«Բամբիռն» ավելի քան քառորդդարյա կենսագրություն ունի: Հիմնադիր Գագիկ Բարսեղյանը, նույն ինքը՝ Ջագը, նորմալ է համարում, որ իրենք Հայաստանում մեծ հռչակ չունեն: Ջագն արդեն չի հիշում` «Բամբիռը» քանի ձայնագրություն է թողարկել, ասում է՝ «վատ խասյաթ ունեմ, արխիվ-մարխիվ չեմ պահում», իսկ Հայաստանում դեռ կան մարդիկ, ովքեր ոչ միայն շարունակում են հետեւել «Բամբիռի» ընթացքին, այլեւ խնամքով պահել ու մինչեւ հիմա էլ լսում են նրանց հին երգերը: Վերջին մի քանի տարում «Բամբիռը» երեք CD է թողարկել: Վերջինը՝ «Փակ փողոցը», արտագաղթի թեմաներով է: Աշխատում են հաջորդ ձայնասկավառակի վրա: Նոր երգերը գրվել են Հ. Թումանյանի եւ Ռ.Բյորնսի բանաստեղծությունների հիման վրա:
– Ես միշտ չեմ սիրել հանրահայտ լինել: Մենք որ դրսում համերգների ենք լինում, աֆիշաների վրա գրում ենք՝ երաժշտություն քչերի համար: Մենք նվագում ենք լավ երաժշտություն՝ քչերի համար. Հայաստանում նրանք, ցավոք, քիչ են:
– Պատճառն ի՞նչն է:
– Մեզ մոտ երաժշտությունը կրիզիսային վիճակում է, իսկ ռոք ընդհանրապես չկա: Կան մի քանի լավ տղաներ, ովքեր դեռ չեն կարողացել իրենց ճիշտ դրսեւորել: Մի ժամանակ այսպիսի մի անեկդոտ էին պատմում հատկապես երեւանցիների մասին՝ «Երեւանցիները ռոք չեն սիրում, որովհետեւ աղջիկները չեն սիրում ռոք նվագող տղաներին»: Երեւանն ընդհանրապես ուրիշ դաստիարակության քաղաք է…
– Բա ինձ էլ թվում է՝ Երեւանի աղջիկները սկսել են միայն ռոք սիրել…
– Ես գիտեմ` էդ ինչ ռոք է, գլուխը թափ տվող ռոք են սիրում…
– Էդ ո՞րն է:
– Դե էն mettalika բան-ման, դը՛մբ-դը՛մբ-դը՛մբ-դը՛մբ, էդ ռոք չի, պսեւդոռոք է, իսկական ռոքն ուրիշ բան է, մեծ կենսագրություն ունեցող երաժշտություն է, կլասիկային հավասար, ֆոլկլյորին հավասար երաժշտություն է: Ցավոք, մեզ մոտ ռոքի դպրոց չկա, ինչպես որ ֆուտբոլի դպրոց չկա, գրական դպրոցներ չկան, դրանք էլ են, չէ՞, հիմա կրիզիսի մեջ, որովհետեւ դպրոցը չկա, կա մեկ-երկու անհատ ու վերջ, դրա համար էլ ավելորդ բամբասանքներ են ծնվում, ավելորդ մրցակցություն՝ հայկական մենթալիտետ է, չէ՞, եթե նույն հողի վրա ենք ծնվել՝ ինչո՞ւ պիտի նա կարողանա էս բանը անել, ես՝ չէ…
– Բայց արդեն երիտասարդ «Բամբիռը» կա. դա չի՞ նշանակում, որ ռոքի դպրոց է ձեւավորվում:
– Դպրոցը պետական կարգավիճակ պիտի ունենա: Բրիտանիայում, օրինակ, Կոնսերվատորիայում ռոքի առանձին բաժին կա, որտեղ Էլթոն Ջոնն է դասավանդում, Պոլ Մաքարտնին, Քոլլինզը։ Պատկերացնո՞ւմ եք՝ ինչ դպրոց է, ոնց կարող է էդտեղից վատ երաժիշտ դուրս գալ:
– Դուք Երեւանում եք ծնվել, բայց «Բամբիռը» Գյումրիում է ծնունդ առել…
– Այո, ծնվել-մեծացել եմ Երեւանում, Գյումրիի հետ կապ հաստատվեց՝ վաղ հասակում մորս կորցնելուց հետո, այդպես Գյումրիում տղաների հետ ծանոթացա, սկսեցինք ծընգլ-մընգլ անել, խումբ ձեւավորվեց, անունը դրեցինք «Անգին քարեր»: Հետո բանակ գնացի-եկա՝ նորից շարունակեցի, 1978-ից որոշեցի ինքնուրույն հանդես գալ: Գյումրիի արվեստի տանն էինք փորձերն անում՝ սկզբում Հակոբջանյան Գուրգեն ու Գագիկ եղբայրների հետ, նրանք ջութակ ու ֆլեյտա էին նվագում, էդպես էդ չարխը հունի մեջ գցեցինք, սկսեցին արդեն կողքից ուրիշ տղերք էլ հավաքվել՝ բաս, կիթառ, հարվածայիններ, «Բամբիռը» ձեւավորվեց: Մինչեւ այսօր «Բամբիռում» 45 հոգի են նվագել, անընդհատ փոխվում էին. սկզբում կոմունիստների ժամանակներն էին՝ դժվար էր, հիմա էլ խումբը պահել է պետք, էդ մարդկանց վճարել է պետք, իսկ «Բամբիռն» էն երաժշտությունը չի մատուցում, որ յաման փողեր աշխատենք, դրա համար էլ երաժիշտները հա փոխվում են: Հիմա աշխարհի որ կետում ասես մեր երաժիշտներից կան: Էս տարի ուզում ենք բոլորին իրար գլխի հավաքել ու մի համերգ տալ:
– Վաղ շրջանի «Բամբիռը» շա՞տ է տարբեր այժմյանից:
– Ամենասկզբում մենք «քոփիներ» էինք անում՝ Ռոլինգ Սթոունզ, Բիթլզ, Դիփ Փարփլ, հետո նոր ձեւավորվեց մերը. ջահել ժամանակ միշտ էլ այդպես է լինում՝ մինչեւ որ ներքին դպրոցը քո մեջ ձեւավորվում է: Դե, մենք էլ որ էդ դպրոցը չունենք՝ ուրիշներից ենք օգտվում, բա ի՞նչ պիտի անենք…
– Ձեր երգերի տեքստերը, որքան նկատել եմ, կամ ինքներդ եք գրում, կամ գնում եք դեպի վաղ շրջանի գրականություն:
– Մեր երկրորդ CD-ն նվիրված էր Քրիստոնեության 1700 ամյակին: Տեքստերը վերցված են հեթանոս շրջանից մինչ Թումանյան ժամանակահատվածից: Էդ երգերի վրա ես 10 տարուց ավել աշխատել եմ: Հին հայերենը, զարմանալի է, ոնց ուզում ես` հնչում է, դե՛, Թումանյանն էլ շատ ճկուն լեզու ունի: Քանի որ հայերենը երգեցիկ չէ, շատ դաժան լեզու է, երբեմն տարիներով մի բառ եմ փնտրում: Օրինակ, «շնորհակալությունը» ո՞նց կերգես, բայց փոխարինող բառը կա, բառերի ընտրությունը պիտի ճիշտ կատարել՝ այնպես, որ եւ՛ տեքստը չտուժի, եւ՛ երաժշտությունը: Ինչքան դեպի ակունքներն ես գնում, էդքան մաքուր ու զուլալ է լեզուն: Մեր հայկական երաժշտությունը, եթե ուշադիր լսում ես, լիքը ռոք տարրեր է կրում, օրինակ՝ Արամ Խաչատրյանի մեջ հատվածներ կան, որ մաքուր ռոք են: Բայց հիմա ամեն ինչ այնքան խառն է, որ մտածում եմ՝ մենք էն հայերը չենք: Շվեդը եթե մտածի, թե ինքը վիկինգ է, սխալված կլինի, ոչ էլ էսօրվա իտալացին է էն հռոմեացին, նույնն էլ մենք՝ էս էն հայերը չեն, սրանք բոշեք են, որ միջնադարից սկսած տարածվելով գնացել են. էն հին, մաքուր ազգերը վաղուց չկան, մնացել են միայն հուշեր նրանցից: Միջնադարում էս ազգը դեմք ուներ: Ես Ներսես Մոկացու տեքստերով աշխատելուց գժվել էի, էդպիսի մաքրություն ոչ մի տեղ չեմ հանդիպել: Նոր հայերենը փիլիսոփայական իմաստով իրեն պարպած լեզու է, էդ էլ երեւի մեր Խաչատուր Աբովյանի մեղքն է՝ իր բարբառը դարձրեց ազգային լեզու:
– Ռոքի հայ ունկնդիրը մինչեւ 88-ն ավելի պատրաստված չէ՞ր:
– Այո, էն, միջին խավը ասեմ, որ ռոք էր լսում, երկրից գնաց: Միայն իմ շրջապատը եթե վերցնեմ, 80 տոկոսը հիմա դրսում է: Մնացել են էն թույլ օղակն ու հաստավզերը, ովքեր փող ունեն ու չունեն ճաշակ, ոչ էլ ուզում են ունենալ:
– Փաստորեն ձեր իրական ունկնդիրը դրսում է: Ստացվում է՝ դուք գնում դրսում էդ միջին օղակի համար նվագում-հետ եք գալիս:
– Այո, մենք ավելի շատ դրսում ենք համերգներ անում, որովհետեւ այստեղի հանդիսատեսը դեռ պատրաստ չի էս կարգի երաժշտության, հիմնականում սիրողական մակարդակ է, դեռ աճելու լիքը տեղ ունեն, գեղագիտական ճաշակը շատ ցածր մակարդակի վրա է: Դեմոկրատիայից էինք խոսում էն օրը, ասում եմ՝ եթե ազգի մեծամասնությունը Բղդո է նախընտրում կամ Արամ Ասատրյան, էդ մարդիկ իրավունք չունեն ընտրելու, դրանց ընտրությունն էլ էդ մակարդակը կունենա, դրա համար եմ ասում՝ էդ տիպի ազգին դեմոկրատիա պետք չի, ինքն իր գլխին փորձանք կարող է բերել, դրա համար էլ անելանելի վիճակներում ենք հայտնվում, չի կարելի էդպիսի ուղեղներով ինչ-որ բան ղեկավարել: Մերոնց մակարդակը, հեչ կարեւոր չի սրանց պոռո-պոռո խոսելը, շատ ցածր է, 0 դասարանի էլ չի, մերոնք, ցավոք, չունեն սովորելու ձիրք:
– Ի՞նչ եք կարծում, մեր ԱԺ-ում քանի՞ հոգի է ռոք կարողանում լսել:
– Ախր իրենց ինչի՞ն է պետք ռոք լսել, բոշի ինչի՞ն է պետք ռոքը: Կոմունիստների ժամանակ երբեմն էսպիսի բան կարող էիր լսել «պալիտբյուրոյից» ինչ-որ մեկի մասին. ասում էին, գիտե՞ս` էնինչը լավ մարդ է. ախր ո՞նց կարող է լավ մարդ լինել, լավ մարդն էն է, որ նրանց շարքերում չի, լավ տղան ի՞նչ գործ ունի նման տեղերում։ Դրանք անհաջողակներ են, ովքեր իրենց «սիստեմայի» մեջ չեն կայացել՝ անհաջող ինժեներներ են, գրողներ, երաժիշտներ, տնտեսագետներ, «պոլիտիկայով» են զբաղվում, որովհետեւ իրենք էլ էդ կարող են անել, էդպես են փող աշխատում: Ես, օրինակ, Քոչարյանին հավանում եմ, էդ մարդը էս ազգին պետք է: Իրեն որ հանենք՝ ո՞ւմ ենք բերելու: Ուզում ես՝ Չերչիլին բերենք, միեւնույն է, էս ազգին չի փրկի, որովհետեւ այստեղ ինտելեկտուալ բազա չկա, որի վրա հենվես, սրանք անհուսալի մարդիկ են, ուժեղի կողմը վազող: Միայն բռունցքով կարող ես սրանց պահել: Իսկ ղարաբաղցին էդ «խվատկան» ունի: Էրեւանցիները թող չնեղանան, էս ինչի՞ են օդ բարձրացել, որ նախագահը էրեւանցի չի՝ էդ հայոց մեծ պոե՞տն է էրեւանցի եղել, նկարի՞չը, սպորտսմե՞նը, թե՞ կաթողիկոսը…