– Չնայած ձեր հավաստիացումներին, թե ԱԺ աշխատակազմն ընդամենն օպտիմալ տեսքի եք բերում, «Օրինաց երկիրը» պնդում է, որ այն, ինչ դուք եք անում, կոչվում է զանգվածային ջարդ: Ավելին, ըստ Մհեր Շահգելդյանի, ԱԺ աշխատակազմում մոտ 600 մարդ է աշխատում, որտեղ կան եւ ՀՀԿ-ի, եւ ՀՀՇ-ի, եւ ՀՅԴ-ի ներկայացուցիչներ: Դա, նրա գնահատմամբ` հետեւանք է նրա, որ Արթուր Բաղդասարյանն իր գործունեության ընթացքում չէր «ջարդել» իր նախորդների արածները եւ մարդկանց չէր ազատել աշխատանքից: Դուք նորի՞ց եք պնդում, որ այն, ինչ դուք արեցիք, «ջարդ» չէր:
– Ոչ միայն ես եմ ասում, այլեւ պարզ, տարրական տրամաբանությունն է ասում, որ այն, ինչ կատարվել է ԱԺ աշխատակազմում, բացարձակապես որեւէ կապ չունի որեւէ կուսակցության հետ: Եթե ես այս կամ այն կուսակցությանը պատկանող որեւէ անձի նկատմամբ որեւէ պատժամիջոց կիրառեի, էլի ինչ-որ ձեւով հնարավոր կլիներ ասել, որ` ահա սա կոնկրետ այս անձի դեմ է, որն այս կամ այն կուսակցության անդամ է, եւ դրանից էլ ենթադրել, որ սա կապված է այս կամ այն կուսակցության հետ: Քայլերը եղել են աշխատակազմի կառուցվածքի վերաբերյալ. պարզապես լուծարվել են մի քանի կառույցներ: Եթե որեւէ մեկն ասում է, որ սա կուսակցական խնդիր է, եթե որեւէ մեկն ասում է, որ այս կառույցներում շատն այս կամ այն կուսակցության մարդիկ էին, նա պիտի պատասխանի այդ հարցերին` ինչո՞ւ էր այդպես, եւ այլն: Եթե կառույց է լուծարվում, անկախ այն բանից, թե այդտեղ քանիսը որ կուսակցությունից է, սա կառույցի խնդիր է: Ի վերջո, պետք է այս տարրական ճշմարտությունը հասկանալ: Եվ հարցադրումները` կուսակցական ջարդ, որ այնտեղ մեծամասնությունն «Օրինաց երկրից» էր եւ այլն, կարծում եմ, դա միայն «Օրինաց երկրին» է վնասակար: Որովհետեւ դրանով անուղղակի ասվում է, որ դրանք իսկապես կառույցներ էին, որտեղ աշխատողների զգալի մասն «Օրինաց երկրից» էին: Ճիշտն ասած, ես չգիտեմ էլ` քանի՞սն էին «Օրինաց երկրից», քանի՞սը` ոչ: Երբ այդ վարչությունների ղեկավարների հետ խոսել եմ, այո, իրենք ասել են, որ «Օրինաց երկրից» են, բայց կառույց լուծարելու ժամանակ դա ինձ համար ոչ մի նշանակություն չունի: Այնպես որ` եւս մեկ անգամ ասում եմ. եթե կառույց լուծարելիս որեւէ մեկն ասում է, որ սա կուսակցական ջարդ է, ապա այդ մարդիկ խոստովանում են, որ նախկինում այդ կառույցներն ուղղակի կուսակցականացված են եղել: Դա ինձ բացարձակապես չի հետաքրքրել: ԱԺ աշխատակազմում ինձ հետաքրքրում է, թե այս կամ այն կառույցն ԱԺ աշխատանքի հետ ինչքան կապ ունի եւ ինչքանով է նպաստում ԱԺ աշխատանքի արդյունավետության մեծացմանը: Իսկապես շատ զարմանալի է, որ այս թեմայով խոսակցություններն անընդհատ շարունակվում են. ողջամիտ մարդկանց համար եւս մեկ անգամ ընդգծում եմ, որ, երբ խոսքը կառույցի մասին է, ապա այդ գործընթացները որեւէ կուսակցության հետ կապելն անուղղակի խոստովանություն է, որ գոնե նախկինում այդ կառույցներն ինչ-որ կուսակցությունների հետ ինչ-որ կապ ունեցել են: Սկզբում ասացին` հանրապետականացում է տեղի ունենում ԱԺ աշխատակազմում, հետո, ի վերջո, հասկացան, որ լուծարելուց հետո որեւէ մեկը չի կարող գալ ոչ ՀՀԿ-ից, ոչ էլ այլ կուսակցությունից: Հասկացան, որ ՀՀԿ-ն այստեղ բացարձակապես կապ չունի: Հետո տեսան, որ սա էլ չի ստացվում, փորձեցին ասել` «կուսակցական ջարդ»: Ի դեպ, ամենահետաքրքիրն է, որ այս թեմայով եղած բազմաթիվ ելույթներում չի եղել մեկը, որը բերի գոնե մեկ հիմնավորում եւ ասի, որ այս կառույցն այս, այս, այս պատճառներով իսկապես կարեւոր եւ անհրաժեշտ էր խորհրդարանի համար: Անընդհատ խոսվում է ինչ-որ կուսակցական խնդիրների մասին: Ի՞նչ կապ ունի դա այդ կառույցների հետ:
– «ՕԵԿ»-ականները վստահեցնում էին, որ այդ կառույցները բարձրացնում են ԱԺ վարկանիշը: Հիմնավորում չէ՞:
– Դրանք` վարկանիշ բարձրացնել, իջեցնել եւ այլն, վերացական խոսքեր են: Խորհրդարանի աշխատակազմի առաջին եւ միակ խնդիրն ԱԺ գործունեությունն արդյունավետ կազմակերպելն ու դրան նպաստելն է: Այստեղ ուրիշ հարցադրում չի կարող ընդունվել: Հետեւաբար` այս կամ այն կառույցի լինել-չլինելու խնդիրը պետք է որոշվի` ելնելով այն բանից, թե այն որքանով է նպաստում այդ ֆունկցիայի կատարմանը:
– Այդ կառույցներում ուրիշ մարդիկ չկայի՞ն, միայն ՕԵԿ-ականնե՞ր էին:
– Ինձ չի հետաքրքրել, թե այդ կամ այլ կառույցներում քանիսը որ կուսակցությունից է: Ես գտնում եմ` «Պետական ծառայության մասին» օրենքի կոպիտ ոտնահարում կլինի աշխատակազմում, եթե ըստ կուսակցական պատկանելության վերաբերվես մարդկանց կամ կառույցներին: Դա անընդունելի է:
– Որեւէ ՀՅԴ-ական կամ ՀՀԿ-ական կա՞, որը դուրս է մնացել այդ կառույցից եւ դժգոհել է:
– Ոչ: Մինչ այժմ բողոքել է ընդամենը մեկ մարդ. այն ծառայության ղեկավարը, ով զբաղվում էր ԱԺ նախագահին ուղղված նամակներին պատասխանելու հարցով: Իսկ հարցը վերաբերում է 40 հաստիքի: Մինչ հրապարակելը ես այդ մարդկանց հավաքել ու ասել եմ, որ այս, այս հիմնավորումներով, ցավոք, ես ստիպված եմ այդ քայլին գնալ, որովհետեւ ես այս ժամանակահատվածի համար պատասխանատու եմ աշխատակազմի կառուցվածքի, գործունեության համար: Մյուսների կողմից ընդամենը մեկ հարցադրում է եղել. ի՞նչ է լինելու այն մարդկանց հետ, ովքեր տարիներ շարունակ աշխատել են ԱԺ-ում եւ լավ մասնագետներ են: Այսինքն` առարկություն քայլի, սկզբունքի վերաբերյալ բացարձակապես չի եղել: Եվ ես պատասխանել եմ, որ սա շարունակական գործընթաց է լինելու, եւ կառուցվածքը ճշտելուց հետո անցում է լինելու արդեն յուրաքանչյուր վարչության ներսում խնդիրների լուծմանը, եւ, եթե պարզի, որ ԱԺ աշխատակազմում կան թափուր տեղեր, բնականաբար, դրանց վերաբերյալ առաջին հերթին առաջարկություն կարվի հենց այդ մարդկանց: Նաեւ այդ ժամանակ ասել եմ, որ ես գնահատում եմ այդ մարդկանց: Ավելին, ես այս լուծարումների արդյունքում աշխատանքից ազատված մարդկանց որակավորումը կասկածի տակ չեմ դրել եւ չեմ էլ ուզում: Ի դեպ, մինչ այդ քայլն անելը ես խորհրդակցել եմ բոլոր խմբակցությունների եւ խմբերի ներկայացուցիչների հետ, բոլոր հանձնաժողովների ղեկավարների հետ: Բնականաբար, տեղեկացվել է նաեւ «Օրինաց երկիրը»: Այնպես որ` եթե լուրջ ասելիք կար, պիտի գային եւ իրենց գործընկերներին ներկայացնեին հիմնավորումները: Մարդիկ չեն եկել եւ չեն մասնակցել: Եվ չի եղել որեւէ խմբակցության, հանձնաժողովի ներկայացուցիչ, որն առարկություն կունենար կատարվածի վերաբերյալ: Այսինքն` բոլորն ընդունում են, որ իսկապես այս կառույցներն ԱԺ աշխատակազմում անելիք չունեն: Մնացած բոլոր խոսակցություններն ուղղակի շահարկումներ են: Ի դեպ, ի վնաս հենց ՕԵԿ-ի, որովհետեւ չի կարելի ԱԺ աշխատակազմում տեղի ունեցող կառուցվածքային խնդիրները կապել որեւէ կուսակցության հետ: Կապել` նշանակում է ասել, որ այս կամ այն կառույցը կուսակցականացված էր, հիմա էլ սա ստացվում է դրա դեմ: Իմ քայլը որեւէ կուսակցական պատկանելությամբ չէ պայմանավորված: Այստեղ մարդիկ պետք է կատարեն այն աշխատանքները, որոնք իրենց պաշտոնին են համապատասխանում: Կկատարե՞ն` փառք ու պատիվ իրենց, չե՞ն կատարի` ուրեմն պետք է պատասխան տան իրենց չարածների համար` անկախ կուսակցական պատկանելությունից:
– Մհեր Շահգելդյանը հայտարարել էր, թե դուք` 3 տարի աշխատանքային ամենօրյա շփումներ ունենալով Արթուր Բաղդասարյանի հետ, ոչ միայն ոչինչ չեք ասել այդ կառույցների աննպատակահարմարության մասին, այլեւ նույն այդ մարդկանց հետ այդ տարիների ընթացքում ԱԺ-ում մասնակցել եք աշխատանքային խորհրդակցությունների: Ավելին` ըստ նրա, զուտ «մարդկային առումով»` թերեւս «ճիշտ կլիներ ոչ թե մոռանալ անցած համատեղ ճանապարհը, այլ տարրական էթիկայի նորմերից ելնելով` նման զանգվածային կադրային ջարդի որոշումն ընդունելուց առաջ գոնե տեղյակ պահել Արթուր Բաղդասարյանին»: Մ. Շահգելդյանը նաեւ հիշեցրել էր, թե` «Չէ՞ որ Ա. Բաղդասարյանը հրապարակավ պաշտպանեց ձեր թեկնածությունն ԱԺ նախագահի պաշտոնում, երբ գիտեք, թե ինչեր էր գրում մամուլը»: Ինչո՞ւ չեք պահպանել «էթիկայի նորմերը»:
– Առաջին` ես երբեք այդ կառույցների հետ չեմ աշխատել, եւ պարտադիր էլ չէր, որ աշխատեի: Այնպես որ` որեւէ մեկը չի կարող իմ փոխարեն ասել, թե աշխատել եմ, որովհետեւ իսկապես չեմ աշխատել այդ կառույցների հետ: Չաշխատելու պատճառներից մեկն էլ հենց այն էր, որ այդ կառույցներն ԱԺ գործունեության հետ որեւէ կապ չունեին: Ուրեմն` առիթ էլ չկար աշխատելու: Երկրորդ` մեր համատեղ աշխատանքի ժամանակ (Ա. Բաղդասարյանի հետ 7 տարի աշխատել ենք) չի եղել մի հարց, որի հետ կապված նա իմ կարծիքը հարցնի, եւ ես իրեն չասեմ իմ կարծիքը: Աշխատակազմի խնդիրները մտնում են ԱԺ նախագահի լիազորությունների մեջ, ուրիշ ոչ մեկի: Այո, կարող էր նաեւ չհարցնել կարծիք` ես դրանից չեմ դժգոհել, բայց եթե իմ կարծիքը չեն հարցնում` ոչ իմ լիազորությունների հետ կապված, ես չեմ կարող հայտարարություններ անել: Կհարցնեն` կասեմ, չեն հարցնի` չեմ ասի: Իմ մոտեցումներն, իհարկե, տարբեր հարցերի հետ կապված տարբեր են. մենք նույն մարդիկ չենք: Ես գտնում եմ, ինչը եւ արել եմ, որ ճիշտ կլինի խորհրդակցել հանձնաժողովների եւ խումբ-խմբակցությունների ղեկավարների, ԱԺ փոխնախագահի հետ: Ես կարող էի դա մենակ անել, որովհետեւ դա իմ լիազորությունների մեջ է մտնում, բայց ես կարեւոր եմ համարել լսել նաեւ իրենց կարծիքը: Նման խորհրդակցություն կամ քննարկում Ա. Բաղդասարյանի հետ չի եղել այդ կառույցների վերաբերյալ: Եվ ես պարտավոր չէի ԱԺ նախագահի բոլոր քայլերը մեկնաբանել: Կարծում եմ` նաեւ կոռեկտ չէր: Երրորդ` կարծում եմ, իմ թեկնածությունը պաշտպանելը եղել է մեր արդյունավետ համագործակցության եւ տարիների համատեղ աշխատանքի հետեւանք, որով ստեղծվել է այն կարծիքը, որը ներկայացվել է: Վստահ եմ, որ եւ հասարակությունը, եւ պատգամավորները բազմաթիվ առիթներ ունեցել են տեսնելու, որ որեւէ պաշտոն ստանձնելիս իմ մոտեցումներն ու սկզբունքները բացարձակապես չեն փոխվել: Նաեւ վստահ եմ, որ ՕԵԿ-ը` պաշտպանելով իմ թեկնածությունն, առեւտուր չէր անում, որ ես հետո ինչ-որ բաներ անեմ դրա փոխարեն: Վստահ եմ, որ դա իրենց անկեղծ կարծիքն էր: Եվ ես համոզված եմ, որ նման հարցադրումները, թե` մենք իրեն պաշտպանել ենք` ու նա այս քայլերն է անում, ուղղակի վիրավորական պետք է լինեն հենց իրենց համար, որովհետեւ ես իսկապես համոզված եմ, որ ՕԵԿ-ում կան մարդիկ, ովքեր հաստատ առեւտուր չէին անում այդ պաշտպանության ժամանակ: Ստանձնելով այս պաշտոնը` ես ի՞նչ պետք է անեի. ինչ-որ կար` պիտի նո՞ւյնը թողնեի, թե՞ պիտի տեսնեի եւ, նաեւ իմ մոտեցումները հաշվի առնելով, անեի այն քայլերը, որոնք, գտնում եմ, անհրաժեշտ են: Որեւէ պաշտոն ստանձնելիս ցանկացած մարդ ստանձնում է նաեւ պատասխանատվություն, եւ իր գործունեությունը պետք է պայմանավորված լինի հենց դրանով: Ես գտնում եմ, որ ես իրավունք չունեի թողնել այդ կառույցները` համոզված լինելով, որ դրանք կապ չունեն ԱԺ գործունեության հետ: Ասացի, որ քննարկել ենք դա, եւ չի եղել մեկը, որը կասեր, որ գոնե այս մի կառույցը ճիշտ կլինի պահել: Հիմա եթե մեկ կուսակցություն ինչ-ինչ խնդիրներ է տեսնում` սա իր խնդիրն է: Ես չեմ կարող կուսակցությունների ցանկությունները բավարարելու համար այստեղ աշխատել: Ես պատասխանատվություն եմ կրում ԱԺ եւ հասարակության առջեւ` անկախ նրանից, թե որքան ես կաշխատեմ այստեղ. մեկ օրվա համար անգամ մարդը պատասխանատվություն է կրում: Ես որեւէ խնդիր չունեմ ոչ Արթուր Բաղդասարյանի, ոչ էլ ՕԵԿ-ի հետ: Այն վերաբերմունքը, որ ունեցել եմ մինչ այժմ` մնացել է: Մինչդեռ ասեմ, որ իրենց որոշ անդամներ կոռեկտության եւ էթիկայի բոլոր կանոնները խախտել են:
– Հենց դա՞ էր ԱԺ նախագահ դառնալուց հետո ձեր ամենաառաջնային գործը, որ դրանից սկսեցիք:
– Ոչ, դա չէ առաջին գործը, զուգահեռ տարբեր գործեր են արվում: Սա ոչ առաջինն է, ոչ էլ վերջինը: Ի դեպ, ես իմ մոտեցումների մասին հայտարարել եմ ընտրվելուց առաջ, եւ որեւէ մեկի համար դա գաղտնիք չէ: Յուրաքանչյուր աշխատատեղ պետք է ունենա իր այդ պաշտոնի անձնագիրը, որտեղ հստակ նկարագրված կլինեն կոնկրետ իր անելիքներն ու պատասխանատվությունը:
– Մ. Շահգելդյանը նաեւ չէր հասկացել, թե ի՞նչը չեք ըմբռնել Հայ-ռուսական միջռեգիոնալ կենտրոնի գործունեությունում, որը նույնպես լուծարել եք: Ի դեպ, նա նաեւ տրամաբանություն չէր տեսել նրանում, թե` երբ ՕԵԿ-ը խոսում է ՆԱՏՕ-ի հետ հարաբերակցության մասին, իրենց մեղադրում են հակառուսականության մեջ, իսկ երբ Ա. Բաղդասարյանը ՌԴ Դաշնային խորհրդի հետ համատեղ ստեղծում է հայ-ռուսական միջռեգիոնալ այս կառույցը, դրա գործունեությունը դուք փորձում եք խաթարել: Կա՞ տրամաբանություն սրանում:
– Նախ` ՆԱՏՕ-ի հետ կապված հարցադրումները կապ չունեն սրա հետ: ՆԱՏՕ-ի նկատմամբ իրենց վերաբերմունքի հետ կապված ես որեւէ բառ չեմ ասել, չեմ մեկնաբանել եւ նման ցանկություն էլ չունեմ: Դա իրենց գործն է. ամեն կուսակցություն կարող է իր դիրքորոշումն ունենալ: Անտրամաբանական մեկ բան, իհարկե, կա. երբ հասարակական կազմակերպության հետ կապված խնդիրները կապվում են որեւէ երկրի հետ` իսկապես անտրամաբանական է: Ի՞նչ կապ ունի այստեղ Ռուսաստանը: Խոսքը ներքին կյանքի եւ երկրի ներսում բյուջեի գումարների բաշխման մասին է` ընդ որում` ԱԺ միջոցով: Սա մի քիչ խառնակչություն է հիշեցնում, բայց, կարծում եմ, չի կարող լինել որեւէ մեկը, որն այդ խայծը կուլ կտա ու կասի` ահա, հակառուսական քայլ է: Ընդհանրապես տրամաբանության մասին խոսելիս պետք է իսկապես տրամաբանական բաներ ներկայացնել:
– Ճի՞շտ են շրջանառվող լուրերը, որ եթե ԱԺ-ում 100 տոկոս համամասնական հարաբերակցությամբ ընտրակարգ սահմանելու մասին նախագիծ ներկայացվի, ապա ՀՀԿ-ն կներկայացնի 52/75 հարաբերակցության իր տարբերակն ու ամեն գնով այն կանցկացնի:
– ԱԺ-ում արդեն կա նման նախագիծ: Իսկապես վերջին շրջանում շատ են նման հարցադրումները` 100 տոկոս հարաբերակցության վերաբերյալ: Ճիշտ է, քիչ ժամանակ է անցել, բայց հիշեցնեմ, որ երբ ժամանակին քննարկվում էր այդ հարցը` տարբեր մոտեցումներ կային, ի վերջո, որոշեցինք փոխզիջումային տարբերակ ընտրել, որը տանում էր համամասնական տեղերի մեծացման, բայց ոչ 100 տոկոսանոց: Սա զուտ քաղաքական համաձայնություն էր: Եզրակացության մեջ չկար նման հարցադրում, թե սա կնպաստի՞ լավ ընտրություններ անցկացնելուն, թե՞ ոչ: Այժմ էլ չի քննարկվում այդ հարցը: Հետեւաբար, տրամաբանությունն այն է, որ եթե հարգվում է ձեռք բերված պայմանավորվածությունն ու պահպանվում է` այդտեղ որեւէ արտառոց բան չկա: Բայց ակնհայտ է, երբ նրանք, ովքեր քայլեր են անում այդ համաձայնությունը վերանայելու ուղղությամբ, պետք է հաշվի առնել, որ այն մարդիկ, ովքեր նախկինում այլ քայլեր էին անում այդ հարցադրումների հետ կապված` նրանք էլ կարող են եւ, ենթադրում եմ, որ կանեն հակառակ ուղղությամբ հարցադրումներ, ու ի վերջո ոչինչ չի փոխվի: Եթե այս համաձայնությունը վերանայվի, ամեն մեկն իր տեսակետն է նորից առաջ քաշելու: Իհարկե, կարելի է ենթադրել, որ եթե նոր քննարկումներ լինեն` ամեն մեկն իր տեսակետն է ասելու, եւ դրանք տարբեր են լինելու: Թե ինչպիսին կլինի հետագա ընթացքը` կախված է մեկ բանից. համաձայնությունը պահպանվելո՞ւ է, թե՞ ոչ: Եթե չի պահպանվելու, ամեն մեկը պնդելու է իրենը: Թե ՀՀԿ-ն ի՞նչ կանի` կուսակցությունը կորոշի եւ կներկայացնի հանրությանը: Մենք ընդհանրապես կողմնակից ենք համաձայնությունները պահպանելուն: Համաձայնություններն ու փոխզիջումները որպես սկզբունք քաղաքական ասպարեզում ամենակարեւոր մեխանիզմներն են իսկապես լավ լուծումներ գտնելու համար: