Էլիտար հոդված՝ գովազդի մասին

16/06/2006 Նունե ՀԱԽՎԵՐԴՅԱՆ

Գովազդի լեզուն ակտիվորեն ազդում է հեռուստադիտողի մտածելակերպի վրա. այն ոչ միայն որեւէ ապրանք գնելու է դրդում, այլեւ` արժանանում նմանակման: Մարդիկ հաճախ են կրկնում գովազդային հոլովակների հերոսների խոսելաոճն ու առանձին բառերը: Գովազդային հոլովակների հեղինակներից շատերն աշխատում են իրենց հոլովակների լեզուն կյանքին մոտ դարձնել եւ համապատասխանեցնել մարդկանց այսօրվա սպասելիքներին:

Նոր «բրենդային» բառերի կամ բառակապակցությունների (եթե հաշվի չառնենք Հայկոյի եւ Մկոյի մասնակցությամբ հնարված նորագույն ժարգոնային դարձվածքները, որոնք իրենց մեջ հումորի տարրեր ունեն) չես հանդիպի: Այնպիսի տպավորություն է, որ հոլովակների բոլոր հեղինակներն իրար ետեւից նույնն են կրկնում: Շատ արտադրողներ նույնիսկ չեն ցանկանում որեւէ հեղաշրջումային բառակապակցություն օգտագործել, այլ ուզում են անել այնպես, ինչպես ուրիշներն են արել:

Շտամպները առկա են գովազդվող ապրանքների հատկանիշներն ընդգծելու համար օգտագործվող ածականներում: Հայկական գովազդային շուկայում վերջին տարիներին հետաքրքիր տենդենց է նկատվում. ապրանքը հիմնականում նկարագրվում ու ներկայացվում է «բացառիկ», «էլիտար», «աննախադեպ», «էքսկլյուզիվ», «VIP» բառերով: Եվ նշանակություն չունի, թե ինչ է գովազդվում` խմելու ջո՞ւրը, հանգստյան վա՞յրը, թե՞ խմորեղենը: Ստացվում է, որ յուրաքանչյուր հայ իր սրտի խորքում երազում է էլիտար լինել եւ իրեն շրջապատել էլիտար ապրանքներով: «Բացառիկ հանգիստ» ասելով` գովազդատուները հաճախ նկատի ունեն Քոբուլետիի ափերը կամ Ջերմուկի առողջարանները, թեեւ ի՞նչ բացառիկ բան կա դրանց մեջ` ոչ ոք բացատրել չի կարող, հո անմարդաբնակ կղզու վրա չե՞ն գտնվում: Բառերի անհասկանալի լինելուն շատերն ուշադրություն չեն դարձնում, քանի որ մոգական նշանակություն են ձեռք բերում «Էքսկլյուզիվն» ու «աննախադեպը»: «Աննախադեպ ակցիան» նշանակում է, որ որեւէ խանութ զեղչերի քաղաքականություն է իրականացնում, ինչը բնավ էլ աննախադեպ լինել չի կարող, քանի որ ողջ աշխարհում են նման ակցիաներ իրականացվում: Գովազդային շտամպների առանձին էջ բացեցին «էլիտար» շենքերը, որոնք ըստ էության պետք է հասու լինեն միայն էլիտային: Ստացվում է, որ այդ շենքերում բնակարաններ գնած յուրաքանչյուր գնորդ ավտոմատ կերպով էլիտա է դառնում: Կամ էլ` եթե այդ շենքերի ցանցերում չի ապրում, ուրեմն էլիտա չէ: Մնում է այդ էլիտան էլիտար ջուր կամ էլիտար հյութ խմի ու բացառիկ կդառնա: Իսկ ո՞րն է հյութի բացառիկությունը` բաղադրությո՞ւնն է բացառիկ, թե՞ պատրաստման ձեւը: Դա ոչ մի նշանակություն չունի, մարդկանց համոզում են (իսկ այն, որ բոլորն են ցանկանում էլիտային կցվել, գովազդների հեղինակների մոտ կասկած չի առաջացնում), որ լավ հյութը ոչ թե համեղ հյութն է, այլ բացառիկը: Ոչ մի իմաստ չունեցող բառակույտերը ողողել են էկրանը: Գովազդային դատարկ չափանիշներով հոլովակներ ստեղծելը մոդայիկ է դառնում, շարան-շարան անցնում են շենքերը, ջրերը, հյութերը եւ կոշիկները, որոնք ոչ թե հարմար կամ համեղ են, այլ` մեզ էլիտար դարձնող: Եվ այդ ֆոնի վրա նոր հնչերանգը կամ բառ-բրենդն արդեն «սովորական» կամ «բնական» բառերն են համարվում: Զարմանալի է, բայց շուտով արդիական ու սկզբունքային նոր գովազդներ կարող են դառնալ «սովորական մաքրող հեղուկները», «հասարակ եւ հարմար կոշիկները» կամ «պարզապես համեղ հյութերը»: Թեեւ նման պտույտների ժամանակը դեռ չի հասունացել, սակայն նման մեկ գովազդային հոլովակ արդեն հայտնվել է: Եվ փորձում է հումորն ու լրջությունն իրար խառնելով` ասել` «էքսկլյուզիվ ու էլիտար չի, պարզապես համեղ է»: Բնական լինելը, բնականը գնահատելն ու բնականից չխորշելը շատ բացառիկ ունակություն է: Եվ շինարարության, եւ հագուկապի, եւ սննդամթերքի մեջ: