քաղաքական ուժի իշխանության գալու պարագայում:
– Ձեր կարծիքով, հակակրիմինալ շարժումն արդյունավե՞տ է լինելու, թե՞ այն ընդդիմության հերթական զբաղմունքն է, քանի որ հենց ընդդիմադիրներն են բազմաթիվ առիթներով հայտարարել, թե կրիմինալի դեմ պետք է պայքարի իշխանությունը, որն ունի համապատասխան լծակներ եւ լիազորություններ, ոչ թե ընդդիմությունը, որը ոչինչ չունի դրա դեմ պայքարելու համար:
– Եթե հասարակության, քաղաքական ներկայացուցիչները նախարարին կամ որեւէ այլ բարձրաստիճան պաշտոնյայի մեղադրում են կոռուպցիայի մեջ, եւ նա հայտարարում է, թե` քանի որ դուք ապացույցներ չունեք, ես էլ խնդիր չունեմ` ի՞նչ պետք է անենք: Իսկ ո՞վ պետք է բռնի կոռուպցիայի մեջ թաթախված պաշտոնյային. իհարկե, դատախազությունն ու իրավապահ մարմինները, բայց նրանք չեն զբաղվում այդ գործառույթներով, չեն պայքարում կոռուպցիայի դեմ: Միաժամանակ այդ պաշտոնատար անձինք չեն հասկանում, որ քաղաքացիները չէ, որ պետք է ապացուցեն իրենց կոռումպացված լինելը: Եթե հասարակական կարծիքն իրենց չի վստահում, կասկածում է կոռուպցիայի մեջ, ապա իրենք պետք է հրաժարվեն իրենց պաշտոններից, որովհետեւ մեր դատախազությունը մեր իրականության մեջ այս տարիների ընթացքում երբեւէ չի բացահայտել որեւէ բարձրաստիճան պաշտոնյայի: Բոլորը խոսում են կոռուպցիայի մասին, այդ թվում` նաեւ կոալիցիայի ներկայացուցիչները, բայց որեւէ պաշտոնյա դատախազության, իրավապահ մարմինների կողմից չի կանչվել պատասխանատվության կոռուպցիայի համար: Կոռուպցիան մի տեսակ անբռնելի սեւ կատու է մութ սենյակում: Իսկ դրա համար սենյակը պետք է լուսավորվի հասարակության ջանքերով: Գուցե լուսավորվելուց հետո՞ մեր դատախազությունն ու իրավապահ մարմինները ստիպված լինեն իրենց պարտքը կատարել: Ճիշտ եք` նորմալ երկրներում կոռուպցիայի դեմ պայքարում են իրավապահ մարմինները, բայց այս տարիների ընթացքում մեր երկրում որեւէ նախարար իրավապահների կողմից ենթարկվե՞լ է օրինական հետապնդման: Չկա՛:
– Կարելի՞ է ենթադրել, որ այսօր ընդդիմության պայքարը հենց դատախազության ու իրավապահ մարմինների դեմ է, որպեսզի վերջիններս վերադառնան իրենց լիազորություններին ու գործառույթներին ու պայքարեն կոռուպցիայի դեմ:
– Իմ պայքարը կրիմինալի դեմ է, որովհետեւ մեր երկրում այսօր պաշտոններն ապահովագրում են կրիմինալի ներկայացուցիչներին կամ կրիմինալ հակումներ ունեցող մարդկանց: Նրանք անձեռնմխելի են, ինչն ապացուցվում է թեկուզ նրանցով, որ պատգամավոր դառնալու արշավանք են սկսել մարդիկ, ովքեր զբաղվում են կրիմինալ բիզնեսով, այսինքն` խուսափում են հարկերից: Նրանց համար ԱԺ-ն տանիք է, որն ապահովագրում է պատասխանատվությունից:
– Դուք էլ եք պատգամավոր, դուք ձեզ ապահովված զգո՞ւմ եք ինչ-որ հարցերում:
– Կոնկրետ ինձ` ոչնչով, որովհետեւ ես քաղաքական գործիչ եմ, ես չունեմ բիզնես: Ես այն հատուկենտ մարդկանցից եմ, ովքեր քաղաքական գործիչներ են, ունեն իշխանական իրավասություններ, բայց չունեն անձնական բիզնես: Ես զբաղվում եմ քաղաքականությամբ, որովհետեւ դա իմ միակ կոչումն է: Բայց նաեւ հերիք է մարդուն զրկես պաշտոնից, նրան սկսում են հետապնդել: Օրինակ, Մարտին Հովհաննիսյան, Տարոն Սահակյան… Նրանք կորցրին իրենց ունեցվածքը, ու նրանց դեմ գործեր հարուցվեցին: Այս ապացույցները յուրովի են ընկալել այսօրվա բիզնես-էլիտան, որը նպատակ է դրել վերջնականապես քաղաքականությունից դուրս մղել իմ նման քաղաքական վերջին մոհիկաններին, ու քաղաքական դաշտը վերցնել սեփական ազդեցության տակ` հաստատելով սեփական անձեռնմխելիության դիկտատուրա: Դրա համար, բնականաբար, ես միացել եմ հակակրիմինալ շարժմանը: Բայց ասեմ, որ հակակրիմինալ շարժումը շատ խայտաբղետ է: Այնտեղ ընդգրկված են տարբեր մարդիկ տարբեր հայացքներով. կան մարդիկ, ովքեր ասում են` հերիք է Սերժ Սարգսյանին հեռացնել ասպարեզից կամ նրան բարձրացնել կախաղան, եւ կրիմինալն այս երկրում կվերջանա, բայց մյուսներն էլ այլ կարծիքի են: Ես էլ այդ կարծիքին չեմ: Ես համամիտ չեմ, որ կրիմինալն անձով է պայմանավորված: Համաձայն չեմ, որ դա պայմանավորված է Ռոբերտ Քոչարյանի, Սերժ Սարգսյանի անձով: Ավելին` ես պնդում եմ, եթե համակարգային լուրջ փոփոխություններ չլինեն, ապա եթե Ռոբերտ Քոչարյանի տեղը լինի Արտաշես Գեղամյանը` նույն իրավիճակը կշարունակվի: Եթե նախագահի պաշտոնում Ռ. Քոչարյանին փոխարինի Ստեփան Դեմիրճյանը, նույն իրավիճակն է լինելու: Այլ հարց է, որ տվյալ անձինք խոստանում են փոփոխություններ, բայց մենք գիտենք, որ մինչեւ իշխանության գալը շատ հաճախ խոստանում են, բայց հետո չեն կատարում: Այսինքն` ոչ ոք չի կարող երաշխիք տալ, բացի հասարակությունից, ուստի ես իմ հույսերն անձերի հետ չեմ կապում` Սերժ Սարգսյան, Ռոբերտ Քոչարյան, Արտաշես Գեղամյան, Ստեփան Դեմիրճյան, ես ինչ գիտեմ ինչ Պողոս, ինչ Կիրակոս… Ես անձերի հետ չեմ կապում դա: Պետք է հասարակությունն ակտիվանա, կրավորական կեցվածքից դուրս գա ու համակարգային փոփոխություններ անի, տեր կանգնի իր իրավունքներին ու մեկառմեկ պատասխանատվության կանչի կոռումպացված պաշտոնյաներին:
– Ձեր իսկ տրամաբանությանը հետեւելով` արդեն իսկ կարելի է հայտարարել, որ հակակրիմինալ շարժումը ձախողված է, որն առաջնորդվում է անձերի դեմ պայքարելու սկզբունքով: Ճի՞շտ հասկացա:
– Այն, որ այս շարժումն անձնավորվում է, իհարկե, մասամբ արտացոլում է ընդդիմության մեջ ընդգրկված որոշ ուժերի, դեմքերի ցանկությունը, որն ամեն գնով փորձում է այն անձնավորել: Բայց` մասամբ, որովհետեւ անձնավորման ճանապարհով գնալը հեշտ է: Անձերից ազատվելը շատ ավելի հեշտ է, քան այս համակարգից, որը, ինչպես ցույց տվեց պրակտիկան, շատ բարդ է: Մեզանում, օրինակ, կային մարդիկ, ովքեր ասում էին` թող Լեւոնը (նկատի ունի Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին:- Լ.Ս.) գնա, ամեն ինչ լավ կլինի: Բայց կյանքը ցույց տվեց, որ Լեւոնից ազատվելը շատ ավելի հեշտ էր, քան այն համակարգից, որն ամենեւին էլ անձնավորված չէ: Սակայն կան քաղաքական գործիչներ, ովքեր սիրում են իրենց համար հեշտ ճանապարհ ընտրել: Իսկ անձնավորված պայքարն ամենահեշտն է. շատ հեշտ է անձնավորել ու ասել, որ` ահա չարիքի արմատը մարմնավորված է տվյալ անձով: Օբյեկտիվության համար ես պետք է ասեմ, որ այդ անձնավորումը պայմանավորված էր Սերժ Սարգսյանի հայտարարություններով, ուր նա փորձում է կրծքով պաշտպանել այն ամենն, ինչ այսօր կատարվում է երկրում: Նա իր վրա ֆունկցիա է վերցրել արդարացնելու այդ ամենը, եւ յուրաքանչյուր խոսք որակելու որպես զրպարտություն: Եթե նա չասեր` թող անուններ տան, այս շարժումը չէր սկսվի:
– Այսինքն` ընդդիմությունն այսօր ուտում է այն «կուտը», որն իրեն նետո՞ւմ են իշխանությունները, եւ այս շարժումը զուտ դրա համա՞ր է ստեղծվել:
– Ես չեմ կարող ամբողջ ընդդիմության անունից պատասխանել:
– Բայց նրանցից մեկն էլ դուք եք:
– Այո, ես գտնում եմ, որ կան նաեւ խորքային խնդիրներ: Ալեքսանդր Իսկանդարյանն իր հարցազրույցներից մեկում ասել էր` հրապարակային քաղաքական գործիչների դարն անցել է, հիմա պետք է լավ տղերքը ղեկավարեն: Սա արդեն իսկ պրոբլեմ է, որն ասում է ոչ փոխհրաձգություններում հայտնված քաղաքական գործիչներից մեկը: Ա. Իսկանդարյան անունով վերլուծաբանն է դա ասում:
– Հիմնավոր չե՞ն հակակրիմինալ շարժմանն ուղղված մեղադրանքները, թե այն միակողմանի է եւ միայն ՀՀԿ-ին է անդրադառնում` ձեւացնելով, թե մյուսներին ման է գալիս ու չի գտնում:
– «Բարգավաճ Հայաստանը» հայտարարում է, որ ոչ մի օլիգարխ, այսինքն` կրիմինալ, իր ցուցակում չպետք է լինի: Մարդիկ, ովքեր բարի համբավ չունեն, ասում են` այդ ցուցակում չպետք է լինեն: Այդպես կլինի՞, թե՞ ոչ` չգիտեմ, բայց հիմա կա անմեղության կանխավարկած, հո կանխավ չե՞ս կասկածի մարդկանց: Բայց բոլոր նրանք, ովքեր հայտարարում են` Հմայակ, իմ փողերի մոտ քո քաղաքականությունը հեչ բան է` նրանք իմ հակառակորդներն են: Սրանք չեն կարող քաղաքական որոշումներ կայացնեն: Նրանք հատվածական շահեր ունեցող մարդիկ են, չի կարելի թույլ տալ, որ նրանք նման որոշումներ կայացնեն: Դա պետք է թողնել Հմայակ Հովհաննիսյանի նման քաղաքական այրերին: Իմ տեսակետը սա է: Չեմ ասում, թե նրանք չպետք է ԱԺ մտնեն, ուղղակի պետք է համամասնությունը պահպանել:
– Հակակրիմինալ շարժումը ինչ-որ ծրագիր ունի՞, գոնե կազմակերպիչները գիտե՞ն, թե այն ինչ հանգուցալուծում է ունենալու, իրենց պայքարն ինչ արդյունք է ունենալու:
– Ամենաճիշտ բանը, որ ես խորհուրդ կտամ Սերժ Սարգսյանին եւ Ռոբերտ Քոչարյանին, դա այս հակակրիմինալ շարժումը ղեկավարելն է: Այ, եթե նման բան անեն` հասարակությունը նրանց միայն կողջունի, ես դրանում ավելի քան համոզված եմ: Որովհետեւ խնդիրը ոչ թե անձերի մեջ է, այլ նրա, որ այս երկրում դատավորը չպետք է լինի օլիգարխների գրպանում գտնվող ու նրանց օգտին հարցեր լուծող ինստանցիա: Որպեսզի քաղաքական գործիչը չլինի օլիգարխների սպասավորն ու նրանց դիֆերամբներ երգողը, նրանց ձեռքին նայողը, նրանց մի ձեռքի շարժումով իր ֆրակցիան, իր քաղաքական հայացքներն ու իր ընկերներին դավաճանողը: Կամ` օլիգարխների ցանկությամբ իր կարգավիճակը փոխող ու անցում կատարող` ընդդիմադիր դաշտից դիմադիր դաշտ: Չպետք է նման բաներ թույլ տալ. դրա համար մարդիկ մեղավոր չեն: Դրվածքն է սխալ, որը կանխորոշում է քաղաքական գործիչների ճակատագիրը: Ես չեմ կարծում, թե մեզ մոտ հրեշներ կան: Ո՛չ, բոլորն էլ ճանապարհ անցած մարդիկ են, բոլորն էլ սիրում են այս երկիրը, բայց դրվածքն այնպիսին է, որ այսօր Սերժ Սարգսյանը կդառնա այն բոբոն, ինչպիսին դարձրել էին Վազգեն Սարգսյանին: Բայց նա բոբո չէր, դրվածքն էր այդպիսին: Պետք է փոխել դրվածքը: Ճիշտ է` ավելի հեշտ է արյան խումբը փոխել, քան արդեն ձեւավորված իմիջը: Վազգենն ինչ ասես` արեց, որ իր վրայից այդ բոբոյի կերպարը հանի, բայց միեւնույն է` չստացվեց: Հիմա նույնը չպետք է թույլ տա Սերժ Սարգսյանը: