– Թերեւս սկսենք ամենաթարմ տեղեկատվությունից։ Դուք Facebook սոցիալական ցանցի Ձեր էջում նշել էիք, որ քաղաքապետարանի եւ վարչական շրջանների աշխատակիցները պետք է մեկ օր օգտվեն միայն հասարակական տրանսպորտից, հետո գրի առնեն իրենց դիտողություններն ու առաջարկները եւ ուղարկեն Ձեզ։ Իրո՞ք այդ քայլով ցանկանում եք ավելի լավ պատկերացում կազմել առկա վիճակի մասին, թե՞ դա ավելի շատ հոգեբանական քայլ է, որպեսզի չինովնիկներն իրենց մաշկի վրա զգան հասարակական տրանսպորտի խնդիրները։
– Առաջին տպավորությունը կարող է լինել այն, որ սա պոպուլիզմ է եւ արվում է քաղաքապետի եւ իր թիմի վարկանիշի համար։ Սակայն դա այդպես չէ։ Նախեւառաջ, սա շատ կիրառական նախաձեռնություն է։ Մենք, երկու շաբաթ է` մոնիտորինգ ենք անցկացնում, այդ նպատակով հրավիրել ենք 60 ուսանողների։ Ես ակնկալում եմ, որ բոլոր դժգոհությունների մասին մենք ավելի հստակ ինֆորմացիա կունենանք։ Կարող եք հարցնել՝ այդ ինֆորմացիան չկա՞։ Կա։ Սակայն մի բան է խնդիրների մասին ինֆորմացիան ստանալ գործի բերումով, մեկ այլ բան՝ մաշկի վրա զգալով։ Եվ դա խթանելու է, որպեսզի խնդիրներն ավելի արագ լուծվեն։ Իսկ ապրիլի 26-ը պարզապես սկիզբն է։ Ակնկալում եմ, որ քաղաքացիները լինեն համբերատար. մեկ օրում տրանսպորտային խնդիրը հնարավոր չէ լուծել, քանի որ դա պահանջում է ֆանտաստիկ ֆինանսական ներդրումներ։ Մենք հայտարարել ենք, որ միկրոավտոբուսները փոխարինելու ենք ավտոբուսներով, պոտենցիալ ավտոբուս ներմուծող ընկերությունները պետք է իմանան, որ երկարատեւ պայմանագրեր են ունենալու, եւ որ իրենց բազմամիլիոն ծախսերը փոխհատուցվելու են։ Շատերը դժգոհում են, որ սակագինը ցածր է, ծախսերը չի ծածկում։ Մյուս կողմից, մենք հասկանում ենք, որ սակագնի փոփոխությունը սոցիալական լարվածություն է առաջացնելու։ Եվ այս սահմանափակումների մեջ մենք պետք է լուծումը գտնենք։ Ասեմ, որ այս խնդիրները լուծելու համար մենք բավականին լուրջ թիմ ենք հավաքել. բացի Տրանսպորտային վարչությունից, բացի «ԵրՏրանսից» եւ «Ավտոբուս» ՓԲԸ-ից, որոնք անմիջապես զբաղվում են տրանսպորտային խնդիրների լուծմամբ, իմ 6 խորհրդականներից 2-ը տրանսպորտի գծով են։ Սա նշում եմ, որպեսզի պարզ լինի, թե որքան ենք կարեւորում այդ խնդիրները։
– Կարծիք կա, որ տրանսպորտային խնդրի լուծմանը նպաստող հանգամանք կարող է լինել մի շարք կարեւոր պետական կառույցների տեղափոխումը Երեւանից դուրս: Այսինքն՝ ռեսուրսների ապակենտրոնացումը։ Որպես Երեւանի քաղաքապետ՝ խանդով չե՞ք վերաբերվի, եթե այդպես լինի։
– Բացարձակապես։ Ես որեւէ տրամաբանական առաջարկի խանդով չեմ վերաբերվում։ Եվ ոչ էլ այդպիսի ֆեոդալական ցանկություն ունեմ, որ ամբողջը ես կառավարեմ։
– Ձեր ենթակաների՝ հասարակակական տրանսպորտով երթեւեկելու կոչը բավականին լայն արձագանք գտավ մամուլում։ Ոմանք ավելի հեռուն գնացին՝ առաջարկեցին պետական ծառայողներին ընդհանրապես զրկել ծառայողական ավտոմեքենաներից, ինչը կնպաստի ոչ միայն տրանսպորտային խնդրի լուծմանը, այլեւ կխնայի պետության միջոցները՝ հաշվի առնելով այն գնահատականները, որ չինովնիկական ապարատը խիստ ուռճացված է եւ վատնում է պետության միջոցները։
– Չինովնիկների, քաղաքապետարանի աշխատակիցների թիվը պետք եղածից շա՞տ է, թե՞ քիչ՝ այդ հարցում ես իմ կարծիքն ունեմ, բայց դա փոխկապակցված է մի շարք այլ հարցերի հետ։ Հնարավո՞ր է քաղաքապետարանում կրճատումներ անել՝ հնարավոր է։ Սակայն դա կլինի այն ժամանակ, երբ մենք վարձատրությունն այնպես բարձրացնենք, որ շատ ավելի հմուտ եւ փորձված մարդիկ գան։ Դա չի նշանակում, որ այսօրվա աշխատողները հմուտ չեն. քաղաքապետարանում այսօրվա հավաքված թիմից ես գոհ եմ։ Սակայն կոռուպցիոն ռիսկերը նվազեցնելու համար մարդկանց պետք է նորմալ փոխհատուցում տալ։ Կառավարիչները պետք է ունենան աշխատանքային նորմալ պայմաններ։ Դա չի նշանակում արտոնություն, պարզապես, եթե մարդն օրական աշխատում է 18 ժամ, սթրեսային վիճակում, ինքը պետք է ունենա նորմալ աշխատանքային սենյակ, նորմալ պայմաններ։
– Քաղաքապետարանի աշխատակիցները մեծ ակնկալիքներ ունեին, որ Ձեր գալով իրենց վարձատրության չափը կվերանայվի, եւ այլեւս ստիպված չեն լինի աշխատել ամսական 50-60 հազար դրամով։ Նրանց հույսերն արդարացե՞լ են։
– Մենք արդեն այդ քայլն արել ենք։ Արդեն աշխատավարձերը բարձրացրել ենք միջինը 50.000 դրամով։ Կարծում եմ՝ այս փուլի համար դա բավարար է, որպեսզի ցածր եւ միջին օղակների մեր գործընկերներից պահանջենք, որ նրանք եկամտի կողմնակի աղբյուրներ չփնտրեն։ Մենք դա պահանջում ենք բառացիորեն բոլորից։ Չենք ասում, որ կոռուպցիոն ռիսկերն ամբողջությամբ վերացրել ենք, սակայն վստահ ենք, որ ճիշտ ճանապարհին ենք։ Իհարկե, այստեղ կա հարցի մյուս կողմը՝ քաղաքացիները կարող են դժգոհել, որ աշխատավարձի բարձրացումը կատարվում է իրենց հաշվին, եւ լրացուցիչ գումարներ է պահանջում բյուջեից։ Սակայն, եթե հարցը դնենք այն տեսանկյունից՝ ո՞ւր ուղղել գումարները՝ ճանապարհաշինությո՞ւն, թե՞ վարձատրության բարձրացում, ես երկրորդի կողմնակիցն եմ։ Միգուցե թվա, թե, այսպես ասած, վերմակը մեր կողմն ենք քաշում, սակայն դա այդպես չէ, որովհետեւ ես վստահ եմ՝ եթե վարձատրության վրա մեկ դրամ ավելի շատ ես ծախսում, երեք-չորս դրամով ավելի դրական էֆեկտ ես ստանում։
– Որոշ ժամանակ առաջ Ձեզ մոտ էիք հրավիրել առեւտրային բանկերի ներկայացուցիչներին եւ քննարկում էիք քաղաքի կառավարման գործառույթներին մասնավոր բիզնեսի մասնակցությունը։ Կոնկրետ ո՞ր ոլորտներում եւ ի՞նչ մասնակցություն պետք է ունենան մասնավոր ընկերությունները:
– Մեր ասածն, ըստ էության, հետեւյալն է. որտեղ բիզնես տրամաբանություն, շահույթ ստանալու հնարավորություն կա, այդ ամենը պետք է տալ բիզնեսին։ Դա ներառում է եւ՛ տրանսպորտը, եւ՛ ավտոկայանատեղերը, եւ՛ աղբահանությունն ու բժշկությունը։ Օրինակ՝ եթե մենք աղբահանության մեջ ճիշտ կազմակերպենք հավաքագրումները եւ ճիշտ որոշենք, թե այդ ոլորտում ովքեր են մեր հաճախորդները, սանմաքրման համար մեր բյուջեից տրամադրվող միջոցները կտրուկ կնվազեն։ Եթե այդ ոլորտ ենք բերում նորմալ ներդրող՝ իր գումարներով, նորմալ սարքավորումներով, ֆինանսական կարգապահությամբ՝ դա անմիջականորեն բերելու է միջոցների տնտեսման։ Ես համոզված եմ, որ բոլոր այն ոլորտներում, որտեղ բիզնես տրամաբանություն կա, մասնավոր կառավարիչն ավելի արդյունավետ է, քան պետականը։ Օրինակ՝ ենթադրենք, «ԵրՔաղԼույսն» 8 ժամ լուսավորում է ապահովում, օգտագործում է 50.000 լամպ, մեզանից վերցնում է X գումարի բյուջե եւ որոշակի շահույթ է ապահովում։ Եթե վաղը ներդրող գա եւ առաջարկի, որ ինքը ներդրում է անում, անցնում է տնտեսապես էֆեկտիվ լամպերին, 50.000 լամպի փոխարեն 52.000 լամպ է տեղադրում, 8 ժամվա փոխարեն 9 ժամ է լուսավորում, եւ նույն բյուջեի մեջ՝ տնտեսման եւ ներդրումների հաշվին, մեծացնում է շահույթը, ապա նրա առաջարկը միանշանակ կընդունվի։ Նույնը վերաբերում է մյուս ոլորտներին։ Սա բերելու է ներդրումներ, նոր մշակույթ, հայտնի բրենդներ, եւ հանգեցնելու է բյուջեի միջոցների տնտեսման։
– Իսկ ինչո՞ւ էիք հրավիրել միայն բանկերին։
– Բանկերին ներկայացրել ենք այդ ծրագրերը, որպեսզի իրենք էլ իրենց հաճախորդներին տեղեկացնեն։ Բանկերը, պատկերավոր ասած, մեր դեսպաններն են, որոնք իրենց հաճախորդների շրջանում կարող են տարածել մեր գաղափարները։ Նաեւ առաջարկել ենք բարեկարգման հետ կապված ծրագրեր։ Օրինակ՝ բանկը բարեկարգում է շենքը` դրա դիմաց ստանալով այդ շենքի վրա գովազդային տարածք։ Նույն բանն առաջարկել ենք նաեւ այգիների հետ կապված. բանկը բարեկարգում է այգին եւ կարող է անվանակոչել իր անունով։ Ի դեպ, այս առաջարկությունն արել ենք ոչ միայն բանկիրներին, այլեւ մյուս գործարարներին։
– Ինչպե՞ս են ընդունվել այդ առաջարկները։
– Պետք է նշեմ, որ ես շատ գոհ եմ. մենք մեծ թվով քաղաքացիական դիրքորոշում ունեցող գործարարներ ունենք, որոնք արձագանքել են։ Ընդ որում, այստեղ որեւէ ադմինիստրատիվ ճնշում կամ պաշտոնական դիրքի չարաշահում չկա։ Իրենք գումարները ներդնելու են այն ոլորտներում, որտեղ իրենց հետաքրքիր է։ Արդեն կոնկրետ պայմանավորվածություններ ունենք մեծ թվով ընկերությունների հետ, որոնց թվում են «Օրանժը», «ԱրմենՏելը», «Վիվա Սելը», «ՀայՌուսգազարդը», HSBC բանկը, «Առէկսիմբանկը», «Կոկա Կոլան», Երեւանի կոնյակի գործարանը եւ այլն։ Բավականին լուրջ ծրագրեր են. մեկը շենքեր է վերցնում, մյուսը բակային սպորտային համալիրներ է բարեկարգում կամ այգին է վերակառուցում։
– Ձեր նշած քայլերի արդյունքները ե՞րբ տեսանելի կլինեն։ Ինչպիսի՞ն եք տեսնում Երեւանը ապագայում, ո՞ր քաղաքին նման կլինի:
– Երեւանը նման կլինի Երեւանին՝ իր ավանդույթներով, իր համուհոտով, իր փիլիսոփայությամբ, իր աուրայով։ Իսկ ե՞րբ է փոխվելու Երեւանը՝ ամեն օր։ Մենք արդեն իսկ բավականին փոփոխություններ ենք արել, միգուցե դրանք չեն երեւում, բայց արվել են՝ համակարգված կառուցվածքային փոփոխություններ, գնումների կարգ եւ այլն։ Եվ ամենակարեւորը՝ մեր ամենամեծ դաշնակիցը հենց երեւանցին է։ Մի հետաքրքիր բան կա. ես, օրինակ, շատ փոխվել եմ քաղաքապետ դառնալուց հետո, փոխվել է իմ հայացքը. եթե առաջ կային բաներ, որոնք չէի նկատում, հիմա ավելի ուշադիր եմ ամեն ինչի հանդեպ։ Հատկապես մաքրության նկատմամբ մի տեսակ դյուրագրգիռ եմ դարձել։ Ես հիմա երբեմն ավտոմեքենայի վարորդների ետեւից քշում եմ, կանգնեցնում եմ եւ հարցնում եմ՝ ինչո՞ւ ես ծխախոտը գցում պատուհանից։ Այս հարցում քաղաքացիական դիրքորոշումը շատ կարեւոր է։
– Վարչական շրջաններ կատարած Ձեր այցի ժամանակ էլ Դուք կարեւորեցիք քաղաքացիական դիրքորոշման դերը, մասնավորապես, համատիրությունների դեպքում։ Նշեցիք, որ քաղաքապետարանն աջակցելու է ոչ թե թույլ, այլ հակառակը՝ կայացած համատիրություններին։ Ինչպե՞ս դա հասկանալ։
– Այո, մենք ձգտում ենք, որ համատիրությունները կայանան։ Մենք չենք ասում` դուք ամեն ինչ արեք, մեզ անելու բան չմնա։ Շենքի շքամուտքը, կտուրը, վերելակը համատիրության սեփականությունն է։ Այլ խնդիր է, որ համատիրության գումարները կարող են չբավականացնել։ Բայց, օրինակ, նույն վերելակի անսարքությունից մեզ բողոքող քաղաքացիների մեջ մեծ թվով մարդիկ կան, ովքեր համատիրության հանդեպ իրենց պարտավորությունները չեն կատարում, կամ՝ աղբահանության փողը չեն տալիս, բայց աղբահանությունից դժգոհում են։ Ընդ որում, շատ գրագետ մարդիկ կան, ովքեր չգիտեն անգամ, որ համատիրություն կա։ Ինձ մոտ գալիս են հանդիպման եւ դժգոհում են համատիրությունից։ Ես նրանց հարցնում եմ՝ գիտե՞ք, որ դուք համատիրության անդամ եք։ Կամ՝ որեւէ մեկն իր համատիրությունից այսքան ժամանակ հաշվետվություն պահանջե՞լ է։ Հարցրե՞լ է՝ համատիրություն, քեզ այսքան գումար ենք տվել, որտե՞ղ ես ծախսել։ Համատիրության ֆինանսական հոսքերը ոչ մի կառույց իրավասու չէ ստուգել. ոչ հարկային մարմինը, ոչ մենքգ դրա իրավունքը ունի միայն բնակիչը։ Եթե մենք անգամ գիտենք, որ համատիրությունում ֆինանսական չարաշահումներ են կատարվում, մենք իրավունք չունենք նրանց հարցնել՝ այդ ի՞նչ եք անում։ Երբ յուրաքանչյուր բնակիչ ավելի ակտիվ զբաղվի իր համատիրության գործերով, մասնակցի, հետաքրքրվի, վիճակը էապես կբարելավվի։ Ես չեմ բացառում, որ ապագայում համատիրությունը դառնա բիզնես, կառավարվի բիզնեսի պես, որովհետեւ այդ դեպքում եւ՛ ծախսերն ավելի արդյունավետ կկառավարվեն, եւ՛ հաշվետվողականությունը կմեծանա։ Սակայն, մինչ այդ մենք պետք է մաքսիմալ չափով կայացնենք համատիրությունները, որպեսզի այդ անցումն ավելի սահուն լինի։
– Ձեր առաջարկությունները եւ ծրագրերը ինչո՞ւ չէիք մինչեւ քաղաքապետ դառնալը փորձում կյանքի կոչել, չէ՞ որ Երեւանի ավագանու անդամ էիք։
– Ես պետք է խոստովանեմ, որ ավագանու ակտիվ անդամ չեմ եղել։
– Ինչո՞ւ։ Ժամանակը չի՞ բավականացրել:
– Թերեւս, եւ՛ ժամանակը, եւ աշխատանքիս բիզնես ուղղվածությունը։ Եվ, բացի այդ, չեմ թաքցնի, ես երբեւիցե չեմ մտածել, որ մունիցիպալ կառավարիչ եմ դառնալու։ Երբեւիցե չեմ մտածել, չեմ ձգտել, նույնիսկ չեմ էլ կանխատեսել, որ նման բան կարող է լինել։
– Բայց մամուլում միշտ էլ շրջանառվել է Ձեր անունը` թե՛ որպես քաղաքապետի, թե՛ որպես վարչապետի թեկնածու։ Այդ հրապարակումները որեւէ կերպ չե՞ն ազդել, որպեսզի Դուք մտածեք պետական պաշտոնի անցնելու մասին։
– Ոչ, բացարձակապես չեն ազդել։
– Մամուլում դեռ շրջանառվում են կարծիքներ, որ Ձեզ կարող են նշանակել վարչապետ։ Դուք Ձեզ վարչապետի պաշտոնում պատկերացնո՞ւմ եք։
– Ոչ։ Չեմ պատկերացնում։ Ընդհանրապես, ինձ` որպես պետական ծառայող, չեմ պատկերացնում։ Հիմա քաղաքապետի պաշտոնն ինձ, իրո՛ք, հետաքրքիր է։ Երբ ասում եմ, որ ես քաղաքական գործիչ չեմ, շատերը մտածում են, թե անկեղծ չեմ։ Ոչ, ես անկեղծ եմ ասում՝ ես քաղաքական գործիչ չեմ, ես քաղաքային տնտեսության կառավարիչ եմ։
– Այսինքն` Դուք Ձեզ տարանջատում եք քաղաքականությունից։
– Չեմ տարանջատում։ Ես այսօր Երեւանի քաղաքապետն եմ` Հանրապետական կուսակցության վստահության քվեով։ Դա նշանակում է, որ ես հաշվետու եմ այն քաղաքական ուժին, որն ինձ առաջադրել է այս պաշտոնում։ Բայց երբեւիցե ՀՀԿ-ի ղեկավարության, գործընկերների կողմից որեւէ կուսակցական հանձնարարական կամ սահմանափակում չի եղել։ Ինչո՞ւ են կանգնել իմ թեկնածության վրա՝ միգուցե ավելի ճիշտ կլինի իրենց հարցնել։ Բայց կարծում եմ, իրենք որոշել են, որ ես որոշակի հմտություններ ու փորձ ունեմ կառավարման համակարգում, որի հետ, միգուցե փոքր-ինչ անհամեստ է հնչում, բայց ես համաձայն եմ։ Ավելին՝ ես այս պահին դեռ չեմ որոշել՝ կառաջադրվե՞մ քաղաքապետի պաշտոնում հաջորդ անգամ, թե՞ ոչ։ Այս պահին քաղաքապետի աշխատանքն ինձ դուր է գալիս, երբ դուր չգա՝ այլեւս չեմ աշխատի։
– Իսկ ի՞նչ կանեք, կվերադառնաք «ՀայՌուսգազա՞րդ»։
– Միանշանակ` ոչ։ Դա արդեն անցած փուլ է ինձ համար։ Կնախընտրեի աշխատանք մասնավոր բիզնեսում։