Այս կոսմետիկ փոփոխությունները դժվար թե սույն ծառայությանը որեւէ օգուտ տան, բայց որ ղեկավարները որոշել են այս ոլորտը տեխնիկական, իրավական, կադրային առումով զինել, մեզ ոչ միայն տեղեկացնում, այլ հավատացնում է ԱԻՎ պետի տեղակալ Վրեժ Գաբրիելյանը: Իսկ այն, որ մեր փրկարարները, մասնավորապես՝ հրշեջ-ծառայողները ուշ են դեպքի վայր հասնում, կամ դեպքի վայր հասնելուց հետո պարզում են, որ մեքենան անսարք է, ջուր չունեն, բենզին չունեն, պարոն Գաբրիելյանը բացատրում է բավարար միջոցների բացակայությամբ: 2005թ. ԱԻՎ 3467 աշխատողների վարձատրության եւ ոլորտի սպասարկման աշխատանքների համար բյուջեն հատկացրել է 1մլրդ 683 մլն դրամ, որը բավարարել է միայն գոյատեւելու համար: Վերջերս մոտ 13.000 դրամ աշխատավարձ ստանալու համար մի փոքր ըմբոստացել էին հրշեջ-ծառայողները, որից հետո նրանց վարձատրության չափը հասավ ընդամենը 20-25.000 դրամի: Պարոն Գաբրիելյանն ասում է, որ վերջին մեքենան ստացել են 1989թ., եւ միայն այս տարի են կարողացել Ֆրանսիայից 10 օգտագործված հրշեջ-մեքենաներ ներկրել՝ վճարելով դրանց միայն տեղափոխման համար: Իսկ եղած 150 մեքենաների վիճակն անմխիթար է: Ճիշտ է, պարոն Գաբրիելյանն ասում է՝ հնարավոր չէ ամեն մի խոտի դեզի կողքին մի հրշեջ-ծառայող կանգնեցնել, բայց ինչպե՞ս դա բացատրել, օրինակ, Լոռու մարզի Լեռնահովիտ գյուղի բնակիչ Գ. Հայրապետյանին, երբ նոյեմբերի 22-ին, ժամը 02.30-ի սահմաններում այրվել է նրա 16 տոննա խոտը: Կամ ինչպե՞ս դա բացատրել Գեղարքունիքի մարզի Լճաշեն գյուղի բնակիչ Օ. Հարումյանին, երբ հոկտեմբերի 29-ին, ժամը 05.20-ի սահմաններում բռնկված հրդեհից այրվել է նրա 200 քմ տունը, իսկ հրշեջ մեքենաներին հաջողվել է արդեն այրված տունը հանգցնել միայն առավոտյան ժամը 10-ին: Այ, որ նոր տեխնիկա գնեն եւ նոր կադրեր պատրաստեն, վիճակը մի քիչ կլավանա՝ հավատացնում է պարոն Գաբրիելյանը:
2006թ. բյուջեում ՀՓԾ-ին հատկացվելիք գումարն ավելացել է՝ 2 մլրդ 900 մլն 783 հազար դրամ, այսինքն՝ անցած տարվա համեմատ գրեթե կրկնակի: Կարելի է մտածել, որ որոշ չափով տեխնիկա էլ կգնեն, կադրեր էլ կպատրաստեն: Բայց արի ու տես, որ այդ գումարից մոտ 1,6 մլրդ-ը (նախորդ տարվա իրենց բյուջեի գրեթե ամբողջ չափով) նախատեսվում է որպես աշխատավարձ: Տեխնիկա կամ մեքենաներ գնելու մասին ընդհանրապես խոսք չկա: Միայն 60 մլն դրամ նախատեսված է ինչ-որ գույք եւ սարքավորումներ գնելու համար, իսկ մնացածը՝ փափուկ կահույքի, դեղորայքի, հագուստի, կոմունալ վճարների ու էլի մանր-մունր ծախսերի համար: Իրոք, որ վերափոխումը կամ բարեփոխումը կոսմետիկ է: Միգուցե ՀՓԾ ղեկավարությունը որոշել է նախ բարձր աշխատավարձերո՞վ բարձրացնել հրշեջ ծառայողների «մարտական ոգին», հետո նոր անցնել տեխնիկական զինվածությանը: Հնարավոր է: Մանավանդ գաղտնիք չէ, որ հրշեջ ծառայողը հաճախ դեպքի վայր հասնելուց անմիջապես հետո այրվող տան տիրոջից գումար է պահանջում, հետո նոր անցնում գործի: Որքան էլ ոլորտի պատասխանատուները հավաստիացնեն, որ իրենց ծառայությունն անվճար է, միեւնույն է` այս երեւույթը կա: Ընդ որում, հրշեջ ծառայողին էլ բարոյապես հնարավոր չէ դրանում մեղադրել: «Քուր ջան, ես ընտանիք ունեմ եւ ստանում եմ ասենք՝ 25.000 դրամ,- ասում է մի երիտասարդ հրշեջ, որի անունը չենք նշում: -Կարո՞ղ ես ասել՝ իմ ընտանիքը քանի՞ օր կապրի այդ գումարով: Ես հասկանում եմ, որ արդեն տուժած մարդուց գումար վերցնելն անբարոյականություն է, բայց ես պիտի ապրեմ, որ նրա հարեւանի տունն էլ փրկեմ: Բա ո՞նց անեմ»:
Այս տեսակետից, թերեւս, արդարացված է աշխատավարձի ֆոնդի ավելացումը: Իսկ ո՞ւր մնաց մեքենաների ու տեխնիկայի հարցը: Միգուցե կառավարությունն իր «այլ կարգի ծախսերի՞ց» միջոցներ կհատկացնի եւ ֆրանսիաներից նորից օգտագործված մի քանի մեքենաներ կներկրեն:
ՀՓԾ կոսմետիկ փոփոխություններից մեկն էլ Հրշեջ տեսչության կանխարգելող եւ հրդեհամարող ծառայությունների տարանջատումն է: Պարոն Գաբրիելյանն ասում է, որ արդյունավետ աշխատելու համար սա հարմար տարբերակ է: «Եթե հրդեհ բռնկվի եւ հետաքննությունից հետո պարզվի, որ պատճառը անվտանգության նորմերի խախտումն է, կպատժվի խախտողը, որը կարող է մեր կանխարգելող ծառայությունը լինի, կամ էլ՝ տվյալ վայրի իրացնողն ու օգտագործողը,- բացատրում է պարոն Գաբրիելյանը: -Ցածր է նաեւ խախտման դեպքում գանձվող տուգանքների չափը: Խախտողը պիտի գիտակցի, որ իր թույլ տված սխալի դեպքում ուրիշին վնաս պատճառելուց բացի, մեծ գումարով կտուգանվի նաեւ ինքը: Այս դեպքում նա հաստատ զգույշ կլինի»:
Հակահրդեհային տեսչության կանխարգելող ծառայությունը բավական հետաքրքիր կառույց է. առանց այս կառույցի համապատասխան եզրակացության` ցանկացած տիպի շինարարություն հնարավոր չէ իրականացնել: Բնականաբար, արտակարգ իրավիճակներից խուսափելու համար շինարարն անպայման պետք է պահպանի հակահրդեհային բոլոր նորմերը: Կանխարգելող ծառայության տեսուչը իրավունք պետք է ունենա ժամանակ առ ժամանակ մտնել ցանկացած տուն, օբյեկտ եւ ստուգել՝ ասենք դուռը դեպի նե՞րս է բացվում, թե՞ դուրս, աստիճանների լայնությունը համապատասխանո՞ւմ է պահանջվող նորմերին, թե՞ ոչ, եւ այլն, եւ այլն: Այսպես է թելադրում միջազգային փորձը: Իսկ մեր ծառայությունը չի՞ դառնա արդյոք «փող պլոկող» մի կառույց, որն այցելելով բնակարաններ, նորակառույց շենքեր ու օբյեկտներ՝ կսկսի ստուգումներ անցկացնել:
«Ոչ,- ասում է պարոն Գաբրիելյանը: -Մեր ծառայություններն անվճար են, եւ այդ ծառայողը մեկ` շինարարության սկզբին, մեկ էլ` ավարտին պետք է ստուգի օբյեկտը: Հետո այցելությունների համար պետք է ինչ-որ ժամանակացույց սահմանվի, ասենք՝ տարին երկու անգամ»:
Այս եւ նման կառույցների համար իր կարծիքն ունի նաեւ խախտումների սովոր հայ շինարարը: «Գիտեք, դրանք սաղ էլ պլոկող ծառայություններ են, այդ կառույցները գալիս-զահլա են տանում,- ասում է Հյուսիսային պողոտայում կառուցվող բնակելի շենքերից մեկի շինարարության խախտումների հարցերով պատասխանատուն: -Ես հավես չունեմ շաբաթներով նրանց հետ ստուգումներ անել: Մարդ են, ինչ-որ սպասելիքներ ունենում են, կգան-կստանան-կստորագրեն-կգնան, մենք էլ մեր գործը կշարունակենք»:
Այն, որ մեր իրականության մեջ պետական կառույցների հետ համապատասխան վերաբերմունքի դեպքում հեշտ է «լեզու գտնել», զարմանալի չէ: Արդեն զարմանալի չէ նաեւ, որ մեր պետական համակարգում որեւէ բարեփոխում կամ նոր կառույցի ստեղծում ընկալվում է որպես «փող պլոկելու» մի նոր ձեւ:
Այս ամենից անկախ` մեր փրկարար ծառայությանն արդեն փրկել է պետք: