Հայաստանում այս տարվա հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին անշարժ գույքի նկատմամբ իրականացվել է 117 հազար 790 գործարք, որոնց քանակը 2007թ. նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 9.1 տոկոսով։
Այդ մասին երեկ հրավիրված ասուլիսում հայտարարել է ՀՀ կառավարությանն առընթեր Անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի նախագահ Մանուկ Վարդանյանը: Առաջին հայացքից սա նշանակում է, որ, մեղմ ասած, իրականությանը չեն համապատասխանում ինչպես բազմաթիվ անշարժ գույքի առք ու վաճառքով զբաղվող գործակալությունների մասնագետների, այնպես էլ փորձագետների այն տեսակետները, թե այս շուկան բացասական ազդեցություն է կրել: Ըստ այդմ, անշարժ գույքի շուկայում անկման միտումներ սկսել են արձանագրվել սկզբում ներքաղաքական իրադարձությունների (մասնավորապես՝ նախագահական ընտրությունների եւ հետընտրական իրադարձությունների), ապա նաեւ համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամի արդյունքում: Մինչդեռ Մանուկ Վարդանյանը երեկ ոչ ավել, ոչ պակաս հայտարարել է, թե անշարժ գույքի շուկայում տիրում է կայուն իրավիճակ, որը պայմանավորված է երկրում առկա քաղաքական եւ տնտեսական կայունությամբ: Սակայն հենց Կադաստրի պետական կոմիտեի հրապարակած պաշտոնական ցուցանիշների վերլուծությունից պարզ է դառնում, որ Մանուկ Վարդանյանը, մեղմ ասած, ճիշտ չի ասում: Նախ նշենք, որ 2007թ. հունվար-սեպտեմբերին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ անշարժ գույքի նկատմամբ իրականացված գործարքների թիվն աճել է 19.2%-ով, ինչի համեմատ այս տարվա 9.1%-ը բավական համեստ ցուցանիշ է: Երկրորդ՝ անշարժ գույքի շուկայում իրականացվող գործարքների կարեւորագույն եւ ընդհանուր գործարքների կառուցվածքում ամենամեծ կշիռն ունեցող մասը կազմում են օտարման գործարքները, այսինքն` առավելապես առքուվաճառքի գործարքները: Սա էլ հենց այն ոլորտն է (ավելի շատ բնակարանների, քան հողատարածքների առքուվաճառքը), որի վրա ուղղակիորեն ազդում է քաղաքական ու տնտեսական ցանկացած իրադարձություն: Մինչդեռ վարձակալության, գրավադրման (բացառությամբ հիպոթեքային գրավադրման, ինչը, սակայն, ընդհանուր գրավադրման հազիվ 10%-ն է կազմում) եւ հատկապես առաջնային գրանցման հետ կապված գործարքները համեմատաբար ուշ են արձագանքում արտաքին միջավայրի փոփոխություններին, իսկ ժառանգության հետ կապված գործարքների վրա բոլորովին այլ գործոններ են ազդում: Գրավադրման հետ կապված գործարքների աճը կարող է վկայել այն մասին, որ մարդիկ իրենց գույքը գրավ են դնում, քանի որ կրճատվել են եկամուտները, իսկ սա անկայուն իրավիճակի հետեւանք է: Այսինքն` տնտեսական ու քաղաքական իրավիճակի կայունությունը գնահատելու համար առաջին հերթին պետք է դիտարկել օտարման գործարքների դինամիկան: Օտարման գործարքների թիվը 2008թ. հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել է 3.3%-ով այն դեպքում, երբ նախորդ տարում այն ավելացել է 17.4%-ով: Ընդ որում, եթե բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների առուվաճառքի գործարքների քանակը Երեւանում եւ մարզերում այս տարի նվազել են համապատասխանաբար 18.4% եւ 16.7%-ով, ապա նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում 2006թ. համեմատ գործարքների քանակը Երեւանում գրեթե նույնն է մնացել, իսկ մարզերում աճել է
11.2%-ով: Իսկ առանձնատների առուվաճառքի գործարքների թիվն այս տարվա հունվար-սեպտեմբերին Երեւանում եւ մարզերում նվազել է համապատասխանաբար 2.8% եւ
6.9%-ով, մինչդեռ նախորդ տարում այդ ցուցանիշն աճել էր համապատասխանաբար 10% եւ 22.6%-ով:
Ինչ վերաբերում է գների փոփոխություններին, ապա դրանց ինդեքսների ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ եթե Երեւանում եւ մարզերում 2008թ. հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին բազմաբնակարան բնակելի շենքերի բնակարանների 1 քմ շինության շուկայական միջին գների աճը կազմել է համապատասխանաբար 18.5% եւ 32.8%, ապա 2007թ. նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ գների այդ աճը կազմել է համապատասխանաբար 31.4% եւ 47.1%: Այստեղ, սակայն, պետք է նկատի ունենալ նաեւ այն, որ 2007թ. հունվար-սեպտեմբեր ամիսների ընթացքում գների աճը պաշտոնապես կազմել է 3.8%, այն դեպքում, երբ այս տարվա նույն ցուցանիշն ավելի քան 2 անգամ մեծ է` 9.7%: Սա նշանակում է, որ այս տարվա բնակարանների գների աճի մեջ զգալի ազդեցություն է ունեցել ընդհանուր գնաճը, այսինքն` առնվազն 2 անգամ բնակարանների գների բարձրացումը «իներցիայի» հետեւանք է` գների ընդհանուր աճի համատեքստում: Հետեւաբար, բնակարանների գների` այս տարի արձանագրված իրական աճը շատ ավելի փոքր է, քան նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանում գրանցվածը:
Այսպիսով, կարող ենք արձանագրել, որ Կադաստրի պետական կոմիտեի նախագահի երեկվա հրապարակած թվերն իրականում արդեն սովորական դարձած վիճակագրական «մանիպուլյացիայի» արտահայտություն են. հայտարարվել է «աճի» ընդհանուր ցուցանիշը, որի բաղադրիչները, սակայն, իրականում վկայում են հակառակի մասին: Հետեւաբար, եթե առաջնորդվենք Կադաստրի պետական կոմիտեի հրապարակած բոլոր ցուցանիշներով, Մ. Վարդանյանի երեկվա հայտարարությունը իրականում պետք է ունենար հետեւյալ տեսքը. անշարժ գույքի շուկայում տիրում է անկայուն իրավիճակ, որ պայմանավորված է երկրում առկա քաղաքական եւ տնտեսական անկայունությամբ: