– ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության գնահատմամբ՝ ՀՀՇ-ն ոչ թե
կուսակցություն է, այլ` «լոբբիզմով զբաղվող խումբ»: Ինչպե՞ս եք
վերաբերվում դրան:
– Բնականաբար, ես չեմ կիսում այդ գնահատականը: Սակայն հարկ է նշել, որ
ՀՀՇ-ն այսօր իր գործունեությունը ծավալում է ոչ այն ակտիվությամբ, ինչ
մինչ 1998թ.: Ցավոք, սա է իրողությունը: Ունենք անօրինական
իշխանություններ, որոնք հիմնական հակառակորդ տեսնելով ՀՀՇ-ին, փորձել են
ամեն կերպ նրան մեկուսացնել, որոշակիորեն նաեւ ճնշել: Ցավով պետք է
արձանագրել, որ դա նրանց ինչ-որ չափով հաջողվել է: Բայց ՀՀՇ-ն, միեւնույն
է, գործում է եւ Հայաստանի բոլոր մարզերում ունի իր տարածքային
կազմակերպությունները: Մենք շատ ակտիվ համագործակցում ենք նաեւ մի շարք
կազմակերպությունների հետ ու մենք միակ քաղաքական ուժն էինք, որը վերջերս
մասնակցեց Liberal International-ի համագումարին:
– Այնուամենայնիվ, ձեզ համարում են ընդամենը «լոբբիզմով զբաղվող խումբ»:
– Չգիտեմ, թե ինչու է այդ գործակալությունը նման գնահատական տվել, բայց դա
իրականությանը չի համապատասխանում: Բնականաբար, ցանկալի կլիներ, որ մենք
ավելի ակտիվ լինեինք, եւ այդպիսի տպավորություն չստեղծվեր: Ակնհայտ է, որ
քաղաքական գնահատական է հնչել, ինչն արդարացի է: Ընդհանրապես լոբբիզմ
նշանակում է, որ դու ֆիքսում ես քո տեսակետը եւ փորձում ես այն հանրության
մոտ կամ ինչ-որ տեղ հասցնել իր նպատակակետին: Ինչեւէ, նման գնահատականն
այնքան էլ հաճելի չէ:
– Հայտարարել էիք, թե գործող իշխանություններն իրենց ինտելեկտով
բավական զիջում են ձեր թիմին: Ինչո՞վ եք բացատրում այն, որ թույլ
ինտելեկտով իշխանություններին հաջողվում է մեկուսացնել ուժեղ ինտելեկտ
ունեցող ՀՀՇ-ին:
– Եթե աշխարհը կառավարվեր ինտելեկտով, ապա զերծ կմնար բազմաթիվ
ճգնաժամերից, որ ունեցել է տարբեր ժամանակահատվածներում` լինի դա
Հայաստանում, թե մեկ այլ տեղ: Միշտ էլ եղել են ուժեր, որոնք կարողացել են
զոռբայությամբ հասնել իրենց նպատակներին: Բնականաբար, 1988թ. շարժումը
բերել էր նրան, որ նրա մասնակիցների ամենաակտիվ հատվածում հայտնվել էին
շատ լուրջ ու զարգացած մարդիկ, ովքեր հետագայում էլ կազմեցին այն
քաղաքական գործընթացների առանցքը, որոնք առաջնորդեցին ողջ գործընթացը: Այդ
համեմատությունը բերելու համար ես, ցավոք, հիմքեր ունեմ: Կարող ենք
վերցնել ցանկացած գործչի ու նրան համեմատել համարժեք գործիչին, ու
կհամոզվենք դրանում:
– Հայաստանում հեղափոխություն իրականացնելու մասին խոսելիս` ակտիվ
ընդդիմությունը կարեւորում է դրսի ուժերի միջամտությունը: Ի՞նչ եք
կարծում, դա ի՞նչ արդյունքի կբերի:
– Համաձայն չեմ «ակտիվ» եւ «ոչ ակտիվ» ընդդիմություն բնորոշումներին,
որովհետեւ այսօրվա ընդդիմությանը, որքան էլ ցավալի է, ես այլ բաժանումներ
կտայի` պաշտոնական եւ ոչ պաշտոնական ընդդիմություն: Մեր ընդդիմությունը
որոշ ժամանակահատվածներում փորձել է ակտիվ լինել, բայց ակնհայտորեն միշտ
կորցրել է այն պահը, երբ հնարավոր էր հասնել ավելի լուրջ արդյունքների:
Ամեն դեպքում ես հաջողություն եմ մաղթում բոլոր նրանց, ովքեր պայքարում են
Հայաստանն այս իշխանություններից ազատելու համար: Չեմ կարծում, թե դրսի
ուժերն են Վրաստանի, Ուկրաինայի եւ Ղրղըզստանի հեղափոխությունների
հեղինակը: Նրանք, կարծում եմ, պարզապես փորձել են ապահովել այն, որ գործող
իշխանությունները չդիմեն բռնի ճնշումների: Նմանատիպ իշխանությունները,
ինչպիսիք մերն է կամ այն ժամանակ Վրաստանինն էր, մտավախություն ունեն, որ
հնարավոր է, իրենք չկարողանան մարսել այն, ինչ ուզում էին իրականացնել:
Բացի այդ, չեմ կարծում, թե այսօր Հայաստանում այնպիսի իրավիճակ է, որ
հնարավոր է գունավոր հեղափոխություն իրականացնել: Չեմ բացառում նաեւ
զարգացումների այնպիսի ընթացք, որ դա տեղի ունենա, որովհետեւ Հայաստանն
այնպիսի երկիր է, որ մեկ ժամ հետո էլ կարող է այնպիսի բան լինել, որը
որեւէ մեկս չէր կարող կանխատեսել: Իսկ եթե հեղափոխություն լինի, ապա
ցանկացած պարագայում հետեւանքները դրական են լինելու, որովհետեւ մենք փորձ
ենք անելու բռնատիրական համակարգից անցնել ժողովրդավարական համակարգի:
Այսինքն` փորձելու ենք, որ հասարակությունն ընտրի իր նախագահին, ԱԺ-ն:
– Խոսակցություններ կան, թե «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ
Արամ Սարգսյանին ԱՄՆ-ում առաջարկել են հեղափոխություն իրագործելու շուրջ
համագործակցել ՀՀՇ-ի եւ «Օրինաց երկրի» հետ: Վերջերս Հայաստանում էր նաեւ
ԱՄՆ Լիբերալների միջազգային շարժման ներկայացուցիչ Ֆրեդո Արիաս-Քինգը, որը
հանդիպում է ունեցել Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հետ` առաջարկելով ստանձնել
առաջնորդի դերակատարումը: Տեղյա՞կ եք հանդիպման մանրամասներին:
– Բավականաչափ տեղյակ եմ եւ կարծում եմ, որ գործընթացները զարգացման
որոշակի տրամաբանություն ունեն, եւ դա անպայման զարգացում կունենա:
Համոզված եմ, որ քաղաքական ուժերն էլ` տակտիկական նկատառումներից ելնելով,
միշտ չէ, որ բացահայտ ու ամբողջությամբ հայտարարում են այն ամենի մասին,
ինչ իրականում տեղի է ունենում: Նման իրավիճակ էլ այս պարագայում է
ստեղծվել: Բնականաբար, ցանկացած քաղաքական ուժ ունի իր համակիրներն այլ
երկրներում, եւ որոշակի քննարկումներ, առաջարկներ միշտ էլ լինում են: Բայց
համոզված եմ, որ Հայաստանում իշխանափոխություն պետք է իրականացվի
Հայաստանի քաղաքական ուժերի միջոցով եւ նրանց նախաձեռնությամբ:
Անընդունելի եմ համարում այլ միջամտությունները: Դա կհարվածի մեր
ինքնիշխանությանը:
– Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը համաձայնե՞լ է լինել հեղափոխության առաջնորդը:
– Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին վերաբերող հարցերին ամենալավը կարող է պատասխանել
Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը: Իսկ ես համոզված եմ, որ ժամանակը կգա ու նա
կպատասխանի, ինչը կլինի այն բանի վկայությունը, որ նա ինչ-որ ճանապարհ
ընտրել է:
– Մի առիթով ասել էիք, թե Ռոբերտ Քոչարյանին իշխանության է բերել ՀՀՇ-ն
ու ինքն էլ հեռացնելու է նրան: Կարելի՞ է ենթադրել, որ իշխանափոխությանն
ուղղված ընդդիմության բոլոր ջանքերն ապարդյուն են, քանի դեռ ՀՀՇ-ն քայլեր
չի ձեռնարկում:
– Մի քիչ կոռեկտ չէ ասել, թե ուրիշները դերակատարում չեն կարող ունենալ
դրանում: Ցանկացած կուսակցության ղեկավար, բնականաբար, ինքն է ուզում այդ
գործընթացն իրականացնողի դերում լինել: Միաժամանակ ակնհայտ է, որ մեկ
քաղաքական ուժ չի կարող լուրջ արդյունքների հասնել, շատ դժվար կլինի:
Քաղաքական բոլոր ուժերի ջանքերն էլ անհրաժեշտ են, իսկ թե ով ում հետ, երբ
եւ որ պահից կսկսի դաշնակցել՝ ժամանակը ցույց կտա, քանի որ կյանքն ինքը
շատ լավ ակտիվ պահերին թելադրում է այդ զարգացումները: Մնացած բոլոր
խոսակցություններն արհեստական են: Այսօր անհրաժեշտ է ինչ-որ գործընթաց
սկսել, եւ այն քաղաքական ուժը, որն իր վրա կվերցնի այդ նախաձեռնությունը,
նա էլ կդառնա այդ հիմնական ուժը: Համոզված եմ` եթե Տեր-Պետրոսյանը մտնի
ակտիվ քաղաքականություն, ապա իմ հայտարարությունն իրականություն կդառնա:
Իսկ այդ իրականությանն ականատես լինելու համար մենք մեկ պրոբլեմ ունենք.
այսօր Տեր-Պետրոսյանը լռում է: Դա էլ իր ավարտը կունենա, համոզված եմ, ու
այդ պահից սկսած մենք կունենանք թե իշխանափոխություն, թե նորմալ
ձեւավորված իշխանություն: