Հրանուշ Հակոբյանը ներկայիս խորհրդարանի միակ կին պատգամավորն է, որ
ընտրվել է մեծամասնական ընտրակարգով։ Նա գտնում է, որ կնոջ դերը
քաղաքականության մեջ պետք է լինի ավելի շատ կոմպրոմիսների դաշտում, եւ չի
թաքցնում, որ իրեն դուր չի գալիս, օրինակ, Նինո Բուրջանաձեի չափազանց
ակտիվ գործունեությունը։ Դեռեւս կոմերիտական տարիքից գտնվելով ակտիվ
քաղաքականության մեջ, Հրանուշ Հակոբյանը «հաջողացրել է» ոչ միայն սեփական
բիզնես, այլեւ բնակարան չունենալ։ Ինչ արած, այդպես էլ է պատահում։
– Տիկին Հակոբյան, Ազգային ժողովի Գիտության, կրթության, մշակույթի,
երիտասարդության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ դառնալուց հետո Ձեր
իմիջը զգալիորեն փոխվել է: Ինչո՞վ է դա պայմանավորված:
– Անկախ այն բանից, թե ինչ պաշտոն եմ զբաղեցրել, իմ նպատակը մեկն է եղել՝
աշխատել: Գուցե այն տարիները, երբ ես զբաղեցնում էի նախարարի կամ
սոցիալական հարցերով հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնները, շատ ծանր
ժամանակներ էին՝ պատերազմ, շրջափակում, էներգետիկ ճգնաժամ, եւ,
բնականաբար, այս պայմաններում ժողովրդին հուզող հարցերն ու խնդիրները
սոցիալական բնույթի էին: Այսօր չեմ կարող ասել, թե այդ հիմնախնդիրները
չկան, պարզապես այն բնագավառը, որում այսօր եմ, ավելի մտավորական բնագավառ
է, իսկ նրանց հետ պետք է շատ ավելի կշռադատված լինել: Որովհետեւ մարդ
ինչքան խելացի է, այնքան գիտակ է իր հարցադրումներում ու նկատող:
– Իսկ դուք իմիջմեյքեր կամ ոճաբան ունե՞ք, որը զբաղվում է Ձեր հագուստով ու արտաքինով:
– Ոչ ես ինքս եմ անում այդ ամենը՝ քրոջս աղջիկների օգնությամբ: Նրանք ինձ
հաճախ են խորհուրդներ տալիս, այլապես աշխատանքով տարված՝ չեմ էլ նկատում՝
ինչպես է մոդան կողքովս անցնում: Նույնիսկ մշտական հանձնաժողովի նախագահ
լինելուց հետո քրոջս 15-ամյա աղջիկն ասաց. «Ի՞նչ կլինի, մազերդ
երկարացրու, իմիջդ մի քիչ փոխիր»: Այդ երեխայի առաջարկով է, որ ես մազերս
երկարացրեցի: Իսկ առհասարակ, մինչեւիսկ համալսարանական տարիներին ունեցել
եմ շատ երկար, առատ մազեր, որովհետեւ հայրս շատ էր սիրում: Ես հիշում եմ,
որ մայրս՝ այդ հեզ ու խոնարհ կինը, որն ամեն ինչում ենթարկվում էր հորս,
մի անգամ ըմբոստացավ, ասելով՝ թող այս աղջիկը նմանվի կիրթ, խելացի աղջկա,
ինչքա՞ն կարելի է հյուսերով ման գալ: Հետո սանրվածքս միշտ կարճ է եղել,
որովհետեւ երկար մազերը խնամք են պահանջում: Կյանքում պետք է բոլորից
սովորել: Երբեք չի կարելի մտածել, որ դիմացինդ պակաս խելացի է: Չի կարելի
մտածել, թե դիմացինդ գյուղացի է կամ անգրագետ: Որովհետեւ բոլոր մարդկանց
մեջ էլ կա թե՛ բնատուր, թե՛ կյանքի փորձից ձեռք բերած բաներ, որ խելացի
մարդը պետք է ընկալի ու սովորի: Ես այդպես ապրում եմ իմ կյանքի բոլոր
օրերը:
– Միգուցե դրանո՞վ է պայմանավորված տարբեր հասարակարգերում ու ժամանակներում Ձեր՝ քաղաքական արենայում լինելը:
– Ժամանակներն ինձ համար նշանակություն չունեն: Աշխատանք ղեկավարելու
անհրաժեշտ 4 պայմաններ կան, որոնք ես ունեմ: Առաջինը՝ մարդկանց լսելու
ունակությունն է: Երկրորդ պայմանը՝ հիմնահարցը մասնագետների հետ
քննարկելու ձգտումն է: Երրորդ պայմանը՝ որոշում կայացնելու ու
պատասխանատվություն ստանձնելու, եւ չորրորդը՝ մինչեւ վերջ գնալու
կարողությունն է: Նույնիսկ 10 տարեկանում սիրում էի ղեկավարել,
կազմակերպել, կյանքը հետաքրքիր դարձնել: Միգուցե դասերս ինձ շատ հեշտ էին
տրվում, եւ առաջ էր գալիս ժամանակս լցնելու խնդիր: Եվ արդեն այդ տարիքից
ինձ համար կարեւորը գործն է եղել: Ինձ համար ժամանակն ու ղեկավարությունը
նշանակություն չունեն: Եթե համոզված եմ, որ իմ կյանքի անցնող օրերի կամ
տարիների ընթացքում ինչ-որ մի լավ բան եմ արել, դա ինձ բավական է, որ ես
ինձ բավարարված զգամ: Երբեք առաջ չեմ վազել, մեջ չեմ ընկել: Միակ բանը, որ
արել եմ՝ պայքարելն է տղամարդկանց հետ՝ պատգամավորական ընտրություններին:
Պայքարում եմ միայն պատգամավոր դառնալու համար: Որովհետեւ գտնում եմ, որ
ասելիք ունեմ, որ իմ մեջ ուժ կա, պրոֆեսիոնալ ճանապարհ եմ անցել եւ ուզում
եմ օգուտ տալ ու ծառայել ժողովրդիս: Ընդ որում, եթե ԱԺ-ի մյուս կին
պատգամավորները կուսակցական ցուցակներով են անցել խորհրդարան, ապա ինձ
ընտրել է ժողովուրդը:
Ի տարբերություն շատ-շատերի, ես ոչ գումար եմ ծախսում, ոչ էլ
անօրինականություններ եմ անում: Ընտրողներիս հետ աշխատում եմ ոչ թե տարին
մեկ անգամ, այլ ամեն օր: Ես ուզում եմ, որ մարդիկ ինձնից հեռանան
արժանապատվորեն: Այն հարցերը, որ իմ լուծելու շրջանակում են, ես անմիջապես
եմ լուծում, իսկ այն խնդիրները, որոնց հետ ես կապ չունեմ, բացատրում եմ,
նրանց գրավոր կամ բանավոր հարցադրումները տեղափոխում այն մարդկանց դաշտ,
ովքեր պարտավոր են լուծել: Այս սկզբունքով աշխատելով՝ ես այն եզակի
պատգամավորներից եմ, որ ընտրվում եմ նույն տարածքից:
– Անցնելով քաղաքականության սովետական դպրոցը, Ձեզ դժվար չէ՞ աշխատել այսօրվա Ազգային ժողովում:
– Ազգային ժողովում յուրաքանչյուր որեւէ սկզբունքի օրենքի ուժ տալը մեծ
պայքարի գնով է հաջողվում, որովհետեւ տարբեր շահեր են այստեղ բախվում:
Օրինակ՝ ծխախոտի իրացման, օգտագործման եւ վաճառքի հետ կապված
սահմանափակումների մասին օրենքը: Իհարկե, դժվար է նաեւ այն պատճառով, որ
պատգամավորների մի խումբը պատգամավորական աշխատանքի փորձ չունի, մի մասը
հայտնվել են խորհրդարանում սեփական բիզնեսը պաշտպանելու համար, մի մասն էլ
չգիտի օրենքի ոչ սկիզբը, ոչ վերջը. նրանց դա չի հետաքրքրում եւ խորհրդարան
չեն էլ գալիս: Այսօր պատգամավորը չգիտե, որ իր առաքելությունը ոչ թե
ասֆալտ անելը կամ տանիք փոխելն է, այլ՝ օրենք մշակելը:
– Այսօր կարոտախտո՞վ եք հիշում սովետական հասարակարգը:
– Պետք է ասեմ, որ այն ժամանակ եւս աշխատել ենք լուծել թեկուզ փոքր, բայց
ազգային խնդիրներ: 1989 թվականի ՀԼԿԵՄ Կենտկոմի պլենումի իմ ելույթում,
առաջին անգամ ես խոսեցի Ցեղասպանության թանգարան ունենալու մասին:
Այդ նույն պլենումում է առաջարկվել ԵՊՀ-ում միջազգային հարաբերությունների
ֆակուլտետ ունենալու խնդիրը: Առաջին անգամ մենք առաջարկեցինք Համահայկական
երիտասարդական, «Սփյուռք-Հայրենիք» վեհաժողով անել: Մենք ենք առաջինը
խոսել հայերեն լեզուն անաղարտ պահելու մասին: Ես չեմ ուզում կեղտոտել իմ
անցած ուղին: Եվ թող ոչ ոք, բացի մի քանի այլախոհներից, գլուխ չգովի, որ
իրենք չեն ապրել Մարքսի, Էնգելսի ուսմունքներով: Բոլորն էլ մտածում էին՝
ինչպես կոմունիստ դառնան, որովհետեւ դա էր միակ ճանապարհը, որով կարող էիր
առաջ գնալ: Իսկ «Անկախության հռչակագրի» հրապարակումից հետո հասկացա, որ
մենք այլ պետություն ենք կառուցելու՝ բոլորովին տարբեր նախորդից:
– Դուք Ձեզ Նինո Բուրջանաձե պատկերացնո՞ւմ եք:
– Ներողություն եմ խնդրում անհամեստությանս համար, բայց չէի ասի, թե
Բուրջանաձեի անցած ճամփան ավելի հարուստ է, քան իմ անցած ճամփան: Ես
գտնում եմ, որ կնոջ դերը քաղաքականության մեջ պետք է լինի ավելի շատ
կոմպրոմիսների դաշտում: Չի կարելի հանուն պաշտոնի ապազգային որոշումներ
կայացնել: Ուզում եմ ասել, որ Նինոն դեռ շատ փոքր էր, երբ ես կայի
քաղաքականության մեջ:
– Ինչո՞ւ Դուք բիզնես չունեք: Շատ հայտնի կանայք, այդ թվում՝ մեր պատգամավոր կանայք, այսօր բիզնես ունեն:
– Իհարկե, բիզնես չունեմ, որովհետեւ ես չեմ կարող, դա իմ էության մեջ չկա:
Եվ զարմանում եմ, որ կինը կարողանում է մտնել այդ բարդ համակարգի մեջ:
– Մի՞թե դա ավելի բարդ է, քան քաղաքականությունը:
– Ինձ համար՝ այո: Հայաստանում այսօրվա բիզնեսի 95%-ը դիտվում է
առեւտուրը: Իսկ ես առեւտրից հեռու մարդ եմ: Իհարկե, կան կայացած
բիզնեսմեններ, որ արդյունք են ստեղծում, աշխատուժը ճիշտ են օգտագործում`
մեծ գնահատանք նրանց: Ես հայտարարում եմ, որ իմ ամբողջ կյանքում միակ
եկամուտս եղել է այն պետական աշխատավարձը, որ ես ստացել եմ, եւ դա ինձ
միշտ բավարարել է: Եվ եթե այսօր ես ասեմ, որ բնակարան չունեմ, կզարմանաք:
Բայց ես ապրում եմ ծնողներիս տանը: Ես այս կյանքում չեմ պատկերացնում՝
ինչպե՞ս կարելի է խաբել, կաշառք վերցնել, չնչին շահի համար մարդուն
տանել-բերել: Եվ ես դրա համար գոհ եմ իմ ստացած դաստիարակությունից:
Շնորհակալ եմ հորս` Հրանտ Հակոբյանին: Այն տարիներին, երբ բոլորը
քանդում-թալանում էին, նա հիմնադրեց Գավառի պետական համալսարանը: Նրա
առաջին պատգամն ինձ, քույրերիս ու եղբորս եղել է` պատիվ ստեղծեք: Եվ
երկրորդը` ինչքան ունեք, այնքանով բավարարվեք: Փորձեք առաջ գնալ` առանց
որեւէ մեկի ոտքին խփելու:
– Իսկ ինչպիսի՞ն եք խոհանոցում:
– Ես ամեն բան շատ արագ եմ սովորում: Չկա մի ճաշատեսակի, աղցանի կամ
խմորեղենի բաղադրատոմս, որ ես տեսնեմ մեկ անգամ ու չկարողանամ պատրաստել:
Ես խոհանոցին կարոտում եմ, եւ ինչքան էլ մտնում եմ խոհանոց, հաճույքով եմ
դա անում: Շատ եմ սիրում նոր բաներ պատրաստել: Նախկինում տան գործերից
ամեն ինչ էլ արել եմ` եւ ճաշեր, եւ պահածոներ: Հիմա ժամանակը թույլ չի
տալիս, ես միայն գնումներ եմ կատարում` շուկա, խանութ: Իհարկե, շուկա
ավելի քիչ եմ գնում, որովհետեւ իմ շուկա գնալը վերածվում է մի փոքրիկ
ժողովի: Երեւանից հագուստ չեմ գնում ոչ թե նրա համար, որ այստեղ չկա, այլ
պարզապես ժամանակս չի բավականացնում: Աշխատանքի բերումով, քանի որ շատ եմ
լինում դրսում, 1-2 ժամ հատկացնում եմ գնումներիս: Սիրում եմ դասական ոճը,
իհարկե, որ այն լինի մոդայիկ: Չէ՞ որ պետք է ներկայանալի երեւանք, քանի որ
երկիր ենք ներկայացնում: Մանավանդ, երբ Արեւելքի կնոջն անպայման գլխաշորով
են սպասում: Մի դեպք եղավ, երբ Ֆրանսիայում նախարարը, տղամարդ լինելով
հանդերձ, ինձ դիմավորելիս նույնիսկ տեղից վեր չկացավ: Հեգնանք կար:
Իհարկե, զրույցից հետո նա ինձ ուղեկցեց մինչեւ ավտոմեքենա: Եվ եւս մեկ
անգամ համոզվում ես, որ երկիրը պետք է լավ ներկայացնել: Կանայք պետք է
հասարակության մեջ համերաշխություն պահեն եւ իրենց ողջ ներուժը պետք է
օգտագործեն ի շահ մեր ժողովրդի, որովհետեւ կինն ավելի արագ կողոմնորոշվող
ու ինտուիտիվ մտածողություն ունի:
– Մեր թերթում տպագրել էինք Ձեր եւ Ֆիդել Կաստրոյի 2001թ. հանդիպման
լուսանկարը, որում Կաստրոն Ձեր ձեռքը սեղմած եւ շոյելով՝ ինչ-որ բան էր
ասում: Ի՞նչ էր ասում Ֆ. Կաստրոն:
– Կյանքում հանդիպումներ եմ ունեցել շատ հայտնի մարդկանց հետ։ 2001
թվականին մեկնել էինք Միջխորհրդարանական միության վեհաժողովին, որն
անցկացվում էր Կուբայում։ Հայկական պատվիրակությունը ղեկավարում էի ես։
Կուբայի 3000 հոգանոց դահլիճում Ֆիդել Կաստրոն ելույթ ունեցավ ուղիղ 2
ժամ։ Ես մտածում էի, որ ծերուկը մեծացել, կորցրել է չափի զգացողությունը,
երբ ձեռքի թեթեւ շարժումով նայեց ժամացույցին եւ ասաց, որ դեռ 2 րոպե կա,
որ 2 ժամը լրանա, ու ելույթը կավարտի։ Այնուհետեւ, որպես երկրի ղեկավար,
նիստից հետո պետք է ընդուներ 186 երկրների պատվիրակությունների
ղեկավարներին։ Նա սկսեց նոստալգիայով խոսել անցյալի մասին։ Ես էլ Ստրոեւին
ասացի, թող նրան հաղորդի, որ մենք իր հետ ենք, ու շատ չտխրի։ Ստրոեւը նրան
մոտեցավ եւ ասաց հավանաբար նույն բաները, եւ նաեւ լսեցի «Արմենիա»
վանկարկումը։ Բնականաբար, հետո մոտեցա ես եւ, փոխանակ ձեռքս սեղմեր, ձեռքը
դրեց գլխիս ու ասաց. «Հայաստանի աղջիկներն այսքան բարձրահասա՞կ են»։ Իսկ
ես պատասխանեցի, որ՝ ահա ձեր առջեւ եմ։ Հետո նա ասաց, որ իր խոհարարն ու
դերձակը հայ են եւ շատ կարճահասակ են։ Դրանից հետո ինքն ինձ նվեր
ուղարկեց՝ տիկնիկ եւ սուրճ, իսկ մեկ տարի անց, երբ իրենց փոխնախարարը
եկավ՝ նաեւ այս նկարը։