– Ավարտվեց Գրողների միության 14-րդ համագումարը: Ինչպիսի՞ն են ձեր տպավորությունները:
– Ոչ մի տպավորություն էլ չունեմ: Համագումարին մասնակցել եմ ընդամենը
երեք րոպե՝ առաջին օրը, երբ ԳԱԱ շենքում էր, իսկ երկրորդ՝ նախագահի
ընտրության օրը, Գրողների միությունում, նույնիսկ դահլիճ չեմ մտել:
– Բայց չէ՞ որ դուք այդ միության անդամ եք, ոչ մի նշանակություն չունի՞ ձեզ համար այդ կառույցը:
– Ոչ ինձ համար, ոչ էլ այս երկրի համար, կարծում եմ, այս միությունը ոչ մի նշանակություն չունի:
– Այդ դեպքում ինչո՞ւ չխնայեցիք նաեւ ձեր այդ երեք րոպեները:
– Հետաքրքիր էր, մտածում էի՝ սրտխառնուք կապրե՞մ, թե՞ չէ:
– Եվ ի՞նչ:
– Գնացի տեսա սիրտս խառնում է՝ թողեցի դուրս եկա:
– Ի՞նչը հատկապես ձեզ մոտ սրտխառնուք առաջացրեց:
– Ամեն ինչ նույնն էր՝ այն, ինչ 25-30 տարի առաջ հեռուստատեսությամբ,
ռադիոյով եւ մամուլում մենք լսել, տեսել, կարդացել ենք, բացարձակ չի
փոխվել՝ նույն հիմարներն են, նույն շաբլոն նախադասությունները, նույն
տխմար ելույթները: Թող ինձ ներեն՝ ես այնպիսի տպավորություն ստացա, որ ես
մի քիչ զարգացել եմ, նույնիսկ իմ ավագ սերունդը ինձնից հետ է մնացել. դա
սարսափելի է, դա ողբերգություն է, բայց՝ փաստ:
– Դուք «Արտասահմանյան գրականություն» հանդեսի խմբագիրն եք, այդ
հանդեսը հիմնադրել է Գրողների միությունը, սակայն դուք միանշանակ պնդում
եք, որ այդ կառույցը բացարձակ ոչի՞նչ է:
– Խիստ վերապահորեն կարելի է ասել, որ իմ տպագրած հանդեսն այդ կառույցի
հետ կապ ունի: Կապն այնքանով է, որ Գրողների միությունը՝ որպես հիմնադիր
եւ հովանավոր, հոգում է հանդեսի տպագրական ծախսերի մի մասը, իսկ մյուս
մասը եւ թարգմանիչների վարձատրության խնդիրը ինքս եմ հոգում՝ հաճախ
ստիպված լինելով ձեռքս տանել սեփական գրպանս, որովհետեւ չեմ կարող ինձ
թույլ տալ Գրողների միության ղեկավարության նման ձեռներեց լինել, եւ ամեն
դուրսպրծուկից փող մուրալ: Հակառակ դեպքում՝ կարելի էր ավելի լավ ամսագիր
տպել եւ թարգմանիչներին էլ նորմալ վարձատրել: Եվ քանի որ Գրողների
միության աջակցությունն այս ամսագրին մասնակի է, ամենայն
հավանականությամբ, հաջորդ համարների վրայից ստիպված կլինեմ հանել
«Հայաստանի Գրողների միության պարբերական»-ը, եւ փոքր տառերով ինչ-որ տեղ
գրել, որ համարի մասնակի հովանավորն է Հայաստանի Գրողների միությունը:
– Բայց այս վերջին 4 տարիների ընթացքում ՀԳՄ-ն բազմաթիվ գրքեր է տպագրել, դրանք եւ՞ս ոչինչ չարժեն:
– Այս տարիների ընթացքում ես չեմ հիշում որեւէ արժեքավոր գիրք, որ տպած
լինի Հայաստանի Գրողների միությունը: Տպել են սովորական միջակությունների
գրքեր: Խրախուսելի է, որ երիտասարդներին են տպագրել, բայց շատ վատ է, որ
շատերին ընդունեցին ԳՄ անդամ, ովքեր միանգամից մղվում են Ծաղկաձոր,
միանգամից փչացրին նաեւ նրանց, եւ համոզված եմ, որ նրանցից շատերն այլեւս
ոչ մի գիրք չեն տպի: Դա գրականությանը վատություն անելու, վնաս պատճառելու
ամենալավ ձեւն էր…
– Մի քիչ տարօրինակ չէ՞ր, որ ՀԳՄ պաշտոնին հավակնող միայն մեկ թեկնածու կար այս անգամ:
– Տրամադրված չլինելով մասնակցել համագումարին, այնուամենայնիվ, ինձ էլ էր
խիստ հետաքրքրում՝ մենք Լեւոն Անանյանից բացի այլընտրանք կունենա՞նք:
Անկեղծորեն ասեմ՝ Լեւոն Անանյանի թեկնածությունն ինձ պարզապես հարմար է:
Այն անունները, որ շրջանառվում էին մինչ համագումարը, ինձ ընդհանրապես
հարմար չէին, սակայն որպես սովորական քաղաքացի՝ ինձ համար անպատվաբեր էր,
որ ես այլընտրանք չունեի: Ամենավատն այն էր, որ ինքը բաց քվեարկությամբ
անցավ, դա եւ օրենսդրորեն էր սխալ, եւ վատ էր, որ ուրիշ թեկնածու չկար: Ես
անկեղծ ասում եմ՝ մինչ համագումարը ՀԳՄ նախագահության թեկնածուի համար
շրջանառվող անուններից ես նախապատվությունը էլի Լեւոն Անանյանին էի տալիս,
բայց շատ վատ էր, որ ինքը մենակ էր ու ես ստիպվա՛ծ ձայնս իրեն տվեցի: Դա
շատ վատ էր, ես ինձ մի քիչ ստորացած եմ զգում, եւ այդ վիճակից ելնելով՝ ես
արդեն «Արտասահմանյան գրականություն» ամսագրի դիմաց պահանջելու եմ հատուկ
ուշադրություն: Եվ՝ որ Արտեմ Հարությունյանի նմաններին վարչության անդամ
են ընդունում, նույն անբարոյականությունն է շարունակվում, ու ես, որ
նախորդ ընտրություններում Լեւոն Անանյանին էի պաշտպանում (քանի որ Հրանտ
Մաթեւոսյանը հրաժարվեց) եւ ամեն ինչ արեցի, որ նա նախագահ ընտրվի, այս
անգամ իր հաղթանակից պարզապես հիացած չեմ, քանի որ նա ոչ մեկին չի հաղթել,
նա հաղթեց ինքն իրեն, եւ վաստակեց քծնանքի նոպաներ, որոնք վախենամ՝ շատ
վնասեն եւ փչացնեն իրեն:
– Դուք ասացիք, որ «Արտասահմանյան գրականություն» հանդեսի
տպագրությունը մեծամասամբ ձեր միջոցներով է իրականացվում: Ինչո՞ւ եք ձեր
սեփական գրպանը ծառայեցնում հանրային շահերին, ծառայեցրեք ձեր
թարգմանությունների հրատարակմանը:
– Այս գործը ես անում եմ միայն այն պատճառով, որպեսզի այս հանդեսի շուրջը
տաղանդավոր երիտասարդ թարգմանիչներ հավաքվեն: Բավական չէ՞ միայն մտածել,
որ այս հանդեսի երեք համարներում շարունակաբար տպագրվող Կուրթ Վոնեգութի
«Սպանդանոց 5» ստեղծագործության թարգմանիչը 22-ամյա աղջիկ է՝ ուրիշ ի՞նչ
կարող եմ ես անել…Այսօր ես բացարձակ վնասով եմ աշխատում: Ես էդ միության
գրչակների գործերը «գռդոն» թարգմանում եմ եւ ներդնում էս ամսագրի
տպագրության համար՝ մի բան, որ էդ միությունում չի անի ոչ ոք: Իսկ իմ
թարգմանություններից միայն վերջին 1,5-2 տարում ես 8-9 գիրք եմ հրատարակել
սեփական միջոցներով՝ որ ցույց տամ նաեւ Գրողների միությունից իմ կախում
չունենալը, ինչը երբեք չեմ էլ ունենա, եւ ավելին՝ հարկ եղած դեպքում իմ
կամքը կարող եմ թելադրել:
– Համագումարի ընթացքում հաճախ հնչող հարցին՝ «Ի՞նչ ճակատագիր է
սպասվում այս կառույցին, դեպի ո՞ւր է գնում այսպես», ի՞նչ պատասխան կտաք:
– Դուք որ ասում եք՝ ի՞նչ ճակատագիր է սպասվում այս միությանը, ինքներդ
ինչ-որ մտահոգությո՞ւն ունեք այդ կառույցի հետ կապված, կամ գիտե՞ք ինչի
համար է այդ կառույցը… Դուք կարծես խոսեք մի պետության մասին, որն
ինչ-որ ճակատագրական վիճակում է: Գրողների միությունն ըստ էության ոչինչ
է, պարզապես, քանի որ խոսքը շատ մեծ ազդեցություն ունի, քան ձայնը,
գույնը, որովհետեւ «ի սկզբանե բանն էր» (այս խնդրում ինձ հետ համաձայն են
նաեւ իմ երաժիշտ, նկարիչ ընկերները) այդ իսկ պատճառով Գրողների միությունը
միշտ ուշադրության կենտրոնում է: Ես չգիտեմ՝ դուք ի՞նչ եք ուզում, որ ես
ակնկալեմ այս միությունից: Լինելով «Արտասահմանյան գրականություն» հանդեսի
խմբագիր, ես կարող եմ ակնկալել պետության աջակցությունը թարգմանական
գրականության զարգացմանը, որովհետեւ ինքս մենակ ոչինչ չեմ կարողանա անել:
Իսկ այս պետությունը մի քիչ այս մասին պետք է մտածի, որովհետեւ
թարգմանության շնորհիվ է, որ մեր գրողների ուղեղներում ինչ-որ բան
աշխատում է:
Պետությո՛ւնն ինձ պետք է հարցնի՝ ի՞նչ ակնկալիք ունես, ոչ թե լրագրողը,
իսկ այս պահին պետությունից ես որեւէ ակնկալիք չունեմ, որովհետեւ սա
սովորական ոստիկանական երկիր է՝ թքած ունի մշակույթի վրա, թքած ունի
գրականության վրա, ուր մնաց՝ թարգմանական արվեստի մասին մտածի. խիստ
կասկածում եմ նաեւ, թե ընդհանրապես պատկերացում ունեն այդ մասին:
