– Ասում եք՝ հարցազրույց տալը լուրջ գո՞րծ եք համարում:
– Այո, լուրջ գործ եմ համարում: Ես մարդկանց հետ քիչ եմ շփվում: Քիչ շփվել
չի նշանակում կտրվել հասարակությունից, իմ խոսքն, ահա, հասարակությանը
հասնում է հարցազրույցների միջոցով: Իսկ իմ մեջ շատ բան է կուտակվում
հասարակությանը փոխանցելու, ինչը ես անում եմ հարցազրույցների միջոցով:
– Իսկ նկարչությունն ի՞նչ է, հասարակության հետ հաղորդակցվելու հնարավորություն չի՞:
– Ոչ, նկարչությունը կարծես եսասիրության տարրեր պարունակի իր մեջ, ոնց որ
ասես թե՝ այս կնոջը սիրում ես հասարակության համար: Իհարկե, ներքին
էմոցիաներից ազատագրվելու համար նկարչությունն ինձ համար լավագույն միջոցն
է, բայց նկարչությամբ չես կարող ասել՝ էս ի՜նչ արին էս երկրի հետ,
էկոլոգիան էս ո՜նց խորտակեցին, ի՜նչ դաժանաբար են վարվում ծառերի հետ:
Նկարչության լեզուն սահմանափակ է, շատ բան է մնում ասելու, ու
հարցազրույցներն օգնում են դրան: Եվ ասեմ, որ իմ խոսքին հետեւողներ կան՝
եւ շարքային մարդկանց, եւ արվեստագետների, եւ քաղաքական գործիչների մեջ:
– Հասարակության մեջ կարծիք կա, որ դուք մեծամիտ եք…
– Ես չեմ ուզում այդ հարցին պատասխանել, որովհետեւ դա հնացած բան է: Հետո՝
չեմ կարծում, թե հասարակությունն այդպես է մտածում: Իմ նման մարդուն, որ
արվեստում այսքան բանի է հասել (չեմ կարող մեկին հիշել, որ ասեմ՝ այ ինքն
ինձնից լավ է նկարում), ծիծաղելի է նման հարց տալը: Ես չեմ հասկանում՝
ի՞նչ ասել է մեծամիտ. եթե մեկն ասի, որ ինքն էսինչ բռնցքամարտիկին կհաղթի
ու, իսկապես, հաղթում է, դրա ի՞նչն է մեծամտություն:
– Ասում եք՝ մարդու տունը պետք է կենսագրություն ունենա, ի՞նչ նկատի ունեք…
– Գիտեք, այս քաղաքում, ուր նայում ես, պրկված վիճակ է, բոլորը ինչ-որ
նորոգումների մեջ են, եւ դա մի տեսակ հասարակացնում է ամեն ինչ: Մեր ազգի
խոցելի տեղերից մեկն էլ դա է՝ որ մենք ունենալով հազարամյա
կենսագրություն, չունենք քաղաքներ, փողոցներ, որտեղ, ասենք, 12-րդ դարում
մարդիկ են ապրել, քայլել: Ու հիմա, մեկ էլ տեսնում ես, դնում են շենքեր են
քանդում, որ էս քաղաքին տեսք էին տալիս, բնավորություն էին տալիս: Այո,
ամեն ինչն էլ, մարդն էլ, մարդու բնակարանն էլ, այնտեղ եղած իրերն էլ, պետք
է կենսագրություն ունենան:
– Հետանկախության Հայաստանում ո՞ւմ կհիշեք, ով էս երկրի համար կենսագրություն է ստեղծել:
– Հեղափոխական շրջանները մարդկանց գնահատելու համար այնքան էլ լավ
ժամանակներ չեն: Ես հիմա սրանց ի՞նչը գովերգեմ՝ մեր հատված անտառնե՞րը,
պղտորված ջո՞ւրը, էս «պեսպրեդե՞լը», ես չգիտեմ մի մարդու, որի անունը
կուզենայի տալ: Էս մարդիկ կարծես հրեշներ լինեն, որոնց հանձնարարված է էս
երկիրը հավասարեցնել հողին:
– Իսկ սովորական հայ մարդը շա՞տ է փոխվել այդ նույն ժամանակահատվածում:
– Հիմա անբարոյականությունն ամենուր է տիրում: Մարդիկ բարոյազրկվել են:
Խեղճացել են: Եթե առաջ հայ տղամարդը կարող էր իր պատվի համար կանգնել,
էսօր էդ ոգին էլ է մի տեսակ մեռել: Էլ չեմ խոսում բարոյական այլ նորմերի
մասին՝ սուտը դարձել է պետական քաղաքականության հիմնական արտահայտչամիջոց:
Էս պետական հեռուստատեսությամբ մի ճիշտ խոսք չես լսի՝ առավոտից իրիկուն
քաղաքական այրեր են, որ սուտ են խոսում:
– Էդ քաղաքական այրերը ձեր ցուցահանդեսներին մասնակցում են, էդ մասին իրենց չե՞ք ասում:
– Ինչո՞ւ, ես թաքո՞ւն եմ խոսում, որ չիմանան: Եթե չգիտեն, էս անգամ
կիմանան: Մեկին մի օր ասի՝ ձեր սխալն այն է, որ ձեր սեփական շահը
գերադասում եք ժողովրդի շահից: Էս քաղաքական այրը կամ էդպիսի բան չէր լսել
իր կյանքում, կամ չհասկացավ, կամ էլ իրան չհասկացողի տեղ դրեց՝ ասաց՝ հա,
դե ինչ անում ենք՝ մեր ժողովրդի համար ենք անում:
– Երեւանում նախկինում ինչ-որ տեղեր են եղել, սրճարաններ, ուր
արվեստագետներ են հավաքվել, համախոհներ են հավաքվել, սուրճ խմել, զրուցել,
ստեղծագործական մթնոլորտ է եղել, հիմա էդ ստեղծագործական մթնոլորտը որտե՞ղ
է առաջանում:
– Անկեղծ ասած, ժամանակին ես Վանո Սիրադեղյանին էդպիսի մի գաղափար տվեցի,
ասի՝ մի հատ ակումբ սարքենք, գնանք հավաքվենք, սուրճ խմենք, կատակներ
անենք, երգիչը գա՝ երգի, պոետը գա՝ արտասանի, նույնիսկ ակումբին հարմար
տարածք էի նկատել, տեղն էլ ասել էի Վանոյին, ինքն էլ հավանեց էդ գաղափարը,
բայց մեկ էլ օրեր անցան՝ տեսանք էդ տարածքը տվել են բենզինի Վահագին:
– Ձեր եւ Վանո Սիրադեղյանի հարաբերությունները, կարծեմ, վատ չեն եղել.
ընկերություն է եղել եւ՛ մինչեւ Վանոյի քաղաքական գործիչ դառնալը, եւ՛
հետո: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում իր բացակայությանը:
– Տարիք է գալիս, երբ ընկերություն բառը սկսում ես շատ զգուշությամբ
օգտագործել: Եթե հիմա Վանոն քաղաքում լիներ, ես իր երեսին կասեի բաներ, որ
հիմա ինձ թույլ չեմ տա ասել: Վանոն մեր ընկերն էր, որովհետեւ արձակագիր
էր, շատ տաղանդավոր արձակագիր էր, ու լինելով էդքան տաղանդավոր՝ մեր
ընկերության մեջ ամենախեղճն էր:
– Ո՞նց կարող է էդքան տաղանդավորը խեղճ լինել:
– Որովհետեւ ծույլ էր: Ես նյութական, բարեկեցության առումով եմ ասում՝
խեղճ: Վանոն ահավոր ծույլ էր: Նույնիսկ, երբ ՆԳ նախարար էր, ես զարմանում
էի, ասում էի՝ ո՞նց ես էդ քո ծուլությամբ էս գործը անում, ասում էր՝
աշխատում եմ հաղթահարել: Իր գործունեության մեջ եւ դրականը կար, եւ
բացասականը, բայց ամեն դեպքում ինքը հայ մարդ էր:
– Հրանտ Մաթեւոսյանի մասին էլի նույն զգուշությամբ ե՞ք ասում, որ 10 տարի լավ ընկերներ եք եղել, 10 տարի՝ վատ:
– Ես էդ մարդուն պաշտամունքով էի վերաբերվում: Բայց մեր իրականության մեջ
մի տխուր երեւույթ կա՝ մարդիկ չեն սիրում, երբ երկու նորմալ մարդ իրար
սիրով ու հարգանքով են վերաբերվում, աշխատում են ամեն կերպ խանգարել:
Հրանտից տաղանդավոր մարդ ես դեռ չեմ հանդիպել, ինքն ավելի տաղանդավոր էր,
քան իր գրածը:
Գիտեք, իմ ու իմ ընկերների հարաբերության մեջ միշտ նախանձը խանգարել է՝
մարդիկ չեն սիրում, որ կողքինն ավելի տաղանդավոր է լինում, ավելի գեղեցիկ,
ավելի բարձրահասակ, կոմպլեքսավորվում են: Օրինակ Վանոն միշտ ասում էր՝
գիտես, իմ քիթը սենց չի եղել, ուղիղ ա եղել, ընկել-կոտրել եմ, դրա համար ա
հիմա կոր, բայց՝ ինչ կար, նորմալ, սիրուն, հայկական քիթ էր…
Ես որ մի բարձրահասակ, գեղեցիկ մարդ եմ տեսնում, էնքան եմ ուրախանում,
մտածում եմ՝ էս գեղեցկությունը մեր ազգի հարստությունն է, ու զարմանում
եմ՝ թե կողքիններս ինչու են չար նախանձով նայում: Չնայած էս տարի մի անգամ
երկու ժամով նախանձ եմ եղել:
– Ի՞նչ առիթով…
– Ուրեմն էս տնաշենի հայերը հենց առիթ է լինում՝ կարճաթեւ են հագնում, էլ
դուրսը չեն նայում ինչ եղանակ է, եթե օրացույցի վրա գրած է՝ մայիս-հունիս,
ուրեմն՝ վերջ, եթե ձյուն էլ գա՝ կարճաթեւ են հագնում: Ես էլ էս տարի
թոքաբորբ էի տարել ու ո՜նց էի նախանձում էս կարճաթեւ հագած հայ ժողովրդին,
բայց, փառք Աստծո, երկար չտեւեց՝ երկու ժամ, տեսնո՞ւմ ես՝ հիմա ես էլ եմ
կարճաթեւ: Ամեն ինչ պետք է անեմ, որ միշտ համալրեմ կարճաթեւ հագածների
բանակը…
