Հայաստանում 2005թ. իրականացվել է անշարժ գույքի 122.545 գործարք: 24.200 գործարքով կամ 24,6 տոկոսով ավելի, քան 2004թ.: Այս հանգամանքը հաշվի առնելով` Կադաստրի պետական կոմիտեն իր տարեկան հաշվետվության մեջ եզրակացրել է, որ հանրապետության անշարժ գույքի շուկան նորից ունի «զարգացման եւ գների աճման միտումներ»:
Թե՛ Կադաստրի կոմիտեն, թե՛ այս ոլորտի գործակալներն ու գնահատողները փորձում են հավատացնել, որ Երեւանի անշարժ գույքի շուկան զարգանում եւ աճում է բնականոն ճանապարհով: Գների արհեստական՝ միտումնավոր բարձրացման մասին խոսք լինել չի կարող: Մինչդեռ հասարակության լայն զանգվածները՝ անշարժ գույքի գնորդներն այն կարծիքին են, որ Երեւանում տները կամ հողը թանկանում են անբնական ճանապարհով: Պատճառներից մեկը նշվում է Հյուսիսային պողոտային հարակից եւ մայրաքաղաքի այլ մասերում օլիգարխների ու բարձրաստիճան պաշտոնյաների կողմից նոր կառուցվող բարձրահարկ բնակելի շենքերը: Այսինքն, որպեսզի իրենց շենքերի բնակարանները թանկ վաճառեն ու մեծ շահույթ ստանան, կառուցապատողներն արհեստականորեն բարձրացնել տվեցին մնացած անշարժ գույքի գինը: Իսկ թե ինչ ճանապարհներով՝ իրենք կիմանան: Մենք պարզապես նշենք, թե մեր երկրում անշարժ գույքի քանի՞ գործարք է տեղի ունեցել եւ ի՞նչ գներով:
Վերը թվարկած գործարքների մեծ մասը՝ 48,3 տոկոսն իրականացվել է Երեւանում, իսկ ամենացածր տոկոսը՝ 1,4, գրանցվել է Վայոց Ձորի մարզում: Մի փոքր ավելի՝ 1,8 տոկոս էլ գրանցվել է Տաուշի մարզում: Անշարժ գույքի գործարքների թվով Երեւանից հետո երկրորդը 11,6 տոկոսով Կոտայքի մարզն է: Իսկ գնային ինդեքսի ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ Երեւանում բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների շուկայական միջին գների տարեկան աճը կազմել է 24,5 տոկոս: Կադաստրի պետական կոմիտեի տրամադրած տվյալների համաձայն` Կենտրոնում բնակարանների 1 քմ-ի գինը տատանվել է 157.300- 435.900 դրամի սահմաններում: Բնակարանների գների բարձրությամբ Կենտրոնից հետո երկրորդ տեղում է Արաբկիր համայնքը: Այստեղ 1 քմ-ն արժե 112.350-314.600 դրամ: Քանաքեռ-Զեյթուն, Նոր-Նորք, Ավան, Դավիթաշեն, Աջափնյակ եւ Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքներում անշարժ գույքի գները գրեթե հավասար են՝ 1 քմ-ի արժեքը տատանվում է 89.900-202.200 դրամի սահմաններում: Իսկ «ամենաէժան» համայնքը Նուբարաշենն է: Այստեղ բնակարանների 1 քմ-ի գինն էլ 53.900-112.350 դրամ է:
Գրեթե նույնչափ՝ 23,1 տոկոսով թանկացել է նաեւ առանձնատների գները: Բացի այդ, գիտենք, որ առանձնատները բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների նկատմամբ միշտ էլ ավելի բարձր են արժեցել: 2005թ. Կենտրոն համայնքի առանձնատան 1 քմ-ի գինը 136.300-908.800 դրամ է: Լինում են առանձնահատուկ դեպքեր, երբ այդ թիվը հատում է 1 մլն դրամի սահմանը:
Երեւանից դուրս ամենաթանկ բնակարանները վաճառվում են Էջմիածնում, հետո՝ Նոր Հաճընում: Իսկ ամենաէժան բնակարանները վաճառվում են Լոռու մարզի Շամլուղ քաղաքում: Այստեղ 1 քմ-ի միջին գինն ընդամենը 2800 դրամ է: Նույն մարզի Ախթալա բնակավայրում՝ այդ գինը մի քիչ բարձր է՝ 10.400 դրամ: Կադաստրի պետական կոմիտեի տվյալներից կարելի է եզրակացնել, որ Արմավիրը եւ Կոտայքը «ամենաթանկ» մարզերն են, իսկ Լոռին՝ ամենաէժանը: Ի դեպ, Երեւանը առանձնատների վաճառքի առումով էլ մարզերից առաջ է ընկնում: 5079 առանձնատներից 1305-ը վաճառվել է Երեւանում: Իսկ մարզերում ամենաթանկ առանձնատները վաճառվել են նորից Էջմիածնում:
2005թ. Հայաստանում արձանագրվել է հողի 13.113 առքուվաճառք, որից ընդամենը 3290-ն է աճուրդով վաճառվել, մնացածի դեպքում եղել է ուղղակի վաճառք: Այս գործարքների արդյունքում վաճառվել է մոտ 18.572 հեկտար հողատարածք, որից մոտ 313 հեկտարը՝ Երեւանի տարածքում: Վաճառված հողերի մեծ մասը՝ 17.596 հեկտարը, գյուղատնտեսական նշանակության է: Հողերի առքուվաճառքի առավել մեծ ծավալներն արձանագրվել են Արմավիրի մարզում:
Հանրապետությունում իրականացված հողերի առքուվաճառքի գործարքների մեջ նկատելի է մի շատ հետաքրքիր յուրահատկություն: Կադաստրի պետական կոմիտեն ներկայացրել է երկու տիպի՝ պետական ու համայնքների սեփականություն եւ մասնավոր սեփականություն հանդիսացող հողերի առքուվաճառք: Այս երկու տիպի գործարքների առանձնահատկությունն այն է, որ պետական հողերը վաճառվել են մի քանի անգամ ցածր գներով, քան մասնավոր հողերը: Օրինակ, նույն Արմավիրի մարզում եթե մասնավոր հողերը վաճառվել են 1 հեկտարի համար 8500-ից 1 մլն 375 հազար դրամի սահմաններում, ապա մասնավոր հողերը վաճառվել են 363 հազարից մինչեւ 5 մլն 392 հազար դրամի սահմաններում: Կադաստրի կոմիտեի արած եզրակացության մեջ նշվում է, որ «Գյուղատնտեսական նշանակության հողերի գների փոփոխման միջակայքի մեծ լինելը կապված է հողերի տեղադրությունից եւ հողատեսքից», մի խոսքով՝ որակից: Սակայն ամենեւին էլ չի նշանակում, որ պետական սեփականության հողերն ավելի ցածրորակ են, քան մասնավոր սեփականության հողերը: Այստեղ արդեն կարելի է եզրակացնել, որ պետական հողերը վաճառվել են շուկայականից շատ ավելի ցածր գներով: Կամ էլ վաճառվել են շուկայական գներով, ուղղակի գումարի միայն չնչին մասն է գնացել պետբյուջե, մեծ մասը հավանաբար գրպանվել է վաճառողների կողմից: Սա շատ ծանոթ եւ Հայաստանի պետական կառույցներին բնորոշ երեւույթ է: Ուղղակի ափսոս, որ Կադաստրի կոմիտեն անշարժ գույքից միայն հողերն էր տարբերակված ներկայացրել: Եթե շենք-շինություններն էլ այս տարբերակով ներկայացներ, մենք կիմանայինք, թե մեր պետական կառույցներն իրենց սեփականություն հանդիսացող շինությունները որքան ցածր գներով են վաճառել: Չէ՞ որ այդպիսի օրինակներ մինչեւ այժմ քիչ չեն եղել: