Ասում է Հարկային ծառայության նախկին պետ Վահրամ Բարսեղյանը, ում հետ մեր զրույցը տեղի էր ունեցել դեռեւս այն ժամանակ, երբ նա Հարկային պետական ծառայության պետ էր:
Վահրամ Բարսեղյանն իր կյանքի ամենահետաքրքիր հատվածը համարում է ուսանողական տարիներն ու Զեյթունի ուսանողական հանրակացարանում ապրած շրջանը: ՀՊԾ պետը հավատացնում է, թե որպես ինքնուրույն մարդ կայանալու համար իրեն շատ է օգնել հանրակացարանային միջավայրը: Պրն Բարսեղյանը մեր զրույցի ժամանակ հաճախ էր շեղվում հարցերից ու հիշում հանրակացարանային առօրյան: Հիշում է Զեյթունի ուսանողական ավանի բոլոր մասնաշենքերի պարետներին ու պահակներին, հիշում եւ պատմում է, թե ինչ սովորույթներ ու ավանդույթներ է ունեցել ավանը: Վ. Բարսեղյանն այսօր բարձրաստիճան պաշտոնյա է՝ հարկատուների ահն ու սարսափը, սակայն պատմում է, որ ուսանողական տարիներին շաբաթ-կիրակի օրերին Երկաթուղային կայարանում վագոններ է բեռնաթափել, որպեսզի ծախսի իր աշխատանքով վաստակած գումարը: Եվ խոստովանում է, որ այն ժամանակ շինանյութ, ցորեն կամ այլ ապրանք բեռնաթափելն ավելի քիչ էր հոգնեցնում, քան հիմա պետական բյուջեն լցնելը, հարկահավաքության կատարյալ մեխանիզմ ստեղծելն ու տեսուչ-հարկատու հարաբերությունները ժամանակակից մակարդակի հասցնելը: Բայց եւ հավատացնում է, որ, ի վերջո, մենք հասնելու ենք այդ մակարդակին, որ կգա ժամանակ, երբ հարկատուն իր գործերը համակարգչի միջոցով կկարգավորի, չի հանդիպի հարկային տեսուչին ու, պատկերացնո՞ւմ եք, նրան կաշառք չի տա: «Այդ ժամանակ ես կկարողանամ այդ թվերը հանել իմ գլխից ու հանգստանալ»,- ասում է Վահրամ Բարսեղյանը:
– Պարոն Բարսեղյան, նիհարել եք:
– Այո, իրականում հոգնած եմ:
– Շա՞տ եք աշխատում:
– Չէ հա, մինչեւ գիշերվա ժամը 12-ը: Ինչի՞ց ենք խոսելու:
– Միանգամից գործի՞ անցնենք:
– Բա ասում եք, թե երկար ենք խոսելու:
– Դե լավ, պատմեք, թե ե՞րբ ծնվեցիք, ո՞ւմ ընտանիքում, ինչպե՞ս մեծացաք, ինչո՞ւ եկաք Հայաստան, չէ՞ որ այն ժամանակ Լեռնային Ղարաբաղից ավելի շատ Ռուսաստան կամ Բաքու էին գնում:
– Ծնվել եմ 1966թ.: Հայրս մանկավարժ է, մայրս՝ բուժքույր: Ստեփանակերտի N8 միջնակարգ դպրոցն եմ ավարտել 1983թ., ընդունվել եմ Պոլիտեխնիկ ինստիտուտի ճարտարապետաշինարարական ֆակուլտետը, արդյունաբերական եւ քաղաքացիական շինարարության մասնագիտությամբ: Հորս գործոնն էր մեծ, որ ես Երեւան եկա: Նա անընդհատ իր ուսանողական կյանքից էր պատմում, ու դա ինձ գրավում էր: 17 տարեկանում որքան էլ ինքնուրույն լինես, միեւնույն է, ծնողի գործոնը դեր խաղում է: Ճիշտ եք նկատել, որ այն ժամանակ Ղարաբաղից Հայաստան հոսքը քիչ էր: Մեր դասարանի 28 հոգուց երկուսս ենք Երեւան եկել: 1984-ին զորակոչվել եմ Խորհրդային բանակ, երկու տարի ծառայել եմ Էստոնիայում եւ Լատվիայում: 1990թ. ավարտել եմ ինստիտուտը գերազանցության դիպլոմով: 1992թ. ընդունվել եմ ԳԱԱ մեխանիկայի ինստիտուտի ասպիրանտուրան, 1998թ. պաշտպանել եմ թեկնածուականս: Երկրորդ մասնագիտությամբ իրավաբան եմ:
– Դպրոցում ինչպիսի՞ աշակերտ եք եղել:
– Աշխույժ էի, նաեւ գերազանցիկ եմ եղել: Բավականին ակտիվ եմ եղել սպորտում, եւ մինչեւ հիմա էլ շաբաթը 4 անգամ պարապում եմ:
– Իսկ ուսանողական տարիների՞ն:
– Ապրել եմ Զեյթունի ուսանողական ավանի 6-րդ եւ 7-րդ մասնաշենքերում: Հանրակացարանում աշխատում էր մի բանաձեւ, որը հետո շրջապատում դառնում էր գործոն: Այնտեղ ապրում էին տարբեր բուհերի մոտ 4000 ուսանողներ: Եվ յուրաքանչյուր տարի 800-ն ավարտում էին, այդքանն էլ գալիս էին: Եվ հավանականության տեսության գործոնով ինչ-որ զանգվածի հետ շփվում ես: Եվ այնպես էր ստացվում, որ ուսանողական տարիներին ունենում էինք շփումների երկու մեծ ուղղություն՝ ինստիտուտը եւ հանրակացարանը: Բանակի 2 տարիները հանած՝ 1983-1996թթ. ապրել եմ հանրակացարանում:
– Հանրակացարաններում այն ժամանակ հեղինակություններ կային, չէ՞: Օրինակ, ասում էին, թե Ջավախքի ուսանողների խմբավորումն էր բավականին ազդեցիկ, վեճեր էին լինում տարբեր շրջանի ուսանողների միջեւ:
– Այո, քանի որ ուսանողները տարբեր շրջաններից էին հավաքվել, բնական էր, որ նույն շրջանի ուսանողները սկզբում իրար հետ էին շփվում ու իրենց կապը միմյանց հետ ավելի սերտ էր: Վեճեր լինում էին ախալքալաքցի-ղարաբաղցի, ախալքալաքցի-երեւանցի ուսանողների մեջ: Հավատացեք, որ այսօր բավականին մեծ ընկերություն է մնացել ջավախցի այն տղաներից, որոնց հետ «կոնֆլիկտներ» ենք ունեցել:
– Օյիններ շատ էին անում, չէ՞, հանրակացարանում:
– Այո: Ամենահետաքրքիրն այն էր, որ ընդհանուր խոհանոցում աղջիկները ճաշ էին եփում, իսկ մենք անտարբեր չէինք կարող անցնել, հատկապես, երբ դասից սոված գալիս էինք: Շատ էր լինում, որ տղաներով այդ ընդհանուր խոհանոցից աղջիկներից մեկի ճաշը տանում-ուտում էինք, հետո թաքուն դատարկ կաթսան դնում էինք տեղը: Եվ պատկերացնո՞ւմ եք, աղջիկները սոված սպասում էին, որ ահա՝ ճաշը եփվեց, գնան-բերեն-ուտեն: Բայց հասնում էին խոհանոց ու դատարկ կաթսան էին հայտնաբերում: Պատահում էր, որ այդ պահին լացում էին: Պոլիտեխնիկում նախագծերը շատ էին, եւ մենք երբեմն գիշերներն էլ գծում էինք: Ժամը 3-4-ին սովածանում էինք: Ճաշարանը փակ էր, ու ստիպված տղաներով հարձակվում էինք խոհանոցի վրա: Մեկը միջանցքում պահակ էր կանգնում, որ եթե հանկարծ աղջիկներից մեկը դուրս գա, մեզ տեղյակ պահի: Ու այդպես ապրում էինք: Մեկ էլ հիշում եմ, որ հանրակացարանում երկար տարիներ մի էլեկտրիկ ունեինք, բայց էլեկտրականությունից բան չէր հասկանում: Անընդհատ երեսը վառած էր, ասում էր՝ հոսանքն ա խփել:
– Խիստ պահակներ կային, չէ՞, հանրակացարաններում ու չէին թողնում, որ կողմնակի մարդ ներս մտներ:
– Գիշերվա 12-ից հետո մասնաշենքը փակվում էր, ու դրսից մարդ չէին թողնում: Երեւանցիները հանրակացարանին անուն էին դնում, մեկ-մեկ լուրջ չէին վերաբերվում, բայց հավատացեք, կարգ ու կանոնը շատ խիստ էր: Յուրաքանչյուր մասնաշենք պարետ ուներ: 7-ի պարետը ախալքալաքցի Անտոնյան Ռաֆիկն էր, տարիներ առաջ մահացավ իր ուսանողուհու թասիբին կանգնելու համար: Ասեմ նաեւ, որ հանրակացարանում մարդու Ես-ն էր ձեւավորվում, մենք ինքնուրույն էինք դառնում: Պայմանական ասած, «արտաքին վտանգների» դեմ շատ արագ համախմբվում էինք: Ասեմ, որ շատ պինդ թասիբ ունեցող տղաներ էին Ջավախքի ուսանողները: Մենք մեր մասնաշենքի եւ, ընդհանրապես, ուսանողական ավանի աղջիկների նկատմամբ ունեինք պատվախնդիր վերաբերմունք եւ թույլ չէինք տալիս, որ որեւէ մեկը վիրավորեր մի ուսանողուհու: Երբեմն գործը տուրուդմբոցի էր հասնում, ու վերջում մենք ստիպված էինք լինում այդ «համարձակին» ուշքի բերել: Զեյթունի ջուրն էլ շատ սառն էր ու միանգամից սթափեցնում էր: 8-ի պարետ Կորյուն Ասմարյանին եմ հիշում. խոշոր մարդ էր, 48 համարի կոշիկ էր հագնում ու ուսանողների կատակների թիրախն էր դառնում: Կյանքը շատ հետաքրքիր էր հանրակացարանում: Ես միշտ ասել եւ ասում եմ՝ եթե ուսանողական տարիներին հանրակացարանում չես ապրել, ոնց որ ուսանողական կյանքը լիարժեք ապրած չլինես: Իմ կայացման հարցում էլ հանրակացարանը մեծ դեր է խաղացել: Ափսոս, որ թե՛ Մասիվի, թե՛ Զեյթունի ուսանողական ավանները կորցրեցինք: Ես դա շատ ցավով ընդունեցի, գոնե Զեյթունը պետք է պահպանվեր: Գրադարան կար, կինոթատրոն, թեյարան, ծառապատ մեծ բակեր կային: Ասեմ, որ հանրակացարանի տղաներից շատերը գնացին պատերազմ, ոմանք զոհվեցին: Շատերը գնացին Ռուսաստան ու այլ երկրներ: Մեր տղերքից արտերկրում էլ զոհվեցին իրենց Ես-ը պահելու, չկոտրվելու պատճառով: Մառնեուլցի երկու եղբայրներ էին ապրում, պինդ, կայացած, հայրենասեր տղաներ էին: Մառնեուլում երկուսին էլ խփեցին:
– Պատմում են, որ հանրակացարաններում տղաները թղթախաղով էին տարվում ու երբեմն այդ պատճառով չէին հասցնում քննություններին պատրաստվել:
– Ես չէի սիրում թղթախաղ խաղալ, ազատ ժամանակ սպորտով էի զբաղվում: Կողքից երբ իմանում էին, որ պարապած ես, խուսափում էին քո վրա հարձակվելուց: Թեպետ ես միշտ ազատողի եւ հաշտեցնողի դեր եմ կատարել, ու երբեմն այդ կարգավիճակում ավելի շատ հարվածներ ես էի ստանում: Հիմա, որ մեծացել ենք, ու, երբ հանրակացարանի տղաներով հանդիպում ենք, հիշելու շատ բաներ ենք ունենում: Ասեմ, որ տղաների մի մասն ածական անուններ ունեին: Անհասկանալի ձեւով անցան այն տարիները: Պատմելով չի լինում, պետք է ապրած լինես: Իմ երկու աղջիկները հանրակացարանում են ծնվել, տղաս՝ արդեն ոչ: Այն ցուրտ տարիներին իրար օգնում էին, մեկի փայտը չէր հերիքում, մյուսը տալիս էր, իրար օգնում էին: Շատ է պատահում, որ գործուղման եմ գնում որեւէ երկիր ու հանրակացարանի տղաներից եմ հանդիպում: Չի լինում, որ Ռուսաստան գնամ, ու մեր տղաներից մեկին չտեսնեմ։ Դրսում մեր տղաներից կան շատ կայացած գործարարներ: Իրենք իրենց ուժերով բիզնես են կայացրել: Ես կարծում եմ, որ հանրակացարանային տարիներն ինքնուրույն ոճ են տվել, որը հետագա կյանքում նրանց շատ է օգնել: Այդ տարիներն ու շրջապատը իմ հարստությունն է:
– Այդ տարիներին ուսանողներից շատերը դասերից հետո նաեւ աշխատո՞ւմ էին: Դուք աշխատե՞լ եք:
– Այո աշխատել եմ, շաբաթ-կիրակի գնում էինք Երկաթգծի կայարան ու վագոն էինք բեռնաթափում: Ահագին գումար էինք աշխատում: Թոշակի հետ բավարարում էր: Ամիսը 50-100 ռուբլի աշխատում էինք: Ես բարձր թոշակ էի ստանում, որովհետեւ գերազանցիկ էի: Ստանում էի նաեւ պայմանական թոշակ՝ գիտական աշխատանքների համար: Դոցենտի աշխատավարձի չափ գումար էի ստանում:
– Իսկ հանրակացարանից հետո ի՞նչ կյանք եք ունեցել:
– 1996թ. դուրս եմ եկել հանրակացարանից, Մասիվում եմ ապրել, հետո տունը փոխանակեցի, եկա Զեյթուն: Մի քանի տուն եմ փոխել: 1995թ. Մշակույթի նախարարի խորհրդական էի՝ երիտասարդության հարցերով: 1998-ից մինչեւ 2003թ. նախարարի տեղակալ էի: Դրանից հետո էլ նախագահի Վերահսկողական ծառայության ղեկավարն եմ եղել: Հիմա էլ այստեղ եմ:
– Մտածո՞ւմ էիք, որ Ղարաբաղից Հայաստան գալով՝ այսպիսի ճանապարհ կանցնեք:
– Անկեղծ ասած՝ ոչ: Ես շատ լավ եմ սովորել, եւ մտածում էի՝ ավարտելուց հետո գիտությամբ կզբաղվեմ: Մաթեմատիկա շատ եմ սիրել: Ադրբեջանում հանրապետական օլիմպիադաների էի մասնակցում, երկրորդ տեղն էի գրավում, որովհետեւ Ադրբեջանում հայը առաջին տեղ չէր կարողանում գրավել, ազգային գործոնը կար: Տեխնիկական գիտությունները շատ էի սիրում ու մտածում էի այդ ուղղությամբ զարգանալ: Հիմա էլ դոկտորականս պատրաստ է, պարզապես պաշտպանելու ցանկություն չունեմ: Եթե դրանով չեմ շարունակելու, թուղթը վերցնեմ՝ ի՞նչ անեմ: Զգում եմ, որ էլ չի ձգում: Դոկտորականիս թեման նյութերի դիմադրողականությունն է, կամ, ինչպես ասում էինք, «Սոպրոմատ»:
– Լսել եմ, որ շատ բարդ առարկա է, ու Պոլիտեխնիկի ուսանողները սարսափում են դրանից:
– Այո, շատ բարդ առարկա է, բայց իմ ամենասիրած առարկան է: Բայց պետք է պաշտպանի նա, ով այդ ասպարեզում շարունակելու է առաջ գնալ: Գուցե հետո պետք լինի, կամ ազատ լինեմ ու որոշեմ պաշտպանել: Բայց հիմա անհրաժեշտությունը չեմ տեսնում, որովհետեւ այսօր իմ վրա դրված է այլ ֆունկցիա: Այն ժամանակ ցանկություն կար պաշտպանել, մնալ բուհում եւ դասավանդել:
– Նախագահի Վերահսկողության ծառայության պետ աշխատելու ընթացքում ու նաեւ հիմա ճնշված չե՞ք եղել Ձեր նկատմամբ հասարակության ունեցած վերաբերմունքից: Չէ՞ որ հասարակության մեջ շատ են խոսում, թե իշխանությունները եթե ուզում են որեւէ տնտեսվարողի պատժել՝ նախագահի Վերահսկողության կամ Հարկային ծառայություններին ուղարկում են ստուգումներ անցկացնելու:
– Նման խնդիր չկա դրված: Կարող է՝ նման մեկնաբանություններ լինում են, բայց երբ դու գիտես, որ նման խնդիր չկա, ճնշվելու մասին խոսք լինել չի կարող: Պարզապես մի խնդիր կա՝ մենք ոչ թե պետք է անհատական ստուգումներ անենք, այլ պետք է համակարգ եւ խաղի կանոններ ստեղծենք: Բայց հետաքրքիր է, որ այսքան ընկերների մեջ հարկատու ընկերներ չունեմ: Ունեմ գործարար շատ ընկերներ, բայց նրանք Հայաստանում չեն, Ռուսաստանում եւ այլ երկրներում են: Ծանոթներ շատ ունեմ, բայց նրանք բիզնեսում չեն: Իսկ եթե լինում են, աշխատում եմ խուսափել նման հարցերից: Եթե մեկի հետ հանդիպում ես, ուրեմն բոլորին էլ պետք է հանդիպես: Այդ մասով կոմպլեքսավորված չեմ, մերժում եմ: Եթե Հարկայինից դժգոհում են, թող դիմեն դատարան: Ես գտնում եմ, որ աշխատավայրում ընկեր ընդունելու թեման պետք է փակել: Շաբաթ-կիրակի օրերին կարելի է ընդունել: Չեմ ուզում, որ սա բյուրոկրատական պատասխանի պես հնչի, պարզապես դրա հետեւանքներն ավելի վատ են լինելու:
– Երազանք ունեցե՞լ եք, որ չի կատարվել:
– Չի եղել, չեմ ունեցել երազանքներ:
– Լինում է, չէ՞, որ երեխա ժամանակ ինչ-որ բան եք ուզում ունենալ, բայց չի ստացվում, ու ծնող դառնալուց հետո ուզում եք այդ բացը լրացնել Ձեր երեխայի դեպքում:
– Չեմ մտածել, անկեղծ եմ ասում, եւ չեմ էլ ուզում արհեստական պատասխան տալ: Պարզապես ինձ մոտ այսպես է եղել՝ սա անեմ, հաջորդ փուլում ընթացքը ցույց կտա: Հատուկ նպատակներ չեմ դրել: Իսկ ինչ վերաբերում է ինչ-որ բան ցանկանալուն եւ չունենալուն, ես 1966 թվին եմ ծնվել, եւ այդ տարիներին ցանկացած ժամանակ չէինք կարող մեր ուզած հեծանիվը կամ գնդակն առնել, դեֆիցիտ կար: Բայց երբ բակում ֆուտբոլ էինք խաղում, մեզ համար մեծ երջանկություն էր, եթե պրոֆեսիոնալ գնդակ էինք գտնում: Այն ժամանակ ինչ գնդակ ընկնում էր ձեռքներս՝ բասկետբոլի, վոլեյբոլի, ֆուտբոլ էինք խաղում: Մեր բակում ապրում էր «Ղարաբաղ» թիմի դարպասապահներից մեկը, ու երբ պրոֆեսիոնալ գնդակ էր բերում, մեզ համար մեծ երջանկություն էր: Իսկ երբ գնդակն ընկնում էր մի տեղ ու պատռվում էր, մեզ համար մեծ սուգ էր:
– Ինչ-որ մեկը եղե՞լ է, ում ցանկացել եք նմանվել, թեկուզ գրական կամ կինոյի կերպար:
– Չեմ մտածել:
– Բոլորովին ռոմանտիկ չեք եղել, կարծես Ձեզ մոտ փաստորեն միայն չոր հաշվարկն է ու սպորտը:
– Այդքան էլ չէ, Հարկային ծառայության պետն այն պաշտոնն է եղել, որն ընդհանրապես մտքովս չի անցել, սա իմ հաշվարկների մեջ չէր մտնում:
– Իսկ երգել-նվագել սիրե՞լ եք: Ինչ-որ հոբբի ունե՞ք:
– Դասարանում ունեինք երգող-նվագող տղաներ, բայց ես չեմ կարողացել: Ես հիմնականում սպորտով եմ հետաքրքրվել ու զբաղվել: Մեկ էլ սիրել եմ բնության գրկում ման գալ: Դպրոցական ժամանակ գնում էի գյուղ՝ տատիկիս մոտ: Աղդամին կպած Խրամորդ գյուղն է՝ վերեւը ժայռեր, դաշտեր կային: Ինքս ինձ համար տուրիստական արշավներ էի կազմակերպում: Սիրում էի ժայռերը բարձրանալ:
– Մեր պաշտոնյաները թանկարժեք մեքենաների սիրահար են: Դուք է՞լ սեր ունեք մեքենաների, մեծ արագության նկատմամբ:
– Մի պահ վարելու ցանկություն կար, բայց հիմա այդ ուղղությամբ պասիվ եմ: Ազատ ճանապարհներին սիրում եմ վարել, քաղաքում՝ ոչ: Իսկ երբ սարերի ճանապարհով եմ գնում, «Նիվան» ինձ համար շատ հաճելի մեքենա է:
– Ավելի հաճելի, քան «Ջի՞պը»:
– «Նիվան» երբեմն ավելի անցողունակ մեքենա է, այնպիսի տեղերով է անցնում, որ «Ջիպը» դժվար թե կարողանա անցնել: Ղարաբաղ գնալիս ավելի ցածր, չհոգնեցնող մեքենա եմ նստում: Իմիջիայլոց, նկատե՞լ եք, թե որքան մաքուր է Ստեփանակերտը:
– Այո, հատկապես, երբ համեմատում ենք Երեւանի հետ: Իսկ Ձեր կարծիքով՝ ինչպե՞ս է դա հաջողվում։
– Ղարաբաղցիները կարգապահ են: Ես հիշում եմ, որ ինձ անընդհատ սովորեցնում էին, թե ընկած հացը պարտադիր պետք է վերցնել: Իսկ ավելի տարեց կանայք էլ սովորեցնում էին, թե գետնին ընկած հացը վերցնելուց հետո պետք է համբուրել, նոր դնել բարձր տեղ: Դպրոցում սովորեցնում էին ոչ միայն չթափել, այլեւ ոտի տակ ընկած թուղթը վերցնել ու գցել աղբամանը: Կռացի ու վերցրու, համ մարզանք է, համ էլ շրջակայքը մաքուր կլինի: Այդպես էին մեզ սովորեցնում մեր ուսուցիչները:
– Մանկապարտեզում չե՞ք սիրահարվել:
– Չէ, չեմ հիշում:
– Ինչո՞ւ, Ձեր մանկապարտեզում սիրուն աղջիկներ չկայի՞ն:
– Ես մի քիչ չոր եմ եղել: Բացի այդ, իմ մանկապարտեզն անընդհատ փոխել են, եւ ես չէի հասցնում լավ ծանոթանալ երեխաների հետ:
– Իսկ պովիդլոյով հաց, ջեմ ուտո՞ւմ էիք մանկապարտեզում:
– Այո, իհարկե, պովիդլոյով հաց, կոմպոտ, ինչ տալիս էին:
– Երբ մեծացաք ու շատ հոգնած էիք լինում, ի՞նչն էր Ձեզ հանգստացնում՝ ընկերական շրջապա՞տը, մենակ մնա՞լը, թե՞ ինչ-որ բանով զբաղվելը:
– Մինչեւ հարկային համակարգի խնդիրները չլուծվեն, հաստատ չեմ հանգստանա: Այսօր այն վիճակն է, որ, եթե մի փոքր անուշադիր եղար, գործը բավականին ետ կընկնի: Արդեն համակարգում սկսում ենք բարեփոխումների նոր փուլ: Հիմա ճիշտ է, շատ-շատ ենք աշխատում, ու դա ինչ-որ տեղ անընդունելի է: Բայց քանի որ շատ անելիքներ ունենք, չեմ ուզում կիսատ թողնել ու հանգստանալ: Եթե գործդ կիսատ թողնես ու գնաս հանգստանալու, անընդհատ ուշք ու միտքդ քո գործին կլինի:
– Լավ, բա հարկայինի այդ թվերը որտե՞ղ եք հանում Ձեր գլխից:
– Չէ, անհնար է, չի հանվում: Կհանվի այն ժամանակ, երբ հասնենք կամավոր հարկահանության վիճակին: Ճիշտ թղթաշրջանառության, ՀԴՄ-ների տեղադրման, ծավալների ճիշտ ֆիքսելուն, ներմուծում-իրացում շղթայի թափանցիկ լինելուն, եւ այս ամենի էլեկտրոնային կառավարման եղանակին: Եթե այս պայմանները կարողանանք ապահովել, հարկահավաքությունն ինքն իրեն տեղի կունենա:
– Խանութ գնումների գնո՞ւմ եք: Խուճապահար չե՞ն լինում աշխատողները:
– Կիրակի օրերին գնում եմ խանութներ: Պատահում է՝ ճանաչում են, պատահում է՝ ոչ: Երբ ներկայանում եմ, չեն հավատում:
– Իսկ ՀԴՄ-ի կտրոն ուզո՞ւմ եք:
– Այո՛, միշտ ուզում եմ:
– Իսկ ծխել-խմելու հե՞տ ինչպես եք։
– Մինչեւ 27 տարեկանը չեմ խմել: Եվ ընդհանրապես չեմ ծխել: Բանակում էլ չեմ փորձել ծխել, ցանկություն չի եղել: Հիմա, հատկապես, երբ Ղարաբաղ եմ գնում, ընկերական շրջապատում, հարեւանների հետ ինչ-որ միջոցառման ժամանակ մեկ-մեկ խմում եմ: Բայց դա շատ քիչ է պատահում:
– Իսկ երբեւէ չի՞ լինում, որ ցանկություն ունենաք թուլանալ, անջատվել առօրյա հոգսերից, կամ էլ շոգ օրերին գարեջուր խմել:
– Պատահում է, երբեմն սպորտով զբաղվելուց հետո մի երկու շիշ գարեջուր խմում եմ:
– Այնքան չե՞ք խմում, որ հարբեք:
– Չէ, չի եղել՝ այնքան խմեմ, որ չկարողանամ ինձ տիրապետել: Ի՞նչ է նշանակում՝ հարբել: Ես չեմ ընդունում, որ տղամարդը չկարողանա իրեն տիրապետել: Ես նաեւ ապացուցում եմ, որ կարելի է շատ խմել, բայց չհարբել: Իսկ երբ խմում եմ, իհարկե, տրամադրությունս բարձրանում է, կատակ եմ անում: Ընկերներով հավաքվում ենք բնության գրկում, երգում են:
– Այնուամենայնիվ, երգում եք:
– Ես լսել եմ սիրում: Երգել չի ստացվում:
– Եթե երգել, խմել ու ծխել չեք սիրում, ուրեմն՝ ուտել եք սիրում:
– Այո, սիրում եմ համով բաներ ուտել:
– Չար լեզուներն ասում են՝ մինչեւ հիմա նախագահականի խոհանոցից եք օգտվում:
– Չէ՛, չէ՛։ Վերահսկողության ծառայության շենքը նույնիսկ խոհանոց չուներ:
– Կարո՞ղ եք խորոված պատրաստել, չէ՞ որ նման բաները հիմնականում տղամարդիկ են պատրաստում:
– Չէ, փորձել եմ ու զգում եմ, որ ինձ մոտ համով չի ստացվում: Ես չեմ կարող ճաշ պատրաստել:
– Բայց ուսանող ժամանակ ստիպված պիտի պատրաստեիք, հատկապես՝ հանրակացարանում:
– Դե, ես ասեցի, թե ինչպես ենք պատրաստել, ինչպես ենք օգտվել խոհանոցից:
– Բայց հո անընդհատ չէի՞ք գողանում աղջիկների պատրաստածը:
– Չէ, մեկ-մեկ էլ ճաշարանից էինք օգտվում: Երբեմն նրբերշիկ էինք խաշում, հեշտ էր: Թերխաշ ձու կամ ձվածեղ էինք անում:
– Երշիկով ու պոմիդորով ձվածե՞ղ:
– Չէ, դա արդեն շատ բարդ էր:
– Սպորտի սիրահար եք, ու նաեւ նշեցիք, որ հաճախ ֆուտբոլ էիք խաղում երեխա ժամանակ։ Իսկ ո՞ր սպորտսմենին կամ ֆուտբոլիստին եք սիրել կամ Ձեր իդեալը համարել: Ո՞ր թիմին եք երկրպագում:
– Այդպիսիք չկան: Նայում էի Բրազիլիայի խաղերը: Նայում էի նույնիսկ 60-ականների խաղերը, երբ ես դեռ ծնված չեմ եղել կամ շատ փոքր եմ եղել:
– Իսկ հիմա հասցնո՞ւմ եք շփվել Ձեր երեխաների հետ, դաս սովորեցնել:
– Չէ, չի ստացվում, ժամանակ չկա: Հանդիպում ենք կիրակի օրերին: Կինս մանկավարժ է, Մանկավարժականի ֆիզմաթն է ավարտել, ինքն է զբաղվում երեխաների դասերով:
– Լավ, բա այս կարգապահությամբ, խստությամբ ու միայն մաթեմատիկա, սոպրոմատ ու սպորտ սիրելով՝ հաջորդ անգամ ի՞նչ պաշտոն պետք է զբաղեցնեք: Հավանաբար՝ պաշտպանության նախարարի՞:
– Պաշտպանության նախարարն իմ ընկերն է, շատ պարկեշտ անձնավորություն եւ լավ մարդ է։ Նա դեռ շատ անելիքներ ունի մեր բանակում: Ես աչք չունեմ նրա պաշտոնի վրա:
– Իսկ հաջորդ անգամ մենք մտադիր ենք զրուցել պարոն Օհանյանի հետ, թեեւ նա դեռ իր վերջնական համաձայնությունը չի տվել:
– Կկազմակերպեմ: Կասեմ, որ իմ հարցազրույցի վերջին հարցը եղել է, թե ո՞ւմ կուզեք լինի հաջորդ կերպարը, ասել եմ՝ Սեյրան Օհանյանը: Ասել են՝ Դուք պետք է Ձեր խոսքի տերը լինեք: Ես էլ պիտի կատարեմ իմ խոստումը: Այդ մասն անպայման տպեք, ես էլ կասեմ՝ հո ինձ չե՞ս խայտառակելու, պիտի անպայման հարցազրույց տաս: