Ասում է ԱԺ Պետաիրավական հարցերով մշտական հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Հարությունյանը
– Ձեր անունն առաջին հերթին զուգորդվում է ոչ թե այն փաստերի հետ, որ Դուք նախկին արդարադատության նախարարն եք կամ ներկայումս ԵԽ ԽՎ-ում Հայաստանի պատվիրակության ղեկավար, այլ «վունդերկինդ» բնորոշման հետ: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այդ բնորոշմանը:
– Կարծում եմ, երբ մարդն իր կյանքի հինգերորդ տասնամյակին է մոտենում, 12 տարեկան հասակի հետ կապված շատ հիշողություններ կարող են միայն ժպիտ առաջացնել:
– Սակայն համաձայն չե՞ք, որ ոչ բոլորն են ի վիճակի բուհ ընդունվել 12 տարեկանում, իսկ 20-ում ունենալ արդեն 3 բարձրագույն կրթություն:
– Այդտեղ ոչ մի առանձնահատուկ բան չկա: Դա հորս մշակած յուրահատուկ մանկավարժական համակարգի արդյունքն էր: Հետագայում` 1989թ., մենք հիմնադրեցինք հեղինակային դպրոց եւ կյանքի կոչեցինք այդ համակարգը:
– Մի փոքր կմանրամասնե՞ք` ի՞նչ էր իրենից ներկայացնում այդ մանկավարժական համակարգը:
– Համառոտ կարող եմ ասել, որ հիմքում դրված էր 4 հիմնական սկզբունք` համապատասխանության, համասեռության, հավասարեցման եւ գնահատման: Իսկ գաղափարն այն էր, որ աշակերտները բաժանվում էին համասեռ խմբերի` ըստ գիտելիքների: Ուշադրություն դարձրեք` ըստ գիտելիքների, այլ ոչ թե` ըստ ընդունակությունների: Իսկ խմբերն ուսումնական նյութն անցնում էին ժամանակային շեղումով, որը, որպես կանոն, կազմում էր մեկ ուսումնական քառորդ: Եթե աշակերտը գիտելիքներով առաջ էր անցնում իր խմբից, նա տեղափոխվում էր համապատասխան գիտելիքներ ունեցող այլ խումբ, որն ուսումնասիրում էր հաջորդ քառորդի նյութը: Դե, իսկ եթե նա հետ էր մնում գիտելիքներով իր խմբից, ապա ստիպված էր լինում տեղափոխվել այլ խումբ եւ կրկնել նույն քառորդի ուսումնական նյութը: Մեկ քառորդով խմբից առաջ անցնելը, պարզվեց, այդքան էլ բարդ չէր բազմաթիվ աշակերտների համար: Մեր դպրոցի աշակերտների ոչ պակաս քան մեկ քառորդն, առնվազն, մեկ տարի առաջ էր անցնում հասակակիցներից, իսկ իմ տնօրինության տարիների ընթացքում մոտ քսան աշակերտ դպրոցն ավարտել է 12-14 տարեկանում: Հաշվի առնելով, որ դա Նոր Նորքի 9-րդ միկրոշրջանը սպասարկող ամենասովորական դպրոց էր` կարելի է վստահաբար ասել, որ մեթոդը կիրառելի է ամենուրեք: Մենք այս մեթոդը փորձարկեցինք Լեռնային Ղարաբաղում: Երկու նպատակ էինք հետապնդում: Առաջինը` մասնակցել Ղարաբաղյան շարժմանը` նաեւ նպաստելով ԼՂ-ի կրթական համակարգի զարգացմանը: Երկրորդ` ուզում էինք ցույց տալ, որ մեթոդը հեշտ տարածելի է եւ ինքնին կարող է լուրջ արդյունքներ տալ: Տարիների ընթացքում կարողացանք ապացուցել, որ մեթոդը շատ կենսունակ է: Ցավոք, այլ բնագավառում սկսեցի աշխատել, եւ մեթոդը լայն տարածում չգտավ: Բայց համոզված եմ, որ ներկայումս էլ` այդ մեթոդի փորձարկումից տարիներ անց, այն շարունակում է արդիական մնալ Հայաստանի համար:
– Մի մեջբերում անենք. «Դուք պետք է տեսնեիք, թե ինչպես էր նա մեզ հետ լեռներ բարձրանում: Երիտասարդ էր` 30 տարեկան: Նրա էներգիան անսպառ էր: Մենք հարգում էինք իրեն, նույնիսկ վախենում, բայց, միեւնույն ժամանակ, շատ սիրում»: Սա Ձեր նախկին աշակերտներից մեկի բլոգի գրառումն է: Դուք իսկապե՞ս խիստ տնօրեն էիք, ո՞րն է այն տարիների Ձեր ամենավառ հիշողությունը:
– Եթե խոսքը վերաբերում է ուսումնառությանը, ապա իսկապես եղել եմ շատ խիստ ու ծայրահեղ պահանջկոտ տնօրեն, եւ մեր դպրոցում արտոնություններ չեն եղել որեւէ մեկի համար: Իմ երեխաներից երկուսը նույնպես որոշ ժամանակ այդ դպրոցն են հաճախել եւ հետագայում, մի շարք դպրոցներ փոխելուց հետո, խոստովանում էին, որ երբեւէ նման պահանջկոտ մանկավարժների չեն հանդիպել: Թեեւ ամենադժվար տարիներն էին, բայց մենք երբեւէ չենք դադարեցրել դասավանդումը` նույնիսկ մեկ օրով: Ու քանի որ ուսուցիչների մի զգալի մասը ապրում էր քաղաքի այլ թաղամասերում, մենք առավոտյան ժամը 6-ին ոտքով շարժվում էինք դեպի դպրոց: Սակայն դպրոցի առօրյան իսկապես շատ հետաքրքիր էր: Օրինակ` ամեն տարի անցկացնում էինք թատերական փառատոն. Դպրոցում գործում էր մոտ 40 թատերական խումբ: Մեր թատերական փառատոնը տեւում էր մեկ ու կես ամիս, յուրաքանչյուր խումբ հնարավորություն ուներ ներկայացնելու իր բեմադրությունը: Որակն այնպիսին էր, որ լավագույն վեցը ցուցադրվում էր Հանրային հեռուստատեսությամբ: Եղել են տարիներ, երբ 30-ից ավելի արշավ ենք կազմակերպել: Հետաքրքիր տարիներ էին… Ամենակարեւորն այն էր, որ մեր դպրոցի աշակերտների հետ մենք եւ՛ ընկերներ էինք, եւ՛ գործընկերներ: Կարծում եմ, դպրոցի հաջողությունները, առաջին հերթին, պայմանավորված էին դրանով:
– 1995թ. որոշեցիք թողնել դպրոցի տնօրենի պաշտոնը եւ մտնել քաղաքականություն` ընտրվելով ԱԺ պատգամավոր: Ինչո՞վ էր պայմանավորված Ձեր որոշումը:
– Նախ ասեմ, որ ընտրվելուց հետո չեմ դադարեցրել աշխատել որպես դպրոցի տնօրեն: Պաշտոնից ավելի ուշ եմ հրաժարվել: Այն ժամանակ օրենսդրությունը հնարավորություն տալիս էր համատեղել պատգամավորական պարտականությունները այլ աշխատանքի հետ: Իսկ ինչ վերաբերում է նրան, թե ինչով էր պայմանավորված… Թերեւս պատահականությամբ, որի մասին շատ չէի ցանկանա մանրամասն խոսել: Բայց կարող եմ ասել, որ մինչ պատգամավոր ընտրվելը երբեւէ նպատակ չեմ ունեցել զբաղվել քաղաքականությամբ:
– Այսինքն, քաղաքական կարիերայի մասին երբեք չե՞ք երազել:
– Չեմ երազել: Երբ նվիրումով զբաղվում ես քո նախընտրած աշխատանքով, քաղաքականությունը չի կարող ավելի հետաքրքիր թվալ:
– Բնական է, որ ազատ ժամանակ քիչ եք ունենում: Ինչո՞վ եք գերադասում հագեցնել այն:
– Եթե այս հարցն ինձ ուղղեիք, երբ զբաղեցնում էի նախարարի պաշտոնը, էլի կդժգոհեի ազատ ժամանակի պակասից: Իսկ հիմա դժգոհելու էլ ավելի շատ հիմք ունեմ, քանի որ Հայաստանից բացակայություններս շատ են: Ցավոք, ժամանակի մեծ մասը վատնում եմ ճանապարհներին: Չեմ ափսոսում այն ժամանակը, որը ծախսում եմ ԵԽ-ում կամ այլուր, երբ այնպիսի գործ եմ անում, որը համարում եմ օգտակար, բայց ճանապարհի վրա վատնվող ժամանակը ամենացավալին է: Սիրում եմ բնություն: Ամռանը երկշաբաթյա «ռաֆթինգի» եմ մեկնում Լեռնային Ալթայ, իսկ Հայաստանում` արշավների: Հայաստանում եղել եմ գրեթե ամենուր, այդ պատճառով արշավների եմ մեկնում նաեւ Հայաստանից դուրս:
– Իսկ ընտանիքի համար ժամանակ մնո՞ւմ է:
– Ոչ այնքան, որքան կուզեի, բայց փորձում եմ օգտագործել ցանկացած առիթ: Ընտանիքս, հատկապես` երեխաներս, միանում են ինձ նաեւ արշավների ժամանակ:
– Ինչի՞ց եք ստանում հոգեւոր բավարարվածություն:
– Ինչ-որ բանով զբաղվելիս` աշխատում եմ հասնել այնպիսի արդյունքի, որ բավարարված զգամ ինձ. ոչ թե գոհ, այլ բավարարված: Աշխատանքիցս երբեւէ գոհ չեմ լինում: Իսկ բավարարված կարող եմ լինել այն ժամանակ, երբ կարողանում եմ որակապես նոր արդյունք ապահովել: Ուժի պակաս երբեւէ չեմ ունեցել: Երբ ինձ հաջողվում է իրականացնել նախանշված ծրագրերը, բավարարված եմ ինձ զգում:
– Վստահ ենք, որ ժամանակ գտնում եք ընթերցանության համար: Գերադասում եք կարդալ գեղարվեստակա՞ն, թե՞ մասնագիտական գրականություն:
– Այո, ժամանակ գտնում եմ գիրք կարդալու համար: Գեղարվեստական գրքերից հիմա կարդում եմ հորաքրոջս` Էլդա Գրինի պատմվածքների հերթական ժողովածուն: Բայց, պետք է խոստովանեմ, որ վերջին շրջանում գեղարվեստական գրականություն շատ չեմ կարդում: Ավելի շատ քաղաքական, հասարակական տարբեր ոլորտների գրքեր եմ կարդում: Այս պահին ուսումնասիրում եմ ԱՄՆ-ի բանակցությունների երկու շատ հայտնի վարպետների մշակած մեթոդաբանությունը: Գրեթե ամեն օր ժամանակ գտնում եմ կարդալու համար: Այդ առումով ժամանակակից տեխնիկան փրկում է. iPad-իս մեջ միշտ կան այն հերթական 10 գրքերը, որոնք պետք է ընթերցեմ:
– Ինչի՞ մասին եք երազում:
– Լինել ազատ…
– «Ազատություն» հասկացությունը շատ համապարփակ է, եւ ամեն մարդ տարբեր կերպ է այն ընկալում:
– Դուք ասում եք` մարդիկ տարբեր կերպ են ընկալում ազատությունը, համաձայն եմ ձեզ հետ: Դա նշանակում է, որ հենց այդ է իրենց երազանքը` այնպիսի ազատություն ունենալ, ինչպիսին իրենք պատկերացնում են:
– Ձեր ընդդիմախոսները Ձեզ մեղադրում են Ձեր անձին ուղղված հրապարակային քննադատությունը ցավալի ընդունելու համար:
– Մարդ էակը հուզական է, եւ, բնականաբար, ինձ մոտ էլ քննադատություն լսելիս` առաջին պահը հաճախ լինում է հուզական: Եթե խոսքը վերաբերում է առաջին պահի մասին, ապա չեմ կարծում, որ այդ դեպքում մարդիկ շատ են տարբերվում միմյանցից: Մարդկանց տարբերությունը սկսվում է երկրորդ պահից: Ոմանց հաջողվում է զսպել հույզերը եւ փորձել այդ քննադատության մեջ գտնել «օգտակար հատիկ», իսկ ոմանց երկրորդ պահը շարունակում է մնալ նույնքան հուզական: Ես ձգտում եմ վարվել առաջին տարբերակով, չգիտեմ` որքանով է դա ինձ հաջողվում (ժպտում է.- Ա.Ա., Մ.Մ.):
– Ինչպե՞ս եք վերաբերվում Մարսել Պրուստին:
– 23-24 տարեկանում շատ հետաքրքրված էի նրա աշխատանքներով…
– Բնականաբար, ծանոթ եք նրա հայտնի հարցաթերթին: Մի քանի բլից-հարց այդ հարցաթերթից, եթե դեմ չեք: Այսպիսով, ո՞րն է Ձեր սիրած գրական հերոսը:
– Չկա այդպիսին: Կոնկրետ մեկին չեմ կարող մատնանշել:
– Ձեր գլխավոր հատկանիշը:
– Հուսալիությունը:
– Ձեր գլխավոր թերությունը:
– Ազատության անդիմադրելի տենչ:
– Ձեր կյանքի գլխավոր նվաճումը:
– Նվաճումների ցուցակը երկար է (ժպտում է.- Ա.Ա., Մ.Մ.)… Բայց գլխավորը իմ ընտանիքն է:
– Եթե ունենայիք հնարավորություն զրուցելու համաշխարհային պատմության մեջ դերակատարում ունեցած որեւէ դեմքի հետ, ո՞վ կլիներ այդ մարդը:
– Հետաքրքիր հարց է: Միանգամից չեմ կարող պատասխանել, շատերի հետ կցանկանայի հանդիպել: Բայց, եթե անհրաժեշտ է ընտրել մեկին… Երեւի Նապոլեոն Բոնապարտը կլիներ:
– Եթե Ձեզ առաջարկվեր անմահություն` առանց որեւէ նախապայմանի, կընդունեի՞ք:
– Ոչ, այդպիսի գործարքները ազնիվ ու անշահախնդիր չեն լինում:
– Եթե տեսնեք Աստծուն, ի՞նչ կասեք նրան:
– Դա շատ անձնական է…
Մարիամ ՄԱՆՈՅԱՆ
Արամ ԱՐԱՐԱՏՅԱՆ
mediamax.am