Օջախի վրա մեծ կաթսայի մեջ քլթքլթում էր խաշլաման։ Տան շեմին մի խումբ տղամարդիկ հերթով լվացվում էին ու մի կողմ քաշվելով` մի-մի հատ ծխում։ Տան ներսում կանանց անկանոն շարժում էր՝ սեղանն էին բարձում տարատեսակ խորտիկներով եւ ուտեստներով։ Մի տղամարդ դուրս եկավ, ասաց՝ դե եկեք, եկեք։ Տղամարդիկ շարքով նստեցին սեղանի երկու կողմը դրված իշոտնուկներին։ Հոգեհացը սկսվեց։
Սեղանի թամադան՝ առաջին բաժակը բարձրացնելով խմեց հանգուցյալի հոգու խաղաղության համար ու ներկաներին հորդորեց օգտվել սեղանի բարիքներից։ «Մեր լուսահոգի հասարակությունն ուտել-խմել շատ էր սիրում, ընենց որ, կարգին հաց կերեք»,- ասաց սեղանապետը։
Բաժակները նորից լցվեցին։ Սեղանապետն ինչ-որ բան էր ուզում ասել, կողքի սենյակից, ուր հավաքված էին հոգեհացի կին մասնակիցները, բարձր ձայն լսվեց։ «Էդ ի՞նչ ա էղել ըտեղ»,- հարցրեց սեղանապետը։ Ձայնն ավելի որոշակիացավ. «Վայ, բալես, բալես, թագավոր բալես»։ Հետո մի կին ներս վազեց ու տագնապոտ ձայնով ասաց. «Մամայի ուշքը գնում ա, հասեք»։ Մի քանի տղամարդ հասան, մեկը ձեռքը գլխի տակ դրեց, մեկն անուշադրի սպիրտը մոտեցրեց քթին, մամային ուշքի բերեցին, նորից կանգնեցրին իր տեղում՝ մոնումենտի բարձունքի վրա՝ թուրն էլ հարմարեցնելով նախկին հույժ հորիզոնական դիրքով։
Սեղանապետը, ով հավանաբար տանտերն էր, խղճահարություն հարուցող կերկերուն ձայնով ասաց. «Մերս շատ տանջվեց մեր հասարակության ձեռը»։ Ու կարծես ոչինչ էլ չէր պատահել, հանգիստ տոնով առաջարկեց խմել «մեր լուսահոգի ախպոր» կենացը։
Ներկաներից մեկն, ով հավանաբար հոգեհանգստին չէր մասնակցել, թաղումից էլ մի քիչ ուշացել էր, եւ ուրեմն չէր հասցրել մի կարգին գլուխ քաշել, թե ինչը ոնց է եղել, կողքին նստած մարդուն կամաց հարցրեց. «Ինչի՞ց ա մեռել»։ Կողքի մարդը` գառան ոսկորից մի կտոր միս պլոկելով ու դանդաղ ծամելով, ասաց. «Ստամոքսի ռակից»։ «Հըը»,- հասկացավ հարցնողն ու մի երկարուկ շերտ բաստուրմա քաշեց իր ափսեի մեջ։ «Բայց բժիշկն ասում էր՝ ընենց սիրտ ու թոք ուներ, որ մի հարուր տարի հեչի պես կապրեր»,- պատառը վերջնականորեն եւ հիմնավորապես ծամել-կուլ տալով ասաց կողքի մարդը։
– Վերջին անգամ որ տեսա, նորմալ տեսք ուներ,- շարունակեց հարցնողը։
– Վերջին անգամ ե՞րբ։
– Կարծեմ 2003 թվի փետրվարին էր։ Հա, հա, փետրվարին էր, Մատենադարանի մոտով անցնում էի, տեսա, կանգնեցինք, ահագին խոսացինք։
– Հա, հենց էդ օրն էլ մրսել ա, ահագին պառկեց,- խոսակցությանը միացավ մեկ ուրիշը։
– Մրսելը` մրսել, բայց էդ ի՞նչ կապ ունի ստամոքսի ռակի հետ,- միացավ դիմացը նստած մի մարդ, ով կիտրոնի կեսն էր քամում «Ջերմուկի» բաժակի մեջ։
– Չէ, էդ կապ չունի, ուղղակի իրան չէր նայում, ինչ ասես ուտում էր, էդ ամերիկաներից-եվրոպաներից բերած վարկերն ու գրանտները, էն դրսի հայերի ուղարկած օգնությունները, մեջը ինչ քիմիա ասես կա,- իր հեղինակավոր կարծիքը հայտնեց տարեց մի մարդ։
– Ուրեմն ի՞նչ ա, բան պտի չուտե՞ր,- զարմացավ խոսակցության մասնակիցներից մեկը։
Էս զարմանքի վրա սեղանի ծայրից լսվեց սեղանապետի ձայնը։ «Մեր ախպերն ուտող-խմող, քեֆ անող տղայա էղել, դրա համար առաջարկում եմ էս բաժակը չխկացնելով խմենք»։
«Էս օրով չխկացնելը սխալ ա, բայց որ մեր թամադեն ասում ա` խմենք»,- իր ուրույն կարծիքը հայտնեց հոգեհացի մասնակիցներից մեկը։
Դեռ չէին հասցրել խմել, սեղանապետը հարցրեց. «Ըտեղ մաման ո՞նց ա, կողքը էղեք, մի բան գցեք վրեն` չմրսի»։ Դռների մեջ մի կին հայտնվեց ու սեղանապետին նայելով ասաց. «Էդ թուրը ծանր ա, էկեք էս քանի օրը հանենք, մաման հյուծված ա»։
Սեղանապետն՝ արդեն լավ քեֆով, հակադարձեց. «Քու գործը չի, մեր մաման թրով էղել ա, թրով էլ մնալու ա, էդ էր պակաս»։ «Չէ, ես բան չասեցի»,- վախվորած ասաց կինն ու գնաց։
Հերթական բաժակը խմելուց հետո էն մարդը, ով չէր եղել հոգեհանգստին եւ ուշացել էր թաղումից եւ ուրեմն գլուխ չէր հանել, թե ինչը ոնց ա եղել, տարեց մարդուն հարցրեց. «Բա բժիշկ-բան չբերեցի՞ք»։
– Տո, բա չբերեցի՞նք, աշխարհի էրեսին էլ բժիշկ չմնաց։ Հայտնի բժիշկ կա, պրոֆեսոր Դեմիրճյանը…
– Հա՜, Ստեփան Կարենիչը,- լսվեց կողքի մարդու ձայնը։
– Ստեփան Կարենիչը չգիտեմ, բայց դրա հերն ուժեղ բժիշկ էր,- ասաց դիմացը նստած մարդը։
– Ապրես, Ստեփան Կարենիչին բերինք, նայեց, ասեց՝ պտի բերեք Օպերայի հրապարակում պառկացնեք, ստացիոնար ձեւով նայեմ։ Էս մեր հիվանդն էլ, թե` չէ ու չէ։
– Էէէ՜, էրեխություն ա արել…
– Չէր վստահում, չէ, չէր վստահում բժիշկներին,- հոգոց հանեց տարեց մարդը։
– Ուրեմ բժիշկ չկա՞…
– Խի՞ չկա, լիքը…
– Տո, խի՞ չկա, բայց ոչ մեկն էլ խելքը գլխին չի։
– Լավ էլ կա, օրինակ, Արտաշես Մամիկոնիչ կա, շատ կարգին բժիշկ ա։
– Դրա ի՞նչն ա կարգին, սաղ օրը մենակ քոսից ու ոջիլից ա խոսում։
– Է, որ խոսում ա, ուրեմ հասկանում ա։
– Բան էլ չի հասկանում։ Էս էղած բժիշկներից մենակ էն Արամ Զավենիչն ա, էն էլ ախր շատ ջահել ա, բա մարդ իրա ախպորը դավերյա կանի՞։
Մամայի կենդանի կենացը խմելուց հետո, երբ կողքի սենյակից սկսեցին բերել սուրճը, ներկաներից մեկը հանկարծ հիշեց. «Արա, մի հատ Տիգրան Կարապետիչ կա, առավոտից իրիկուն տելեվիզրով Կաշպիրովսկու պես սեանսներ ա անում, դա կարար օգներ»։
– Էդ ղամմա՞զը,- լսվեց մեկ ուրիշի ձայնը,- ճակատիս պզուկ էր էղել, մեռա դրա սեանսները նայելով, բան էլ չեղավ։
– Լավ չես նայել, կամ էլ էդ օրերին ուրիշ բան էլ ես նայել, չի ազդել։
Սեղանը հիմնավորապես տաքացել էր։ Ներկաները մոռացել էին հավաքի առիթը, ամեն մեկը մի բանից էր խոսում եւ իրար չէին լսում։ Սեղանապետը՝ եւս մեկ անգամ խմելով հանգուցյալի կենացն, իր մոտ կանչեց կրտսեր որդուն` բալես, մի հատ էն երգը դիր։
– Էն, որ հոպարը շատ էր սիրո՞ւմ։
– Հա,- տխրությունը հազիվ կուլ տալով` ասաց սեղանապետը։
Կրտսեր որդին երգը դրեց. «Երազ տեսա էս գիշեր, էս գիշեր, էս գիշեր, ես աննման կարապներ, կարապներ, կարապներ…»։