Անցորդներին ձեռք չի մեկնում, ողորմություն չի խնդրում, լուռ նստած, ինքն իրեն տանջում է խեղդող փոշու մեջ ու արեւի տակ: Հարցնում եմ` «Վա՞տ եք զգում, ինչո՞ւ եք նստել էս փոշու մեջ»: Ասում է` «Մանր կոպեկ ունե՞ս, աղջիկս, շատ չեմ ուզում, 10 դրամանոց եմ ուզում»: Մտածում եմ՝ այս ծեր կինը երեւի փող է հավաքում. «Հա՛, բայց չեմ ասում` հացի փող տվեք, ում սրտին դրվում ա, տալիս ա: Հասկացողը հասկանում ա, որ ծանր վիճակում եմ: Շոգից ոտքերս պայթում ա: Մեռնել եմ ուզում»: Պայուսակս բացում եմ, թե չէ՝ տատիկի դեմքը փայլում է, որովհետեւ ձայնագրիչը տեսնելուն պես հարցնում է. «Կարող ա՞ մի լավ տեղում ես աշխատում, բայց լավ տեղում աշխատողներն իմ նմաններից հեռու են մնում, չեն մոտենում: Էդ մագնիտաֆոնը որ տեսա` մտածեցի` կարաս ինձ օգնես»: Ասում եմ՝ թերթում եմ աշխատում, լրագրող եմ: Հուսահատվում է. «Է՜, թերթերը հարուստների մասին են գրում: Մեծ մարդկանց մասին են գրում, դու ինձ չես կարա օգնես»: Ծեր կինը Վարդուշ Հարությունյանն է, ով արեւից այնքան է թուլացել, որ դժվարությամբ, շնչահեղձ լինելով է իր մասին պատմում: 77 տարեկան է ու տուն չունի: Միակ բանն էս աշխարհում, որ ունի, 50 տարեկան աղջիկն է, ով շուտով մորը լրիվ մենակ կթողնի: Վարդուշ տատը վախենում է մենակությունից, որովհետեւ անտուն-անօգնական է: Աղջիկը` Քնարիկը երկար ժամանակ հիվանդանոցում անտեր-անտիրական է: Մայրն ասում է, որ գլխի քաղցկեղ են հայտնաբերել, իսկ վիճակը բարելավվելու հույս բոլորովին չկա: Հույսը կորցրել է` «Չեն կարում ցավը կտրեն, ոռնում ա ցավից: Հիվանդանոցում էլ կմեռնի ու ինձ կթողի էս դժոխքում լրիվ մեն-մենակ»: Նորքի զանգվածում հարազատներից մեկի տանն է գիշերում, բայց այնքան դժկամությամբ են ընդունում նրան, որ գերադասում է «դրսերում» օրն անցկացնել: Հավաքած ողորմությունով կարողանում է օրվա մեջ հաց ու պանիր ուտել, մի փոքր էլ հիվանդ աղջկան հասցնել: Ասում է, որ օգնության կարիք ունի, բայց փող ու ուտելիք չի ուզում, այլ ուզում է գնալ ծերանոց: «Ես լրիվ մենակ եմ մնացել: Աղջիկս մեռնում ա, մոլորվել եմ: Դու չգիտե՞ս` ծերանոց գնալու համար ծանո՞թ, փո՞ղ ա պետք: Ի՞նչ անեմ, ասա՛, ո՞ւմ խնդրեմ, որ ինձ տիրություն անեն»: Նորքի զանգվածի թաղապետարանում խնդրել է միջամտել ծերանոց ուղարկելու համար, սակայն պատասխանել են, թե ` «աղջիկ ունես, խնամակալ է, չենք կարող ուղարկել»: Հարցնում եմ` «Ուրիշ հարազատներ չունե՞ք»: Հարցիս պատասխանելու համար սկսում է երկար թվարկել ու ապացուցել, թե ինչ ազգուտակ է ունեցել ու հիմա ինչ օրն է ընկել. «Է՜ հարազատնե՜ր, քույրս մեռավ, փեսես մեռավ, ախպերս մեռավ, երեխեն մեռավ, սաղ էլ մեռել են: Մնացել ա ես մեռնեմ: Ես եմ մնացել կենդանի ու այ սենց կենդանու նման էլ ապրում եմ, ուզում եմ ես էլ մեռնեմ»: Ասում է, որ ժամանակին կարգին ապրողներից է եղել, ճաշարանում է աշխատել ու իր նման հազարավոր սովածներին «տակից» (գաղտնի) կերակրել է: Բայց` «Էն լավ տարիներին մարդիկ իմ օրը չէին ընկնում: Որ ուզենային էլ չէին կարա սենց ողորմելի դառնային, որովհետեւ աշխատանք կար: Կարիքավոր մարդկանց շատ եմ կերակրել: Սոված եմ մնում: Ծերանոցում փո՞ղ են ուզում»: Վարդուշ տատն արեւից այնքան է թուլացել, որ թոշակի չափն էլ մոռացել է, ամեն ինչ շփոթում է. «70 դրամ թոշակ եմ ստանում, յոթանասո՞ւն… չէ՛, երեւի 7000 դրամ, էն, որ 7 ու երեք հատ զրոյով ա գրվում»: Ափսոսանքով հիշում է Աբովյանի պուրակի մերձակայքում գտնվող, դիահերձարանի դիմացի ճաշարանում աշխատած իր 30 տարիները ու հավելում, որ հիմա ճաշարանի փոխարեն շքեղ մի շինություն են կառուցել. «30 տարի սոված մարդկանց եմ կերակրել: Ես սովին կդիմանամ, ինձ ծերանոց ա պետք, ծածկ ա պետք, որ գոնե փողոցներում չմեռնեմ»:
«Փողոցներում, բալես, փողոցներում…»
Վարդանանց փողոցի մայթեզրին նստած տատիկի խոսակցությանը կոպիտ տոնով պարբերաբար միջամտում է հարեւանությամբ գտնվող բար-սրճարանի հսկիչը: «Սրա նմաններին մի՛ հավատա: Սրանք 4 կնիկով էս փողոցը բռնագրավել են ու սաղ օրը փող են հավաքում: Սրանք միլիոնատեր են»,- ասում է նա ու դեմքի յուրահատուկ հրճվանքով դիտմամբ բարձր է խոսում, որ անցորդների ուշադրությունը գրավի: Հարցնում եմ` ճանաչո՞ւմ եք, այս կնոջը, որ այդպես եք խոսում: Ասում է` «Չէ՛, չեմ ճանաչում, բայց սրանց լավ գիտեմ, սուտ մուրացկաններ են, տղա էլ ունի, աղջիկ էլ ունի, թո՛ղ գնա, վեր ընկնի մոտները»: Հարցնում եմ` «Եթե միլիոնատեր է, ինչո՞ւ դուք էլ նույն գործով չեք զբաղվում: Նստեք էս փոշու մեջ, արեւի տակ ու դուք էլ դարձեք միլիոնատեր»: Վարդուշ տատը վիրավորանքից աչքերը լցնում է: 10 դրամանոցները լցնում է մի կեղտոտ կտորի մեջ ու փալասներով լիքը ցելոֆանը վերցնելով ուզում է կանգնել: Ոտքերն այնքան ուռած են, որ ցավից մղկտալով լաց է լինում: «Տեսնո՞ւմ ես, շան պես են նայում իմ նմաններին: Կաֆեի դեմի ամեն մի ավտոյից փող ա ուզում ու ինձ էլ միլիոնատեր ա ասում: Բա ինչի՞ իրա մորը չի ուղարկում իմ պես միլիոնատեր դառնա»,- ասում է ու կծկված մարմինը մի կերպ քարշ տալով հեռանում է: «Սպասե՛ք, ինձ մի հեռախոսահամար տվե՛ք, որ կարողանանք ձեզ գտնել: Ձեզ որտե՞ղ փնտրենք…»,- կանչում եմ Վարդուշ տատի հետեւից, բայց նա չի արձագանքում, քթի տակ խոսելով, լաց լինելով գնում է ու թե՝ «Փնտրում ես ի՞նչ անես, չես փնտրի ինձ: Փողոցներում, բալես, փողոցներում…»: