Անկումների քրոնիկան

01/02/2009 Բաբկեն ԹՈՒՆՅԱՆ

Մեր թերթի նախորդ համարներում արդեն անդրադարձել ենք 2008 թվականի նախնական տնտեսական ցուցանիշներին։ Ազգային վիճակագրական ծառայությունն օրերս հրապարակեց նաեւ վերջնական ցուցանիշները. ինչպես եւ սպասվում էր՝ թվերը գրեթե չեն փոփոխվել՝ ՀՆԱ-ի աճը 6.8% է, արդյունաբերության աճը՝ 2%։

Վերջնական, ամփոփ զեկույցը հետաքրքիր է նրանով, որ պարունակում է ամբողջական տվյալներ տնտեսության առանձին ոլորտների վերաբերյալ։ Անդրադառնանք արդյունաբերության եւ առեւտրի ոլորտներին՝ այս անգամ արդեն ներկայացնելով որոշ մանրամասներ։ Եվ այսպես, արդյունաբերությունը՝ ներառյալ էներգետիկան, 2008թ. ընթացքում արձանագրել է 2%-անոց աճ։ Էներգետիկայի ոլորտում աճը կազմել է 8%, եւ եթե ամբողջ արդյունաբերական արտադրանքի մեջ այն հաշվի չենք առնում՝ ստացվում է՝ Հայաստանում 2008թ. ընթացքում արդյունաբերական արտադրանքի ծավալն առանց էլեկտրաէներգիայի, գազի, ջրի արտադրության եւ բաշխման` աճել է 0.8%-ով։

Հանքագործական արդյունաբերությունն աճել է 1.5%-ով, որից մետաղական հանքաքարի արդյունահանումը՝ 1.4%-ով։

Մշակող արդյունաբերությունն արձանագրել է 0.6%-անոց աճ։ Այս ոլորտում ամենից զգալի աճ նկատվել է գործունեության հետեւյալ տեսակներում՝ պատրաստի մետաղե արտադրատեսակների արտադրություն՝ 30.1%, կաշվի, կաշվե արտադրատեսակների եւ կոշկեղենի արտադրություն՝ 24.2%, ռետինե եւ պլաստմասսայե արտադրատեսակների արտադրություն՝ 12.7%, սննդամթերքի արտադրություն՝ 7.1%, ծխախոտ՝ 5.2%։ Մնացած ոլորտներում արձանագրվել է գրեթե չնչին աճ, իսկ ավելի հաճախ՝ անկում։ Օրինակ, քիմիական արդյունաբերությունը նվազել է 14.8%-ով, ոսկերչական արտադրանքը՝ 16.3, մեքենաներ եւ սարքավորումները՝ 17.6%-ով։ Պաշտոնական վիճակագրությունը ամենամեծ անկումն արձանագրել է բնափայտի եւ փայտյա իրերի արտադրության ոլորտում՝ 24%: Ի դեպ, այս տվյալները բավական հետաքրքիր են դառնում, երբ դիտարկում ենք արդյունաբերական արտադրանքը՝ բնեղեն արտահայտությամբ։ Մասնավորապես, փայտի դեպքում տվյալները ցույց են տալիս, որ ամենամեծ անկումն արձանագրվել է շինափայտի արտադրության մեջ։ Այսպես. 2007թ. ընթացքում արտադրվել է 5231 խմ շինափայտ, իսկ 2008-ին՝ 2.5 անգամ պակաս՝ 2082 խմ։ Սա զարմանալի չէ, եթե հաշվի առնենք, որ շինարարության ոլորտի աճը նախորդ տարի ռեկորդային ցածր ցուցանիշ է ունեցել՝ ընդամենը 1.7%։ Տխուր է վիճակը նաեւ արտաքին առեւտրի ոլորտում։ Արտահանումը նվազել է 7.2%-ով եւ կազմել 1.07 միլիարդ դոլար, իսկ ներմուծումը՝ աճել 35%-ով՝ կազմելով 4.4 միլիարդ դոլար։ Արտաքին առեւտրի կառուցվածքում ԱՊՀ երկրների տեսակարար կշիռը կազմում է 32.4% (այդ թվում՝ Ռուսաստանինը՝ 20.9%), Եվրամիության երկրներինը՝ 38.4%։ Նշենք, որ ՀՀ արտաքին առեւտրի կառուցվածքում եվրոպական երկրներից ամենամեծ տեսակարար կշիռն ունի Գերմանիան՝ 8.8%։ Նշենք եւս մի հետաքրքիր փաստ. Թուրքիայի հետ առեւտրաշրջանառությունը 2008թ. երկու անգամ աճել է 2007-ի համեմատ, եւ տարվա վերջի դրությամբ այս երկրի տեսակարար կշիռը մեր երկրի արտաքին առեւտրի կառուցվածքում կազմել է 4.9%: Հայաստանի արտահանման կառուցվածքում ամենամեծ աճն արձանագրել են քիմիական արտադրանքը (69.3%), բուսական ծագման արտադրանքը (33.1%), պատրաստի սննդի (21.9%) եւ կաշվի ու կաշվե իրերի (25.7%) արտահանումը։ Փոխարենը, զգալիորեն նվազել են պլաստամասայե եւ կաուչուկե իրերի, փայտի, թանկարժեք եւ կիսաթանկարժեք քարերի ու մետաղների արտահանման ծավալները։