Ասում են` կնոջ տարիքը նշելը անբարեկրթություն է, բայց ոչ այս դեպքում: 82-ամյա
Անգին Նիկոլաեւնան, ինչպես նրան մինչ օրս դիմում են նախկին «Արարատ» տրեստի բոլոր աշխատակիցները, հուզված ու դողդոջուն ձեռքերով, տարիների ծանրությունից դեղնած փաստաթղթերի ու պատվոգրերի մեջ փնտրում էր իր համար ամենակարեւորը, որով նրան շնորհվել էր Վաստակավոր գինեգործի կոչում:
– Ինչպե՞ս ընտրեցիք գինեգործի մասնագիտությունը:
– Սկզբից ես ընդունվել էի համալսարանի արեւելագիտության ֆակուլտետը: Հետո հանգամանքների բերումով հանդիպեցի Գյուղատնտեսական ինստիտուտի այն ժամանակվա պրոռեկտոր ակադեմիկոս Աղաջանյանին, ով ինձ եւ իմ մի քանի համակուրսեցիներին խորհուրդ տվեց տեղափոխվել ինստիտուտի նոր բացված գինեգործության ֆակուլտետը, ասելով՝ «Դրա համար դուք ինձ հետո կօրհնեք»: Ես առանց երկար մտածելու փոխադրվեցի:
– Իսկ Դուք հետո օրհնեցի՞ք նրան:
– Այո: Որովհետեւ հետո իմ աշխատանքը ես շատ սիրեցի: 1947 թվին, ավարտելով ինստիտուտը, մինչեւ 1960թ. աշխատել եմ Աշտարակի «Խերես» գինու գործարանում, որպես վերամշակման արտադրամասի վարիչ: Իսկ 1960-90թթ. աշխատել եմ Էջմիածնի գինու գործարանում, որպես գլխավոր գինեգործ:
– Տիկին Անգին, ես գիտեմ, որ Դուք այդպես էլ չեք դարձել Կոմկուսի անդամ: Լինելով անկուսակցական, այն էլ կին, ինչպե՞ս եք կարողացել այդ տարիներին հասնել պաշտոնի:
– Չեմ կարող ասել՝ ինչու, բայց այն ժամանակվա ղեկավարներն ինձ ամեն հարցում ընդառաջում էին: Այդ առիթով կարող եմ ասել, որ երբ մեր տնօրեն պարոն Շուխյանին առաջարկեցին Շամպայն – գինիների գործարանի տնօրեն (իհարկե, նա չգնաց), շրջանի ղեկավարությունն ինձ առաջարկեց դառնալ տնօրեն: Ես հրաժարվեցի, ասելով, որ կուսակցական չեմ: Շրջկոմի քարտուղարը շատ զարմացավ եւ ձեռքն ուսիս դնելով` ասաց՝ «Դա ի՞նչ հարց է, մեկ օրում կլուծենք»: Բայց, միեւնույն է, ես չհամաձայնեցի եւ մինչ թոշակի անցնելը՝ 1990թ., մնացի այդ գինու գործարանի գլխավոր գինեգործ:
– Եթե Ձեզ թոշակի չուղարկեին, որքա՞ն կցանկանայիք դեռ աշխատել, եւ կկարողանայի՞ք արդյոք:
– Իհարկե, կցանկանայի, քանի որ ես այսօր էլ կարող եմ աշխատել:
– Ձեր ղեկավարությամբ շատ տղամարդիկ են աշխատել: Միմյանցից վիրավորվելու դեպքեր շա՞տ են եղել:
– Եթե այդպես լիներ՝ մենք չէինք կարող նորմալ աշխատել եւ պլան կատարել, որովհետեւ բոլոր արտադրամասերի վարիչները տղամարդիկ էին: Իսկ մեր գործարանը միշտ էլ պլանը կատարում էր, եւ որակի առումով էլ հանրապետության առաջավորներից էինք: Եվ ընդհանրապես գինեգործությունն ու կոնյակագործությունը այն ոլորտներն էին, որ մեր այս փոքրիկ հանրապետությունը ներկայացնում էին միջազգային հանրությանը: Այն ժամանակվա Մինիստրների խորհրդի նախագահի տեղակալ Ալեքսան Մատվեիչը բոլորին հավաքում էր եւ շատ խիստ պահանջում՝ «Շուտ արեք, չենք հասցնում»: Դրա համար էլ գիշեր-ցերեկ աշխատում էինք: Իսկ այսօր, երբ հեռուստատեսությամբ լսում եմ, թե խաղողի մթերման ժամանակաշրջանում ինչքան խաղող է ընդունում Երեւանի կոնյակի գործարանը, սիրտս կտոր-կտոր է լինում, որովհետեւ այդ քանակությունը մենք մեկ օրում էինք ընդունում: Աշխատում էինք ինքնամոռաց: Մեր գինու գործարանը միշտ շատ պատվարժան հյուրեր է ունեցել: Նրանք անպայման լինում էին գործարանի համտեսման սրահում, որը ձեւավորված էր ամբողջությամբ իմ մտահղացմամբ: Այս սրահում հյուրընկալվել է այն ժամանակ առաջին անգամ Հայաստան այցելած Ռոզի Արմենը եւս, որն իր շուրջ հավաքված տղաներին ասաց՝ «Աս ի՞նչ հետաքրքիր չոջուխներ են հայ տղաները»:
– Ձեր աշխատանքն ինչպե՞ս է անդրադարձել ընտանիքի վրա:
– Աշխատանքս ինձ համար միշտ էլ առաջին տեղում է եղել, եւ որքան էլ զարմանալի է` ամուսինս ու երեխաներս միշտ ըմբռնումով են մոտեցել: Իհարկե, կենցաղային գործերում մեծ էր քույրերիս աջակցությունը, որովհետեւ առանց նրանց դժվար թե կարողանայի այդպես աշխատել (տիկին Անգինի աղջիկները ծիծաղելով հիշում էին, թե ինչպես դպրոցի ուսուցիչները այդպես էլ չտեսան իրենց մայրիկին.-Ս.Ա.):
– Որպես պրոֆեսիոնալ համտեսող` ի՞նչ եք կարծում, այսօրվա գինին եւ կոնյակը որակով զիջո՞ւմ են նախկինին:
– Իմ թոշակով ես չեմ կարող ինձ թույլ տալ համտեսել այսօրվա բոլոր կոնյակները: Իսկ գինիներից, կարծում եմ, ամենալավը «Վեդի-Ալկոյի» տեսականին է: Չնայած ինձ համար ամենալավը միշտ էլ իմ պատրաստած գինին ու մաճառը կմնան: Հիշում եմ, թե ինչ անհամբերությամբ էի սպասում ձմռան գալուն, որովհետեւ տաք եղանակին նոր ստեղծած գինիները հիվանդանում են: Մաճառ ես ունենում էի անգամ Ամանորի սեղանին: Իսկ Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Վազգեն Առաջինը խմում էր միայն իմ պատրաստած մաճառը, եւ իր պատվարժան հյուրերի հետ էլ անպայման այցելում էր մեր գործարան։
Մի անգամ նույնիսկ իմ պատրաստած մաճառով գրազ է հաղթել Գարուշ Ղազարյանը (Տեր Հուսիկը)՝ փեսայիս ընկերը, ով, իհարկե, ՀՀՇ-ի Տեր Հուսիկ դառնալուց հետո մեր տուն ոտք չի դրել: Հավանաբար նրան արդեն ուրիշ տեղերից էին մաճառ հասցնում: Եվ ընդհանրապես, վերջին 15 տարիների ընթացքում մեր հանրապետության ղեկավար այրերից շատ քչերն են ինձ հիշել: Ես, բացի վաստակավոր գինեգործ լինելուց, նաեւ Արաբկիր համայնքի 50 տարվա բնակիչ եմ, եւ վերջին մեկ տարում այն եզակի մարդկանցից մեկը, ով ինձ օգնության ձեռք է մեկնել, եղել է Արաբկիրի թաղապետ Հովհաննես Շահինյանը:
– Ինչպե՞ս եղավ, որ Դուք ընդգրկվեցիք համտեսման միջազգային հանձնաժողովի կազմում:
– 1970 թվին ԽՍՀՄ-ում առաջին անգամ անցկացվեց համտեսման (դեգուստացիայի) միջազգային մրցույթ, ուր Հայաստանից ներկա էին հինգ հոգի՝ Լեւոն Ջանփոլադյանը (ՀԽՍՀ սննդարդյունաբերության փոխնախարարը), անվանի կոնյակագործ Մարգար Սեդրակիչը, ես եւ եւս երկու գինեգործ: Մրցույթին մասնակցում էր 27 երկրների արտադրանք: Հիշում եմ, համտեսման ժամանակ հայկական պատվիրակության բոլոր անդամներով նայում էինք Մարգար Սեդրակիչին, որովհետեւ նա շատ լավ էր ճանաչում մեր արտադրանքը: Եվ հենց նա աչքով էր անում, հասկանում էինք, որ դա մերն է եւ, բնականաբար, բարձր միավորներ էինք նշանակում: Իհարկե, հինգ հոգու քվեարկությամբ չէր պայմանավորված այն փաստը, որ մեր ներկայացրած բոլոր խմիչքներն արժանացան ոսկե մեդալի: Եվ նույնիսկ համտեսման հանձնաժողովի նախագահ Օրեշկինը «Դվին» կոնյակը համտեսելուց հետո վեր կացավ ու ասաց. «Այս կոնյակը պետք է ոչ թե խմել, այլ համբուրել»:
– Ինչպե՞ս եք վերաբերվում գինիների «Պաչիկ» կամ «Զոքանչ» անուններին:
– Գինեգործությունը լուրջ գործ է, իսկ մենք լավ գիտենք, թե մեր հասարակության մեջ ինչպես են վերաբերվում զոքանչներին, դա էլ հերթական ծաղրանք է զոքանչներին: Իհարկե, սեփանակատիրոջ իրավունքն է, ինչպես ուզում է, այնպես էլ անվանում է:
– Ո՞ր կոնյակն է համարվում լավ կոնյակ եւ ինչպե՞ս է այն պահվում։
– Ընդհանրապես լավ կոնյակները տեսակավոր կոնյակներն են, որոնք պատրաստվում են երկար տարիների (15-20 տարի) հնեցված սպիրտից, որն էլ պահվում է կաղնու փայտից պատրաստված տակառներում։ Լավ կոնյակը բնորոշվում է բուկետով (համ ու հոտով)։ Եվ այն որքան երկար է մնում, այնքան որակը բարձրանում է։ Հայկական կոնյակի որակի մեջ մեծ դեր ունի Հայաստանի ջուրն ու արեւը, որոնք յուրահատուկ համ ու հոտ են տալիս կոնյակին։ Իհարկե, ես հիմա կասկածում եմ, որ տեսակավոր կոնյակները պատրաստվում են այդքան հնեցված սպիրտից, չնայած պիտակների վրա այլ բան է գրվում։
– Ո՞րն է համարվում լավ գինի եւ այն ինչպե՞ս են պահում։
– Եթե կոնյակը կուպաժավորելուց հետո մի քանի օր անց արդեն արտադրանքը պատրաստ է, ապա գինին կուպաժից հետո մնում է տակառներում երկար ժամանակ` 2-3, նույնիսկ 5 տարի։ Իսկ 10 տարի պահված գինին համարվում է կոլեկցիոն։