Այս խոսքերի հեղինակն Արմեն Չակմաքյանն է, ով բավական հայտնի մարդ է ԱՄՆ-ում։ Ունի իր ձայնագրման ստուդիան, նվագում է ստեղնաշարային գործիքների վրա, համագործակցել է «Գրեմի»-ակիր «Shadowax» խմբի հետ: Նա նաեւ երաժշտություն է գրում ֆիլմերի (որոնցից մեկն էլ՝ «Tumbleweeds»-ը, ներկայացված է եղել «Օսկար» մրցանակաբաշխությանը) եւ ամերիկյան հայտնի հեռուստահաղորդումների համար: Չակնկալելով արժանանալ նրա ուշադրությանը, բայցեւայնպես, մենք նամակ գրեցինք նրան: Մեր զարմանքը կրկնապատկվեց, երբ Արմեն Չակմաքյանը, ով, ինչպես հետո իմացանք, Հայաստանի մասին գիտի միայն քարտեզից, արձագանքեց մեզ եւ համաձայնեց բացառիկ հարցազրույց տալ մեր ամսագրին («բացառիկ» բառը գրել ենք ոչ թե մոդայիկ երեւալու համար, այլ այն պատճառով, որ Արմեն Չակմաքյանը երբեք հայկական որեւէ ԶԼՄ-ի հետ չի համագործակցել):
– Ես ծնվել եմ ԱՄՆ-ի Կալիֆոռնիա նահանգի Գլենդել քաղաքում 1966-ին:
Ծնողներս այստեղ են տեղափոխվել 1956թ. Երուսաղեմից: Հիմա ես ապրում եմ այստեղ իմ կնոջ՝ Սյուզանի հետ, ով, ի դեպ, նույնպես ամերիկահայ է: Նա Կոնեքտիկուտ նահանգից է, եւ մենք ծանոթացել ենք ինտերնետային կապի միջոցով: Իմ կինը շատ տաղանդավոր է. նա եւ՛ երգչուհի է, եւ՛ հոգեբան: Ինչ վերաբերում է մեր ընտանիքի այլ անդամներին, ապա նրանք դեռ չեն ծնվել, երեւի հասկացաք, խոսքս երեխաների մասին է:
– Ընտանիքում հայերեն խոսո՞ւմ եք:
– Կարելի է ասել` չենք խոսում: Ես տիրապետում եմ հայերեն լեզվի արեւմտյան դիալեկտին: Սակայն ինձ ավելի հարմար եմ զգում անգլերենով խոսելիս:
– Ձեր մասին ինտերնետային կայքերում ինֆորմացիա պեղելիս կարդացինք, որ ԱՄՆ-ում երաժշտական կրթություն ստանալիս, ջազից բացի, նաեւ «Հայկական երաժշտության պատմություն» եք ուսանել: Կարելի՞ է ասել, որ ձեր ստեղծագործություններն այս երկու ուղղությունների միաձուլումն են:
– Ես ինձ վրա կրում եմ այն ազդեցությունը, ինչն ինձ շրջապատում է: Մեր տանն իմ ծնողները հաճախ էին լսում 70-ականների հայկական հայտնի երգչախմբային կատարումները: Ավագ եղբայրս ռոք ընդ ռոլլի սիրահար էր, մյուս եղբայրս 40-ականների ջազ էր լսում, իսկ ես ու փոքր քույրս ուսանում էինք դասական երաժշտություն: Ավելի ուշ ես տարվեցի Պիտեր Գաբրիելի երաժշտությամբ, հետո ինձ հետաքրքրեցին աֆրիկյան ռիթմերը, լատինական կրքերը: Այս ամենից հետո ես որոշեցի ուսումնասիրել նաեւ հայկական երաժշտությունը: Որպես կոմպոզիտոր՝ ես կլանում էի այս ամենն՝ իմ սեփականը ստեղծելու համար: Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանում ես դասեր առա Լուսինե Աղաբյան-Հուբարդի մոտ: Եզակի բան կա հայկական երաժշտության մեջ: Որոշ գործեր ինձ ուղղակի ցնցեցին իրենց մեղեդայնությամբ, զգացմունքայնությամբ եւ խորությամբ: Այդ ընթացքում Լուսինեն ինձ ծանոթացրեց տաղանդավոր մի հայի՝ դուդուկահար Ջիվան Գասպարյանի հետ: Հենց այս հանդիպումից հետո ինձ մոտ ծնվեց «Ceremonies»՝ իմ առաջին սոլո ալբոմի ստեղծման գաղափարը, որի ստեղծագործություններից մի քանիսը ռադիո հիթ-շքերթներում առաջին հորիզոնականն են զբաղեցրել:
– Դուք նաեւ երաժշտություն եք գրում հեռուստատեսային հաղորդումների համար: Իսկ հայտնի մարդկանցից ո՞ւմ համար եք գրել: Ձեր ինտերնետային կայքում նշվում է «Scorpions» խումբը:
– Այո, նման բան եղել է: Սակայն ավելի լավ է խոսեմ այն մասին, որ մինչեւ որպես ստեղնաշարային նվագող՝ «Shadowax» խմբին միանալը՝ ես նրանց հետ համագործակցել եմ՝ երաժշտություն գրելով: Խմբի «Esperanto» ալբոմի համահեղինակը ես եմ եղել, եւ այն ներկայացված է եղել «Գրեմի» մրցանակաբաշխության «Նորօրյա լավագույն ալբոմ» անվանակարգում: Այս խումբն ինձ համար ինքնահաստատվելու իդեալական շանս էր: Խումբը սահմաններ չուներ, ազատ երաժշտության պայմաններում երաժիշտը միշտ նոր, թարմ գաղափարներ է ունենում: Ինչ վերաբերում է հեռուստահաղորդումներին, ապա դրանք հայտնի հաղորդումներ են ԱՄՆ-ում, սակայն կասկածում եմ, որ կհեռարձակվեն Հայաստանում (Extra, Ellen, Tyra, E-Ring, Judje Mathis): Իրականում իմ ֆինանսական հիմնական աղբյուրը հենց այս հեռուստաշոուներն են:
– Դուք նաեւ ունեք ձեր ստուդիան՝ «TrueArt Records»-ը: Ի՞նչ եք անում այստեղ, ո՞ւմ հետ եք համագործակցում:
– Ստուդիան ստեղծել եմ ինձ համար, որպեսզի կարողանամ ստեղծել, արտադրել իմ երաժշտությունը: Երբ որոշեցի ստեղծել իմ սոլո ալբոմը՝ «Ceremonies»-ը, բավական լուրջ խնդիրներ ի հայտ եկան: Դիմել եմ 36 տարբեր ձայնագրման ստուդիաների՝ ներկայացնելով իմ ալբոմի 6 ստեղծագործությունները: Բոլորը նույն բանն էին ասում. «Իրոք, երաժշտությունը շատ լավն է, բայց չենք իմանում՝ ինչ անել այն»: Բանն այն է, որ 1998թ. ԱՄՆ-ը տարվել էր կեղծ ֆլամենկո, կելտական եւ ազգային ամերիկյան երաժշտությամբ ու ոչնչով այլեւս հետաքրքրված չէր: Այդպես ես որոշեցի ստեղծել իմ ստուդիան՝ «TrueArt Records»-ը, սեփական գործերս անելու համար: Ալբոմն իրեն արդարացրեց: Ալբոմից մի քանի կատարում մեծ հաջողություն ունեցան հիթ-շքերթներում:
– Հիմա ինչո՞վ եք զբաղված:
– Գրում եմ, գրում ու գրում: 9 ամիս շարունակ ես ճամփորդել եմ «Cirque du Soleil» («Արեւի կրկեսը») խմբի հետ: Սա բավական լուրջ ու հայտնի խումբ է, եւ ես միշտ երազել եմ նման բան անել: Հիմա ես երգեր եմ գրում այս խմբի զույգ քույրերի համար, որոնք պետք է ներկայանան հետաքրքիր բեմականությամբ:
– Իսկ ինչ-որ բան գիտե՞ք հայկական շոու-բիզնեսի մասին:
– Գրեթե ոչինչ: Այն, ինչ տեսել եմ Գլենդելի հայկական հեռուստատեսությամբ:
– Իսկ չէի՞ք ցանկանա համագործակցել ձեր հայրենակից՝ հայ երգիչների հետ:
– Այն, ինչ տեսել եմ, ինձ մոտ հետաքրքրություն չի առաջացրել: Սակայն մեծ սիրով կցանկանայի հետաքրքիր համագործակցություն ունենալ հայ երգիչների հետ: Շատ ավելի հետաքրքիր է համագործակցել, քան մենակ աշխատել:
– Կարո՞ղ է լինել որեւէ կապ երաժշտության եւ քաղաքականության միջեւ: Օրինակ՝ հայտնի «System of a Down» խումբը երաժշտության միջոցով փորձում է նաեւ քաղաքական հարցեր լուծել, ինչպես, ասենք՝ Եղեռնի հարցը: Դուք առհասարակ հետաքրքրվո՞ւմ եք, թե ինչ խնդիրներով է ապրում Հայաստանը:
– Իմ ստեղծագործություններն առանց բառերի են: Անկեղծ ասած, ես ոչ մի կապ չեմ տեսնում երաժշտության եւ քաղաքականության միջեւ: Իմ երաժշտությունն ավելի շուտ բուժում է: Իհարկե, քաղաքականացված երաժշտությունն էլ է անհրաժեշտություն, սակայն հաճախ այդպիսի երաժշտությունը բացասական ազդեցություն է թողնում: Մարդկանց մոտ այն կարող է նույնիսկ ատելություն առաջացնել: Երբ ես երաժշտություն եմ լսում, ուզում եմ հեռանալ այդ ամենից: Ամեն մեկը երաժշտություն լսելու իր պատճառն ունի: Ես լսում եմ, որովհետեւ այն բուժում է: Ես չեմ ասում, որ բուժող երաժշտությունը քնեցնող նոտաներով պետք է լինի: Ոչ, ինձ բուժում է, օրինակ՝ Լեդ Զեփելինը, Էրիկ Քլեփթոնը: Ես լսում եմ երաժշտություն, որպեսզի լավ զգամ ինձ։
– Գլենդելը շատ հայաբնակ է: Հայերի հետ ընկերություն անո՞ւմ եք:
– Անհնար է Գլենդելում գնալ մի տեղ եւ հայ չտեսնել: Եվ այնպես է ստացվում, որ իմ ընկերների ուղիղ կեսը հայ են, սակայն՝ ամերիկահայեր: Ընկերներիս մի 10 տոկոսն էլ հայաստանցի հայերն են:
– Հարազատներ չունե՞ք Հայաստանում:
– Իմ ծնողները պատմում էին, որ մենք ոչ մի բարեկամ չունենք Հայաստանում, սակայն ես դժվարանում եմ հավատալ դրան: Պետք է լինի գոնե մեկը, ով ինձ հարազատ կլինի իմ պատմական հայրենիքում: Մի քանի հայ ընկերներ ունեմ հենց Հայաստանում, որոնց հետ ծանոթացել եմ ինտերնետով:
– Դուք Հայաստանում երբեք չեք եղել: Երբեւէ ձեզ չի՞ հետաքրքրել՝ ինչպիսի՞ն է ձեր պատմական հայրենիքը:
– Ցանկությունը միշտ կա: Չէ՞ որ ես Հայաստանի մասին լսում եմ իմ ամբողջ կյանքի ընթացքում: Կնոջս հետ մտածում ենք Հայաստան գալու մասին, սակայն ոչ թե կարճ այցով, այլ մի որոշ ժամանակ ապրելու նպատակով:
– Գուցե գաք եւ մեծ անուն հանեք նաեւ Հայաստանո՞ւմ:
– Ես մտածել եմ այդ մասին: Նույնիսկ մի քանի անհաջող փորձ արվել է: Ընկերներիցս մի քանիսը, ովքեր Հայաստան են ժամանել, ինձ պատմել են, որ երաժշտական ծովահենների ձեռքն արդեն ընկել է իմ ալբոմը ու կարծես վատ չի վաճառվում: Այնպես որ` կարծում եմ, եթե Հայաստանում համերգ ունենամ՝ տոմս գնողներ կլինեն:
– Եվ գուցե որոշեք մնա՞լ Հայաստանում:
– Ես չգիտեմ, թե ինչպես է կյանքն ընթանում այդտեղ: Այնպես որ, չգիտեմ՝ կկարողանա՞մ արդյոք ապրել որպես երաժիշտ Հայաստանում: Իմ եկամտի հիմնական աղբյուրը հեռուստահաղորդումների համար երաժշտություն գրելն է: Նման կերպ հնարավո՞ր է ապրել Հայաստանում: Կամ գուցե ես մեկ այլ հետաքրքիր բան կգտնեմ Հայաստանում եւ այլեւս չեմ զբաղվի երաժշտությամբ: Ամեն ինչ հնարավոր է: