– Պարոն Սարգսյան, Կոնգրեսը սկսել է նախընտրական ցուցակի հետ կապված քննարկումները: Ի՞նչ սկզբունքներ կամ մոտեցումներ են ընկած այդ ցուցակը կազմելու հիմքում:
– Ես շատ կուզենայի, որ հասարակությունն այս ընտրություններին շատ լուրջ վերաբերվեր, չդիտարկեր որպես նախկինի շարունակություն կամ հերթական գործընթաց: Մենք հասել ենք մի վիճակի, որից այն կողմ այս կերպ շարունակել հնարավոր չէ: Ես համոզված եմ, որ գործող իշխանությունը դա լավ է հասկանում: Երբ հասարակական կարծիքը քեզ դեմ է, քո կյանքը, կենցաղը նույն կերպ բարեկեցիկ շարունակելը դառնում է անհնարին: Իհարկե, շատ կարեւոր են նաեւ ցուցակները թե իշխանության, թե ընդդիմության համար: Իշխանությունը պիտի ցույց տա, որ ինքը նոր դեմքով է ուզում գալ, որ հին իշխանությունը չի: Եվ իշխանության համար շատ դժվար է լինելու այդ ցուցակը կազմելով` հասարակության մոտ կարծիք փոխել: Ընդդիմության մոտ այս խնդիրը շատ ավելի հեշտ է, որովհետեւ ասում է` եթե ես լինեմ իշխանության, կանեմ այս դրական քայլերը, ու ժողովուրդը դա ընդունում է: Բարեբախտաբար, ժողովուրդն առ այսօր հավատում է, որ ընդդիմությունն անկեղծ է, ու եթե իշխանության գա` կկտրվի գոյություն ունեցող փակ շրջանը: Ընդդիմությունն իր բոլոր դեմքերին պիտի ներառի իր ցուցակում, յուրաքանչյուրին` ըստ իր գործունեության, հասարակության մեջ ունեցած ազդեցության եւ քաղաքական տեսակետների: Պետք է ներառի բոլոր այն մարդկանց, ովքեր աշխատում են գիշեր-ցերեկ, տեղերում կրում են ընդդիմությունից բողոքները լսելու եւ իշխանության ճնշումների տակ ընկնելու հիմնական բեռը: Թե մեծամասնական ընտրատարածքներում, թե համամասնական ցուցակներում պիտի ներառվեն նրանցից աչքի ընկնողները:
– Իսկ ինչպե՞ս է որոշվելու, թե ով է առավել շատ աչքի ընկնում, ով է ազդեցիկ, կամ ով է գիշեր-ցերեկ աշխատում: Այստեղ սուբյեկտիվության գործոնը կարող է բավականին մեծ լինել:
– Իհարկե, սուբյեկտիվ մոտեցում է, թե որ քաղաքական գործիչն ինչ ազդեցություն ունի: Եվ քաղաքական լիդերը պետք է իր վրա վերցնի այդ սուբյեկտիվ մոտեցման թե դրական, թե բացասական հետեւանքները: Իհարկե, աշխարհն ունի այլ մեթոդ` փրայմերիսների մեթոդը, որը տարբեր երկրներում արվում է մինչեւ ընտրությունները: Դժբախտաբար, մեր երկիրը դեռ ընտրություններ չի կարող կազմակերպել: Եվ այսօրվա իշխանությունների կազմակերպած ընտրությունները կամ պետպատվերի շրջանակում են, կամ վճարովի են ու դուրս չեն եկել այս տարբերակից, ուր մնաց թե` կարողանաս կազմակերպել օրինական փրայմերիս: Եվ այս վիճակում, իհարկե, լիդերներից շատ բան է կախված: ՀԱԿ-ում առաջնորդն անունները չի նշում, թե` այստեղ դու պիտի դնես, այնտեղ` դու, եւ վերջ: ՀԱԿ-ում կուսակցություններն էլ են որոշում, թե իրենցից ովքեր պետք է ներկայանան: Կոնգրեսի քաղխորհուրդն ու շտաբը որոշում է սկզբունքները, բայց վերջնական արդյունքում, նորից եմ կրկնում, կա սուբյեկտիվիզմի խնդիր, որն իր վրա պետք է վերցնի Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը: Դա բնական է, ու քաղաքականությունն էլ այդպիսին է:
– Նաեւ այդ սուբյեկտիվիզմը նկատի ունենալով` մամուլը կամ քաղաքական դաշտը կանխատեսումներ են անում, թե ցուցակի հետ կապված քննարկումները կարող են պառակտել կամ մեծ դժգոհություններ առաջացնել Կոնգրեսում:
– Վստահաբար կարող եմ ասել, որ այդ վտանգը չկա: Այո, ՀԱԿ-ում քաղաքական գործիչներ կան, որոնք վառ անհատականություններ են: Եվ թե ով ումից առաջ կամ հետո կլինի` որոշակի խնդիրներ առաջացնում է: Բայց այդ վառ անհատականություններն այդպիսին են դարձել նաեւ այն պատճառով, որ հասկանում են, որ պատգամավոր դառնալը չէ գերխնդիրը, որ այս ընտրություններն ու պատգամավոր լինելն այս երկիրն այս վիճակից հանելու հնարավորություններից մեկն է: Եվ ՀԱԿ-ում իրար զիջելու միտվածությունը շատ ավելին է, քան կարելի էր պատկերացնել:
– ՀԱԿ-ում այդ անհատականություններից մեկը Դուք եք եւ պետք է որ ցանկանաք լինել առաջին հորիզոնականներում:
– Ես եւ ընդհանրապես մեր կուսակցությունը քաղաքական գործընթացներում միշտ մասնակցել ենք մեր սեփական ամբիցիաները զիջելու միջոցով համախմբում ապահովելով: Կարող եմ վստահել, որ այդպես են մտածում մեզ հետ համագործակցող բոլոր ուժերը: Եվ դա միշտ արդյունք է տվել, ու այդ արդյունքը բավարարել է բոլորին, նույնիսկ նրանց, ովքեր հակված չեն եղել զիջել ինչ-որ բաներ: Իմ պարագայում ես ասել եմ, թե գտնում եմ, որ օրենսդիր մարմնում պիտի գործունեություն ծավալեն այն մարդիկ, ովքեր տիրապետում են այդ գործունեությանը, կարող են նստել ու նախագծեր մշակել, ովքեր քաղաքական թիմի ծրագրերն ու մոտեցումները կարող են վերածել օրենքների: Ես ինձ այդքան էլ հարմար չեմ համարում այդ գործունեությանը: Ես ինձ ավելի արդյունաբերության, գործադիր իշխանության մարդ եմ համարում եւ ավելի հաճույքով այդ ոլորտում եմ աշխատում: Ես մի անգամ եղել եմ ԱԺ պատգամավոր եւ որեւէ նիստի չեմ մասնակցել: Եվ ես չեմ համարում, որ այդպիսով մնացածից ավելի սկզբունքային էի, ուղղակի այդպիսին եմ: Եթե ես չեմ ընդունում, որ խորհրդարանն ազնիվ ու արդար է ձեւավորված, եթե տեսնում եմ, որ մարդիկ կան, ովքեր քվե են գողացել, ինձ համար տհաճ է նրանց հետ մի տեղում գտնվելը:
– Հնարավո՞ր է, որ Դուք Կոնգրեսի համամասնական ցուցակում չլինեք:
– Մեր կուսակցությունից շատ-շատ մարդկանց եմ տեսնում, որոնք կարող են օրենսդիր մարմնում բավականին լավ աշխատել: Ես ասել եմ, որ եթե իմ անունը ՀԱԿ-ի ցուցակին կբերի որոշակի դիվիդենտներ, եւ ՀԱԿ-ն այդպես կգնահատի, կարող եմ լինել հրամանատարից մինչեւ զինվոր: Ես պատրաստ եմ ցուցակում ՀԱԿ-ի առաջարկած ցանկացած համարում լինել: Ինձ համար շատ ավելի նախընտրելի է լինել վերջին համարում, որ ԱԺ ընտրություններից հետո ստիպված չլինեմ գնալ այնտեղ: Կամ դրանից հետո հանել ու ժողովրդին ասել` գիտեք, ես դրել էի, բայց հանելու եմ: Կուզենայի, որ իմ այս մոտեցումը մեծամտություն չհամարվի, իսկապես այդպես եմ մտածում:
– Կարծիք կա, թե ՀԱԿ-ի մաս կազմող կուսակցությունները դժգոհություններ ունեն ցուցակում իրենց հատկացվելիք տեղերի հետ կապված: Այսինքն` ավելի շատ են ուզում, քան ՀԱԿ-ի ղեկավարությունը պատրաստ է տրամադրել:
– Նախ ասեմ, որ միանշանակ սուտ է, նման քննարկում անգամ չի եղել: Ինչ վերաբերում է մեր կուսակցությանը, մենք միշտ վերցրել ենք ավելի քիչ, քան առաջարկել են: Ովքե՞ր են այդ լուրերը հնարում կամ ինչո՞ւ են հնարում` չգիտեմ: Միգուցե փորձում են իրենց ու մեզ նույն չափանիշներով չափել, կամ` այլ խնդիրներ ունեն: Մինչդեռ մենք փորձում ենք ելքեր գտնել եւ հակված ենք հաղթելու ոչ միայն ընտրությունները, այլեւ ընդհանրապես` հաղթելու այս իշխանություններին:
– Արդյոք Կոնգրեսն անցած տարի բաց թողե՞ց արաբական գարունը, որը փոփոխություններ անելու համար մթնոլորտ եւ տրամադրություն էր ստեղծել:
– Իհարկե, հետին թվով տեսակետներ ասելը շատ հեշտ է, եւ այսօր ես էլ այդ կարծիքն ունեմ, որ կարող էինք ավելին անել: Եվ ընդհանրապես, իմ կարծիքով, ցանկացած մարդ միշտ պիտի գնահատի, որ ինքը կարող էր ավելին անել: Բայց քաղաքական ուժերը հաջողություններ ունենում են այն դեպքում, երբ քաղաքական պատեհությունից կարողանում են լավ օգտվել: Այդ շրջանում կար քաղաքական պատեհություն: Այս շրջանում քաղաքական պատեհություն կա՞, թե՞ ոչ: Եթե քաղաքական ուժն ունի պոտենցիալ, ունի հասարակական աջակցություն, պատեհությունն ինքը կարող է ստեղծել: Քաղաքական գործիչների մի շերտ, որոնց թվին պատկանում եմ ես, այդ լուծումները տեսնում են հեղափոխության մեջ եւ բարձրաձայնում են` հասկանալով հանդերձ, որ հեղափոխություններն իրենց հետ բերում են բազմաթիվ թերություններ: Որ հեղափոխությունների մասին ասացվածքները շատ դեպքերում շատ ճիշտ են, բայց դա է ելքը փակ շրջանից դուրս գալու: Ֆրանսիական հեղափոխությունը, իհարկե, խժռեց իր զավակներին, բայց դարձավ ժողովրդավարության հիմքերից մեկը, եւ աշխարհը շարժվեց այդ ուղությամբ:
– Ձեր կարծիքով` Հայաստանում փոփոխությունների հասնելու միակ ճանապարհը հեղափոխությո՞ւնն է:
– Հայաստանի հեղափոխությունը պետք է տարբերվի արաբական հեղափոխությունից: Օրինակ, ինձ համար կրակի գյուտը հեղափոխություն էր, որը հետո դարձավ տիեզերանավ եւ բարձրացավ տիեզերք: Եվ պետք չի այդ հեղափոխություն ասածին թշնամությամբ նայել, ու նույնացնել Սիրիայում կամ Լիբիայում տեղի ունեցող գործընթացների հետ: Այդ հեղափոխության մասին չէ, որ ասում եմ: Այո, ես հեղափոխության կողմնակից եմ, բայց իմ ասած հեղափոխությունը տարբերվում է 1917թ. «Ավրորա» հածանավի կրակոցով սկսված հեղափոխությունից: Այդ հեղափոխությունն, իմ կարծիքով, արդեն տեղի է ունեցել հասարակության, նաեւ իշխանության մեջ գտնվող մեծ թվով մարդկանց գիտակցության մեջ: Եվ ես համոզված եմ, որ այս խորհրդարանական ընտրությունները հիմնավորելու են դա: Նույնիսկ իշխանավորները հասկանալու են, որ իրենց բարեկեցությամբ այս երկրում ապրելն արդեն անհնարին է դառնում:
– Հակասությո՞ւն կա Ձեր եւ Կոնգրեսի տեսակետների միջեւ: Չէ՞ որ Կոնգրեսը մերժում է հեղափոխական ճանապարհը: Վերջերս հայտարարել էիք, թե երկրում փոփոխությունների բացակայության մեղավորը ՀԱԿ-ն է` իր քաղաքական որոշումներով:
– Աշխարհաքաղաքական մոդելի մոտեցման տարբերություններ կան եւ եղել են Կոնգրեսի մաս կազմող կուսակցությունների, մեր եւ Կոնգրեսի առաջնորդի միջեւ: Դա նաեւ ակնհայտ է եղել հանրահավաքներում: Եվ դա բնական է: Բայց այս տարաձայնություններն ունենալով հանդերձ` ես տեսնում եմ, որ մեր ժողովուրդը փոփոխություն է ուզում: Եվ այդ փոփոխությանն ինքը մասնակից է դառնում այն դեպքում, երբ հույս է տեսնում: Իսկ դրա հիմնական գրավականն իր հարգած անհատների, իր կողմից ընդունված կուսակցությունների, առաջնորդների միասնականության մեջ է տեսնում: Հասարակության այս ցանկությունն ինձ համար գերկարեւոր է մոտեցումների ցանկացած տարբերություններից: Եվ ցանկացած պարագայում` լինեմ կուսակցական, Կոնգրեսի մեջ թե Կոնգրեսից դուրս, պայքարել եմ եւ շարունակելու եմ պայքարել այդ ցանկության համար:
– Ճի՞շտ են այն խոսակցությունները, թե ցուցակի կամ մոտեցումների հետ կապված տարաձայնություններն այնքան խորն են, որ կարող են հանգեցնել ՀԱԿ-ի փլուզմանը:
– Չեն առաջանա այնպիսի խնդիրներ, որոնք կհանգեցնեն Կոնգրեսի փլուզմանը: Ընդունում եմ, որ հասարակության մոտ ՀԱԿ-ի գործունեության հանդեպ որոշակի թերահավատություն առաջացավ, բայց հավատացեք, որ ՀԱԿ-ի ցուցակը հայտարարելուց հետո հստակություն է մտնելու, եւ ՀԱԿ-ը սկսելու է միավորներ հավաքել` անկախ այն հանգամանքից, թե ովքեր են ներգրավված լինելու այդ ցուցակում: Այս իշխանությունները ոչինչ չեն արել, որ բողոքող մարդու կյանքն ինչ-որ չափով լավանա: Եվ դուք կտեսնեք, որ ընտրություններից մեկ շաբաթ առաջ հասարակության մեծ մասն ասելու է, որ այս ընտրություններում հաղթողը լինելու է ՀԱԿ-ը, ԱԺ-ում մեծամասնություն ունենալու է ՀԱԿ-ը: