Կապիտալ շինարարությո՞ւն, թե՞ ժամանակավոր կառույց

04/11/2007 Ալինա ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Կապիտալ շինարարությունը միշտ էլ համարվել է գերշահութաբեր աշխատանք, եւ կասկած չկա, որ Երեւանում էլ շինարարության ոլորտում ներդրում կատարողները շահում են 3-4 անգամ: Մոտավոր հաշվարկներով՝ 1քմ բնակֆոնդի կառուցման համար ծախսվում է մոտ 300 դոլար, սակայն Երեւանում վաճառքի գինը սկսվում է նվազագույնը 1000 դոլարից: Հայաստանում շինարարության ոլորտը խոշոր հարկատու չի համարվում այն պարզ պատճառով, որ մի հատվածը գործում է ստվերում, իսկ մյուս հատվածն էլ հիմնականում ձեւակերպվում է՝ որպես օտարերկրյա ներդրում, եւ օգտվում հարկային արտոնություններից:

Երեւանում կառուցապատման աշխատանքներն այնպիսի մեծ թափով են ընթանում, որ անգամ այս ծրագրերի ընդդիմախոսները չեն հասցնում իրենց դիտողությունները կամ անհամաձայնությունը հայտնել: Չի կարելի չնկատել նաեւ այն լավը, ինչն իր հետեւից բերում է նորակառույց շենքը կամ բարեկարգ փողոցը: Թվում է, այս ծրագիրը պետք է միանշանակորեն ողջունվեր ժողովրդի կողմից եւ մեծ լիներ էնտուզիազմը: Սակայն ամեն մի նորակառույց կամ ընդհանրապես շինարարություն բնակիչների համար հերթական անախորժությունների պատճառ է դառնում: Որպես կանոն, նոր բնակֆոնդը կառուցվում է քաղաքի կենտրոնական եւ խիտ բնակեցված հատվածներում եւ, բնական է, որ առաջացնում է կոմունիկացիաների խնդիր: Առաջին խնդիրը ճանապարհների հարցն է, եւ այսօր արդեն անհնար է տեղաշարժվել մայրաքաղաքի փողոցներով: Նորակառույցներով շրջապատված հին շենքերի բնակիչներն արդեն ունեն նաեւ ջրի խնդիր: Զգալի նվազել է վերջիններիս ջրամատակարարման գրաֆիկը: Ի վերջո, առկա է նաեւ էլեկտրիֆիկացման հարցը, որը նորակառույցների պարագայում կրկին լուծվում է արդեն եղած պոտենցիալի եւ ոչ նոր ենթակայաններ կառուցելու հաշվին, որն էլ, եթե ոչ այսօր, ապա որոշ ժամանակ անց վթարների տեղիք է տալու: Սովորաբար, նախքան հողերի լոտերը վաճառելը կոմունիկացիաները կառուցում է պետությունը, որի մեջ մասհանում են անում նաեւ տվյալ կառուցապատումն իրականացնողները: Երեւանի կենտրոնում կառուցապատում իրականացնելու դեպքում արանքից դուրս է գալիս նոր ենթակառուցվածքներ ստեղծելու խնդիրը, որ շահավետ է երկուստեք` թե պետության եւ թե կառուցողի համար, սակայն այս դեպքում միակ տուժողը բնակիչն է լինելու: ճարտարապետների միության նախագահ Մկրտիչ Մինասյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ նշյալ խնդիրների վերաբերյալ իր բարձրացրած հարցին իրավասուները պատասխանել են, թե եղած կոմունիկացիոն տարողություններն առայժմ բավարար են: Շատ դժվար է հակառակն ապացուցելը, որովհետեւ, օրինակ, ջրամատակարարման համակարգում կորուստները դեռեւս 50 տոկոսի են հասնում եւ ցանկացած պահի նոր թվեր կարող են ներկայացնել՝ իբրեւ, ի հաշիվ կորուստների նվազման: Սակայն փաստ է, որ Երեւանում ջրամատակարարումը կատարվում է «հովհարային» անջատումներով: Ի տարբերություն քաղաքի կենտրոնի, կան մի շարք գոտիներ, որտեղ նախ ստեղծվում են այդ ենթակառուցվածքները, հետո նոր սկսում են կառուցապատումը: Սակայն, որքան էլ տարօրինակ է, մայրաքաղաքի տարբեր հատվածներում կառուցվող բնակֆոնդը վաճառվում է գրեթե միեւնույն գնով: «Կասկադի» հարեւանությամբ եւ կենտրոնում կառուցվող բնակֆոնդի գները գրեթե նույնն են, մինչդեռ առաջինի դեպքում սեփականատերերը զգալի ծախս են կատարել կոմունիկացիաների ստեղծման վրա: Մկրտիչ Մինասյանի կարծիքով՝ անշարժ գույքի վաճառքի շուկան մոնոպոլ է, դաշտում առկա են մի քանի խոշոր գործակալներ, որոնք չեն մրցակցում, այլ ընդամենը գին են թելադրում: Որպես ճարտարապետ՝ մեր զրուցակցին շատ ավելի հուզում էր, թե ինչ նյութից են կառուցվում ներկայիս էլիտար բնակարանները: Ոչ ոք կասկածի տակ չի առնում նոր բնակֆոնդի սեյսմակայունությունը` հիմքերի ամրության տեսակետից: «Եթե հաշվի առնենք սեյսմիկ գոտու մեր բարձր ռիսկը, ապա ներկայումս շենքերի պատերի մեջ օգտագործվող շինանյութը չի համապատասխանում տվյալ նորմերին: Երկրաշարժի դեպքում հիմքերը կարող են մնալ, սակայն պատերը միանշանակորեն քանդվելու են եւ այնպիսի փոշու ամպ է բարձրանալու, որ տվյալ տարածքին մոտենալն անհնար է լինելու»,- ասաց Մ. Մինասյանը: Իմաստավորվա՞ծ է արդյոք վերադառնալը Հայաստանում արդարացված շինանյութ համարվող տուֆին` մեր այս հարցը, պարզվում է, բիզնեսի տեսանկյունից այնքան էլ արդիական չէ: «Տուֆով շինարարությունը բավականին թանկ է նստում: Ներկայումս օգտագործում են ավելի թեթեւ եւ ավելի էժան շինանյութ: Սակայն, ինչ խոսք, բնակչության մոտ հիմնական բնակֆոնդ են համարվում տուֆակերտ շենքերը, որոնք ունեն գեղագիտական մի շերտ եւ համարվում են քաղաքի դեմքը: Նոր շենքերին նման ֆունկցիա չի վերապահվել եւ օտարի աչքերով նրանք շատ սովորական եւ նույնիսկ ձանձրալի կառույցներ են»,- ասաց մեր զրուցակիցը: Եթե նկատել եք, ապա շքեղ առանձնատներ կառուցելիս նախապատվությունը տալիս են միայն տուֆին, եւ տան պատերը պարտադիր կառուցվում են տուֆի երկու շարքով, իսկ բնակֆոնդի դեպքում, պարզվում է, տուֆը «հնաոճ» շինանյութ է: Ի վերջո, ինչպե՞ս են ջեռուցվում նշյալ բնակարանները. այստեղ էլ իրավիճակը լավերից չէ: Մայրաքաղաքում շատ քիչ շենքեր ունեն ընդհանուր ջեռուցման համակարգ եւ հիմնականում ջեռուցվում են Կառավարության որոշմամբ թույլատրելի գազի տուրբինային վառարանների կամ լոկալ ջեռուցման համակարգի ներդրման հաշվին: Թեպետ Կառավարությունը թույլատրել է բարձրահարկ շենքերում տեղադրել նման սարքեր, սակայն բազմաբնակարան բարձրահարկ շենքերում նույնքան էլ բարձրացել է ռիսկի գործոնը (հիշենք 15-րդ թաղամասում գազի հոսքից փլուզված շենքը): Իսկ ահա էլիտար բնակֆոնդը ջեռուցվում է օդորակիչների համակարգի շնորհիվ, որն, ըստ մասնագետների, ընդհանրապես չի համապատասխանում Հայաստանի բնակլիմայական պայմաններին: Նշյալ սարքերի հովացման համակարգն ավելի արդյունավետ է աշխատում, քան ջեռուցմանը, մինչդեռ Հայաստանում այդ սարքերն օգտագործվում են ճիշտ հակառակ նշանակության համար: Նման ռեժիմով աշխատելու դեպքում 3-5 տարի հետո օդորակիչները շարքից դուրս են գալու, եւ բնակիչները ստիպված են լինելու իրենց միջոցներով հոգալ լոկալ ջեռուցման խնդիրները: Ահա, թեպետ նման չլուծված խնդիրներ ունեն մեր նորակառույցները, սակայն ժողովրդի համար դրանք դեռեւս մնում են անհասանելի ու անիրականանալի երազանք: