– ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանն անցած տարի հայտարարեց, թե գործարարությունը պետք է տարանջատվի պետական կառավարումից: Իսկ Ձեր կուսակիցների հայտարարությունից հասկանալի է դառնում, որ թեեւ ՀՀԿ համամասնական ցուցակում գործարարներ չեն լինի, բայց նրանք կարող են առաջադրվել մեծամասնական ընտրակարգով: Այսինքն` ՀՀԿ-ն, այնուամենայնիվ, գործարար պատգամավորներից, պաշտոնյաներից չի՞ հրաժարվում:
– Օրենքները հստակ սահմանում են, թե ինչ է գործարարությունը, սահմանում են նաեւ յուրաքանչյուր քաղաքացու իրավունքները: Այդ օրենքների եւ իրավունքների շրջանակում էլ կկազմվի եւ մեր ցուցակը, եւ կլինեն մեծամասնական առաջադրումներ:
– Այսինքն` նույն գործարարները, գոնե նրանց մի մասը նորից կլինե՞ն հաջորդ ԱԺ-ում:
– Սեփականատիրոջը տարբերենք գործարարից: Օրենքը հստակեցնում է այս երկու դեպքերը: Ու կարծում եմ, որ եւ մեծամասնականով, եւ ցուցակում առաջադրումները կհամապատասխանեն օրենքին:
– Բայց ցանկացած գործարար պատգամավոր հայտարարում է, որ ինքը գործարար չէ, ընդամենը սեփականատեր է: Սակայն այդ նույն պատգամավորներից շատերը հիմնականում զբաղված են իրենց բիզնեսով եւ ԱԺ գրեթե չեն գալիս, իսկ օրենսդրական աշխատանքով ընդհանրապես չեն զբաղվում:
– Այն, որ նրանց ԱԺ-ում չեք տեսնում, եւ նրանք օրենքներ չեն հեղինակում, դա այլ խնդիր է, որը պետք է բացառել: Բայց եթե որեւէ սեփականատեր իր բիզնեսի կառավարումը հանձնել է կառավարման, դա օրինական է: Պատգամավոր դառնալու համար նա հո չի՞ հրաժարվի իր սեփականությունից: Կարեւորը գործարարությամբ չզբաղվելն է: Ամբողջ աշխարհում է այդպես:
– Դուք`որպես ԱԺ նախագահ եւ ՀՀԿ անդամ, ինչպե՞ս եք պատկերացնում հաջորդ խորհրդարանը կամ գոնե` ՀՀԿ-ի խմբակցությունը: Ի՞նչ հնարավորություններ ունեցող մարդիկ պետք է գան ԱԺ: Միայն օրենքներ գրո՞ղ, թե՞ այսօրվա նման նորից պետք է լինեն նիստերից բացակայող գործարարներ:
– Յուրաքանչյուր խորհրդարան ֆիքսում է տվյալ նախընտրական ժամանակահատվածի քաղաքական իրողությունները: Դա նույնն է նաեւ կուսակցությունների համար: Եթե ուշադիր նայեք, միշտ էլ մեր կուսակցությունը եղել է դինամիկ զարգացման մեջ, կարողացել է քայլել ժամանակի պահանջներին համահունչ: Հիմա եւս մի նոր ժամանակահատված է մեզ համար, եւ կուսակցությունը պետք է նոր մոտեցումներ, որակական նոր փոփոխություններ սահմանի:
– Այդ առումով ժամանակն ի՞նչ պահանջ է դրել ՀՀԿ-ի եւ ընդհանրապես իշխանությունների առաջ:
– Ժամանակը մեր երկրի առաջ պահանջ է դրել, որ աշխարհաքաղաքական, տարածաշրջանային զարգացումների այս պայմաններում մենք պետք է կարողանանք ավելի արդյունավետ զարգացնել մեր տնտեսությունը: Մեր պետական կառույցներն ավելի դինամիկ եւ նպատակային աշխատանքներ իրականացնեն, եւ ԱԺ-ն էլ բարձր մակարդակով կատարի Սահմանադրությամբ եւ օրենքներով իր առաջ դրված պարտականությունները:
– Ավելի քան 1 տարի է` ՀՀԿ-ի եւ ԲՀԿ-ի միջեւ լարվածություն է նկատվում: ԲՀԿ-ից արտահոսք է նկատվում, ԲՀԿ անդամներ կամ համակիրներ են ձերբակալվում, եւ այդ գործողությունները մեկնաբանվում են` որպես ձեր երկու կուսակցությունների լարվածության արդյունք:
– Ես չգիտեմ, թե քաղաքական քննարկումներում դեպքերն ինչպես են մեկնաբանվում, բայց մեր երկրում փոխվել են մոտեցումները մարդկանց իրավունքների պաշտպանության նկատմամբ: Դա պահանջ է ՀՀ նախագահի կողմից, ինչը բոլորին է վերաբերում: Իսկ քի՞չ են եղել դեպքերը, որ դատապարտվել է ՀՀԿ անդամ: Ինչո՞ւ եք կարծում, որ դա պետք է վերաբերի միայն ՀՀԿ-ին, դա վերաբերում է բոլորին: Կարծում եմ, որ կուսակցություններն, իրենց անդամների քանակն ավելացնելու հետ միասին, պետք է նաեւ ուշադիր լինեն նրանց վարքագծին: Եվ եթե մեկը օգտակար է եղել կուսակցությանը, կարող է գալ մի պահ, որ նրա վարքագիծը կվնասի կուսակցության համբավին: Եթե կհիշեք երկու տարի առաջ Ս.Սարգսյանի համապատասխան ուղերձը, որը վերաբերում էր եւ բոլոր կուսակցականներին, եւ պետական կառավարման համակարգին: Այսօրվա գործողություններն այդ պահանջի արդյունքն են:
– Առաջիկա ԱԺ ընտրություններին ՀՀԿ-ն բոլոր 41 ընտրատարածքներում թեկնածուներ առաջադրելո՞ւ է:
– Կարծում եմ` այս պահին բոլոր 41 ընտրատարածքներում առաջադրելու հետ կապված որոշում չկա, բայց որ մենք ունենալու ենք լայն մասնակցություն, ինչպես բոլոր ընտրություններին, միանշանակ է:
– Ինչպե՞ս է ստացվում, որ 41 մեծամասնական ընտրատարածքներից պատգամավոր են դարձել մեծամասամբ ՀՀԿ-ի եւ ԲՀԿ-ի անդամները: Ինչո՞ւ ՀՀ-ում ընդդիմությունն այս ընտրակարգում տեղ չի կարողանում ունենալ: Այդ պատճառով էլ ընդդիմադիր ուժերը հայտարարում են, թե մեծամասնական ընտրակարգում են կատարվում հիմնական կեղծիքները, եւ, որ այդ 41 տեղերն իշխանությունների գրպանում են:
– Դա հին եւ իրեն սպառած հեքիաթ է: Յուրաքանչյուր ընտրությունից առաջ ընդդիմադիր կուսակցությունները հայտարարում են, որ եթե իրենց ցանկալի տոկոսը չտանեն, ուրեմն ընտրությունները կեղծված են: Դա ունի երկու պատճառ. նախ` որ իր պարտության համար մեղադրի դիմացինին: Երկրորդը` որ կարողանա հետընտրական պրոցեսներ սկսել:
– Առաջիկա ԱԺ ընտրությունները աննախադեպ են, որովհետեւ իրար դեմ պայքարելու են ՀՀ երեք նախագահներն ու իրենց սատարող ուժերը: Ո՞ր ուժն է ՀՀԿ-ի հիմնական մրցակիցը: Արտախորհրդարանական ընդդիմությո՞ւնը, որը բավականին ուժեղ է, եւ որի առաջնորդն առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն է, թե՞ որոշակի վարչական եւ հզոր ֆինանսական ռեսուրսներ ունեցող ԲՀԿ-ն, որի հետեւում, ասում են, կանգնած է երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը:
– Միանշանակ է, որ սպասվում է շատ հետաքրքիր եւ իրական քաղաքական պայքար: Ամեն դեպքում ՀՀԿ-ն նախորդ ընտրությունների համեմատ գտնվում է շատ ավելի լավ դիրքերում, որովհետեւ մեր հանրապետությունում վիճակը շատ ավելի լավ է` թե ներքաղաքական առումով, թե կուսակցության հնարավորությունների առումով: Մենք լավագույն դիրքերից ենք գնում ընտրություններին: Նաեւ հասկանալի է, որ երեք կուսակցությունները` ՀՀԿ-ն, ԲՀԿ-ն եւ ՕԵԿ-ը, տիրապետում են վարչական ռեսուրսների, եւ երեքն էլ հասարակությանը պետք է ներկայացնեն իրենց կատարածն ու ծրագրերը: Եվ եթե մենք ունենք խնդիրներ, դրանք հավասարապես վերաբերում են երեքին: Ես հասկանում եմ, որ նախընտրական շրջանում բոլորը կփորձեն օգտագործել իշխանության մեջ եղած ռեսուրսները, բայց խուսափել պատասխանատվությունից, ու հանրության գիտակցության մեջ որպես խնդիրների միակ պատասխանատու դիտարկել ՀՀԿ-ին: Եվ տարօրինակ է նաեւ ընտրական պրոցեսների դեպքում ասել` իշխանական կուսակցություն, որովհետեւ ընտրությունների արդյունքում կոալիցիոն որեւէ կուսակցություն կարող է հայտնվել ընդդիմության մեջ, եւ` հակառակը: Այսինքն` ԱԺ ընտրություններում բոլորը պայքարում են բոլորի դեմ:
– Ձեր գործընկերները հայտարարում են, թե այս ընտրությունները լինելու են ՀՀ անկախության 20 տարիների ամենաարդար ընտրությունները: Հայտնի է, որ ՀՀԿ-ն տիրապետում է վարչական ռեսուրսների մեծ մասին: Օրինակ, 900 համայնքներից ավելի քան 600-ում համայնքապետերը Ձեր կուսակիցներն են: Արդյոք սա չի՞ նշանակում, որ ընտրություններին հսկայական վարչական ռեսուրսի օգտագործումն արդեն կեղծիք է:
– Արեւմուտքում հզոր պայքար է գնում ՏԻՄ ընտրությունների ժամանակ: Եվ, որ կուսակցությունը հաղթում է ՏԻՄ-ում, նրա հնարավորությունները հետագա համապետական ընտրություններում` դա լինի խորհրդարանական թե նախագահական, կտրուկ մեծանում են: ՀՀԿ-ն այս ողջ տարիներին առաջնորդվել է այդ սկզբունքով եւ շատ մեծ ուշադրություն է դարձրել ՏԻՄ ընտրություններին: Մենք յուրաքանչյուր համայնքի, նույնիսկ փոքր գյուղի գյուղապետի համար պայքարել ենք: Եվ այսօր ՏԻՄ-երում մենք ներգրավված ենք ամենաշատը: Դա այն բազան է, որ մենք այսօր կարող ենք հայտարարել, թե ԱԺ ընտրություններին մեզ հաջողություն է սպասվում: Դա այն չափանիշներից մեկն է, որ կարող ենք հայտարարել, թե ՀՀԿ-ն գնում է ընտրություններին վստահորեն:
– Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք վերջին շրջանում մամուլում Ձեր մասին եղած հրապարակումները:
– Երբ ես դեռ ԱԺ փոխնախագահ էի, բազմաթիվ անգամ մամուլում եղել են ստահոդ եւ վարկաբեկիչ նման հրապարակումներ: Եվ երբ կուսակցությունը որոշում կայացրեց ինձ առաջադրել ԱԺ նախագահի պաշտոնին, այդ պահից ինձ համար ակնհայտ էր, որ նման անազնիվ մոտեցումները ոչ միայն շարունակվելու են, այլեւ նոր թափ են ստանալու: Իհարկե, դա տհաճ է, բայց չի կարող որեւէ ազդեցություն գործել իմ տրամադրության վրա: Պարբերաբար խոսվում է, որ ես տեղափոխվել եմ կամ պատրաստվում եմ տեղափոխվել Կառավարական առանձնատները, որովհետեւ ԱԺ նախագահի համար շինություն կա հատկացված: Բազմաթիվ անգամ պատասխանել եմ, որ ես չեմ տեղափոխվել եւ չեմ պատրաստվում տեղափոխվել: Ինչ է, ես ընկնեմ այդ ստահոդ տեղեկությունների հերքումների հետեւի՞ց: Իմ ժամանակը դրան չի բավարարի: Նախկինում եւ հիմա էլ այդ բոլոր հրապարակումների ճանապարհային քարտեզն ինձ համար ակնհայտ է: Կարծում եմ, որ լրագրողների համար էլ դա գաղտնիք չէ, որովհետեւ շատ փոքր երկրում ենք ապրում, բոլորը բոլորին ճանաչում են, եւ բոլորս էլ հասկանում ենք` յուրաքանչյուր ստահոդ հոդվածի հետեւում կան կատարողներ եւ պատվիրատուներ, եւ բոլորի ականջներն էլ երեւում են: Բայց ես ուզում եմ ասել հետեւյալը` պարոնայք, բացի դիմացինին վատություն անելու եւ սեւացնելու ձգտումներից, կան նաեւ շատ լավ ու պիտանի անելիքներ:
– Ո՞ւմ «ականջներն» եք տեսնում այդ «ճանապարհային քարտեզի» հետեւում:
– Հուսով եմ, որ իրերն իրենց անունով կոչելու անհրաժեշտություն չի լինի: Բայց առայժմ ես նախընտրում եմ կառուցողական գործերով զբաղվել, քան պատասխանել բամբասանքներին:
– Բայց այդ հրապարակումներն այնքան էլ անհիմն չեն: Օրինակ, արդյո՞ք կրճատել եք աշխատակիցների առողջական խնդիրների հետ կապված հատկացումները, եւ եթե այո` ապա ինչո՞ւ:
– Տարիներ շարունակ տեխնիկական աշխատակազմին, բացի արձակուրդային վճարից, տրվել է նաեւ, այսպես ասած, «լեչպասոբիա»: Այո, եղել է նման առաջարկ, որը ես կտրականապես մերժել եմ` կարգադրելով, որ այն շարունակվի այնպես, ինչպես եղել է մինչեւ հիմա` միաժամանակ հանձնարարելով գործընթացն իրականացնել օրինականության շրջանակներում: Իսկ օրենսդրությունն այդ հարցը կարգավորելու հնարավորություններ տալիս է:
– ԱԺ-ում ապօրինությունների եւ չարաշահումների հետ կապված էլի հրապարակումներ եղել են: Տպավորություն է ստեղծվում, որ ԱԺ-ում անընդհատ նման դեպքեր են եղել:
– Երբեք ես այդ մասին չեմ խոսել, նման հայտարարություն չեմ արել եւ թույլ չեմ տա, որ նման ստահոդ տեղեկություններ տարածվեն: Բոլոր այդ հոդվածներում կան վարկաբեկիչ հրապարակումներ, որոնք վերաբերում են նաեւ ԱԺ նախորդ նախագահին` պարոն Աբրահամյանին: Ես բացառում եմ այդ հրապարակումների իսկությունը, դրանք ընդամենը անհաջող փորձեր են` ազդելու իմ եւ իմ կուսակից ընկերոջ հարաբերությունների վրա: Եթե հիշում եք, իմ ընտրության ժամանակ ասացի, որ եթե որեւէ նոր ծրագիր կամ մոտեցում լինի, որը տարբերվելու է նախորդից, խնդրում եմ` դա չդիտարկել հակամարտությունների մեջ: Բոլոր այն ծրագրերը, որոնք լավն են, դրանք կշարունակվեն: Իսկ եթե որեւէ տեսակետ արտահայտեմ, որը տարբերվելու է պարոն Աբրահամյանի տեսակետից, ինչը բնական է, դա պետք չէ դիտարկել հակասությունների մեջ: Ցավոք սրտի, պարբերաբար մամուլում լուրեր են շրջանառվում, թե չարաշահումներ կան, որ ես հայտնաբերել եմ` եւ իր հարցազրույցներից մեկում Հ. Աբրահամյանը նշեց, որ չի հավատում նման լուրերին:
– Անցած շաբաթ հրապարակում եղավ, թե Հ.Աբրահամյանը չի վերադարձրել այն 4 անիվները, որոնցից յուրաքանչյուրը գնվել է 1,2 մլն դրամով:
– Ես Ձեզ վստահեցնում եմ, որ ԱԺ-ին պատկանող բոլոր մեքենաներն, իրենց անիվներով հանդերձ, սպասարկում են ԱԺ-ին:
– Նաեւ կարծիք կա, որ լարված են ձեր հարաբերությունները:
– Ոչ, մեր հարաբերությունները աշխատանքային եւ գործնական են:
– ԼՂՀ հակամարտության կարգավորման բանակցությունները կարծես թե փակուղում են հայտնվել: Նախագահների թե երեկվա եւ թե նախկին մի քանի հանդիպումներում առաջընթաց չի նկատվում: Ինչպե՞ս եք բացատրում այդ վիճակը:
– Ցանկացած բանակցություն, երկխոսություն` նույնիսկ ոչ արդյունավետ, ավելի լավ է, քան դրա բացակայությունը կամ պատերազմը: Այդ պատճառով, ես կարծում եմ, որ այդ ուղղությամբ ՌԴ նախագահի եւ Մինսկի խմբի համանախագահների գործադրած ջանքերը ողջունելի են: Այն, որ ՀՀ-ն ակտիվ մասնակցում է այդ բանակցություններին, եւս ողջունելի է: Այն, որ Ադրբեջանը ոչ կառուցողական մոտեցումներ ունի եւ ՀՀ-ի ու ԼՂՀ-ի համար անընդունելի պայմաններ է առաջ քաշել, որոնք հակասում են նաեւ միջազգային հանրության տեսակետներին, միանշանակ է: Ադրբեջանը շարունակում է համառել, եւ հավանաբար կարծում է, թե իր նավթով կարող է ամբողջ աշխարհին ստիպել, որ ՀՀ կամ ԼՂՀ ժողովուրդը հրաժարվի իր անկախությունից: Դա անիրականանալի երազանք է Ադրբեջանի համար: Ադրբեջանը որքան շուտ սթափ նայի իրականությանը, աշխարհում տեղի ունեցող զարգացումներին, հասկանա, որ աշխարհում նոր պետություններ են ծնվում, եւ ԼՂ անկախությունն էլ անխուսափելի է, որքան շուտ արդյունավետ գործնական մոտեցում ցուցաբերի բանակցություններին, այդքան շուտ կլուծվի ԼՂ խնդիրը: Իսկ վերջին հանդիպման արդյունքներն իրենց մեջ դրական շեշտադրումներ են պարունակում, հատկապես այն մասով, որ երկու երկրների նախագահները հայտարարել են իրենց պատրաստակամության մասին` նպաստել մտավորականության, գիտական եւ հասարակական շրջանակների միջեւ երկխոսության հետագա զարգացմանը: