Ֆրանսիացի գրող, լրագրող, սցենարիստ եւ կինոռեժիսոր Ժորժ Պերեկը 20-րդ դարի ամենաուշագրավ արձակագիրներից մեկն է, ով սերում է Լեհաստանից գաղթած հրեա ծնողներից, որոնց գազանաբար սպանեցին համակենտրոնացման ճամբարներում (ինչպես նաեւ Պերեկի եւս երեք նախնիների): Այնպես որ, գրականությունը եւ, զուգահեռաբար, տարեցտարի՝ ավելի շատ կինոն` Ժ. Պերեկի համար միակ հնարավորությունն էր վերադարձնելու, ավելի ճիշտ` հիշողություններ ստեղծելու համար:
Լրագրողներից մեկը Ժ. Պերեկին առաջարկեց մեկնաբանել Միլենային հղած Ֆրանց Կաֆկայի նամակներից մեկի այս հատվածը` «Մենք երկուսս էլ քիչ չգիտենք արեւմտաեվրոպացի հրեաների բնորոշ ներկայացուցիչներին, բայց ես, որքան ինձ հայտնի է, նրանցից ամենաարեւմտյանն եմ, դա նշանակում է, եթե փոքր-ինչ վերամբարձ արտահայտվեմ, որ ինձ շնորհված չէ հանգստի եւ ոչ մի պահ, ինձ ոչինչ շնորհված չէ, ամեն ինչին ես պետք է հասնեմ, ոչ միայն ներկային եւ ապագային, այլ նույնիսկ անցյալին, դե, գոնե անցյալը մարդ, երեւի, ժառանգություն է ստանում, իսկ ես պետք է այն ձեռք բերեմ, եւ դա, երեւի թե, ծանրագույն աշխատանք է»: Ժորժ Պերեկը լիովին համաձայնեց այդ ախտորոշմանն ու հավելեց. «Ես չունեմ ոչ տուն, ոչ ընտանիք, ես նույնիսկ գլխիս կտուր չունեմ, ես արմատներ չունեմ, ես նրանց մասին ոչինչ չգիտեմգ Եվ գրի օգնությամբ ես ուզում եմ հետք թողնել իմ հիշողության մեջ»: Ինչպե՞ս թե, կարող է հարցնել որեւէ մեկը, ով լսել կամ ինչ-որ բան գիտի Ժ. Պերեկի «W կամ մանկության հիշողություն», «Ես հիշում եմ», «Վայրերի նախահաշիվ», «Ես ծնվել եմ» ինքնակենսագրական մտահղացումների, «Տոհմածառը», «Տեղերը, որտեղ ես քնել եմ», պարզապես «Տեղերը» եւ բազում այլ գրքերի մասին:
Պերեկի հետազոտողները նրա դեպքում խոսում են «ժխտական ինքնակենսագրության» դեպքի մասին, «չգոյության, բացակայության, անհետացման նշանի տակ եղած ինքնակենսագրության մասին» (Փիթեր Բեյքեր):
Իվան Լիմբախի հրատարակչությունը (Սանկտ Պետերբուրգ, 2005 թ.) լույս է ընծայել հանրահայտ գրողի «Անհետացում» վեպը: Ժ. Պերեկը մեզանում քիչ է հայտնի, կամ՝ ավելի քան քիչ, այնինչ Ֆրանսիայում եւ աշխարհում նա 20-րդ դարի ամենապաշտամունքային հեղինակներից մեկն է: «Անհետացումը», ինչպես ասված է հրատարակչական ծանոթագրության մեջ, «Դա ոչ միայն դեդեկտիվային սյուժե է, աներեւակայելի արկածներ եւ պերսոնաժների հանելուկային անհետացումներ: Դա հնարքի հանդուգն հաղթանակ է եւ խորասուզում բառի, լեզվի եւ ընդհանրապես գրականության գլխապտույտ խաղի մեջ»: Վեպում հեղինակը եւ ոչ մի անգամ չի օգտագործում ֆրանսերենի ամենատարածված ձայնավորը` e տառը, ռուսերեն տեքստում ոչ մի անգամ չի պատահում «օ» տառը: Վեպը, որն առաջին անգամ լույս տեսավ 1969 թվականին, նշանավորեց արդի գրականության հեղափոխությունը: Ոմանք նույնիսկ կարծում են, որ 20-րդ դարի ողջ ֆրանսիական գրականությունը կարելի է բաժանել երկու շրջանի` մինչեւ Պերեկը եւ նրանից հետո: Այդ կարծիքին համաձայն է նաեւ վեպի թարգմանիչ Վալերի Կիսլովը, ով հարցազրույցներից մեկում ասում է. «Ինձ վիճակվել է նաեւ թարգմանել Ժ.Պերեկի այլ տեքստերը` «Մարդը, որ քնած է», «Թանգարանը»: Բայց «Անհետացումը» թարգմանելն աներեւակայելիորեն բարդ էր` նույնիսկ հիշատակված գործերի հետ համեմատած: Վեպի գլխավոր առանձնահատկություններից մեկը հենց e տառի բացակայությունն է: «Ուղղակի» թարգմանությունը կարող էր, ինչպես ինձ թվում էր, հասարակացնել, ամլացնել ստեղծագործությունը` դե ինչպե՞ս թարգմանես պոեզիան, վերապատմելով միայն, այսպես կոչված, «բովանդակությունը» եւ հրաժարվելով չափից, ռիթմից, հանգից: Այդ պատճառով, բացի սովորական թարգմանական փոփոխություններից` անխուսափելի վերապատումներով, ընդարձակումներով, շրջասություններով, ընդլայնումներով եւ հատումներով եւ այդպես շարունակ` արմատական «վերակառուցում» է պահանջում, որը փաստորեն վերածվեց նոր «շինարարության»:
Ինչ վերաբերում է լիպոգրամին (տեքստ, որ գրվում է մեկ տառի բացակայությամբ), ապա 1973 թվականին Պերեկը հրատարակել էր «Լիպոգրամի պատմությունը» հոդվածը, որտեղ պնդում էր, որ դրա հորինումը գրականության համար նույնն էր, ինչ մաթեմատիկայի համար զրոյի հայտնաբերումը:
Հին Հնդկաստանում եւ Հունաստանում դա ոչ աճպարարություն էր, եւ ոչ էլ ծամածռություն, այլ լուրջ գործ: Առաջին լիպոգրամի հեղինակը մ.թ. ա. VI դարում Պինդարոսի ուսուցիչ Լ. Հերմոնացին էր: Նա տանել չէր կարողանում «սիգմա» տառը եւ գրել էր «Ներբող կենտավրոսներին» եւ «Հիմն Դեմետրային»: Առաջինը չի պահպանվել, իսկ երկրորդից միայն մի տող է մնացել, իսկ երրորդ դարում վանական Նեստորն արտագրել էր Հոմերոսի «Իլիականն» այնպես, որ առաջին գլխում պակասում էր «ալֆա» տառը: Կան նաեւ բազում այլ օրինակներ:
Իսկ ինչո՞ւ 1969 թվականին Պերեկը ստեղծեց իր վեպ-լիպոգրամը: Ոչ ոք չէր համարձակվում գրել կապակցված եւ լարված սյուժե ունեցող վեպ-լիպոգրամ: Պերեկին դա հաջողվեց:
2006 թվականին Մոսկվայի «Ֆլյուիդ» հրատարակչությունը իր «Ֆրանսիական գիծ» շարքով լույս ընծայեց Պերեկի երրորդ վեպը` «Մարդը, որ քնած է»: Վեպը Ֆրանսիայում տպվել էր 1968 թվականի հեղափոխական իրադարձությունների նախօրեին: Վեպում միախառնվել են արտաքին աշխարհի օտարման եւ վանման տարեգրությունը եւ դանդաղ խորասուզումը լրիվ խորթացման մեջ, ինչպես նաեւ՝ մանրակրկտորեն նկարագրված է մարդկանց եւ իրերի հետզհետե հեռացումը դեպի «անտարբերության հռետորիկ վայրերի» գոտի: Այս ստեղծագործությունը կարող է ընկալվել որպես մի ամբողջ սերնդի ծրագրային մանիֆեստ, մի սերնդի, որ ընդվզում էր սպառողական հասարակության իդեալների դեմ:
«Իմ փառասեր գրողական մտահղացումը,- մի անգամ ասել է գրողը,- այն է, որ ակոսեմ իմ ժամանակի գրականությունը, երբեք չզգալով, որ վերադառնում ես արդեն գրածիդ կամ դեմ ես առնում սեփական հետքերիդ, եւ գրել այն ամենը, ինչ որ կարող է գրել այսօր մարդը` հաստափոր եւ բարակ գրքեր, վեպեր եւ բանաստեղծություններ, դրամաներ, օպերային լիբրետոներ, դեդեկտիվ եւ արկածային գրքույկներ, գիտական ֆանտաստիկա, շարունակելի վեպեր, գրքեր մանուկների համար»:
Ողջ կյանքում նա տենչում էր ստեղծել սեփական ինքնակենսագրությունը, եւ նրա ստեղծագործություններից յուրաքանչյուրում, այսպես թե այնպես, սպրդում են ինքնակենսագրական նրբերանգները: Եվ, այդուհանդերձ, նա հայտարարում էր. «Ես մանկական հուշեր չունեմ»:
Ժորժ Պերեկն իր ուսուցիչներն էր համարում Ռաբլեին, Լորենս Սթերնին եւ Ռայմոն Ռուսելին (ում «Lokus Solus» վեպը, որից միայն կցկտուր հատվածներ կային տպագրված, վերջերս ամբողջությամբ լույս տեսավ): Ըստ Պերեկի, նրանք «հիմար», անհեթեթ եւ միաժամանակ՝ հստակ ստուգված, կառուցված, գծագրած գրականության ստեղծողներն են: Այդպիսի գրող էր եւ Ժորժ Պերեկը: