Վարդաշեն 6-րդ փողոցի բնակիչները թիվ 69 տան բնակիչների մասին լեգենդներ են պատմում: Ասում են՝ մարդիկ վախենում են այդ տան բնակիչներից, որովհետեւ նրանք կարծես «դիակներ» լինեն, իսկ նրանց կենսակերպը նման է մեր տեսած «ուժըս կինոներին»:
Փողոցում ապրող երեխաներին արգելվում է մոտենալ այդ սեփական տանը, որովհետեւ կարող է կատարվել անսպասելին: Մոտենում եմ թիվ 69 տանն ու բոլոր հարեւանները հեգնանքով, հրճվանքով թամաշա են անում, ոմանք էլ ծիծաղում ու ծաղրում են նրանց մասին ինչ-որ տեղեկություն հաղորդելիս: Ուզում եմ դուռը թակել, բայց դուռ չէ, դռան պատրանք է: «Մարդ կա՞ էստեղ»,- հարցնում եմ: Տանից դուրս է վազում տարօրինակ հագուկապով ու շարժումներով մի կին, վախեցած հայացքով ոտքից գլուխ չափում ու վազում է տան կողքին գտնվող քանդված մի խորդանոց: «Ես գիտեմ, էլի սրանք բողոքել են, հիվանդանոցից ես, չէ՞: Ճիշտն ասա, եկել ես ինձ հոգեբուժարան տանես, չէ՞: Ախր ես ո՞ւմ եմ վնաս տվել, ես վատ բան չեմ անում, ոչ ոքի չեմ անհանգստացնում, ի՞նչ եք ուզում ինձնից, ինչի՞ եք ինձ ծաղրում: Երբ ինձ ասեցին, որ շիզոֆրենիա հիվանդությունն ունեմ՝ ես վատ զգացի, ուզում էի թույն խմել, մեռնել, բայց…»,- խորդանոցի նման շինության միջից արձագանքում է կնոջ լացակումած ձայնը: Ռեզինե «սապոգներ» հագած ու ահավոր ազդեցիկ արտաքինով կինը երկար խոսում է, բայց չի երեւում, որովհետեւ շինության մեջ մութ է: Ուզում եմ մոտենալ, բայց ոտնաձայնս լսելուն պես նորից կտրուկ շարժումներով դուրս է ցատկում: Վախենում է ինձնից, որովհետեւ բոլորն իրենից վախենում են, իրեն ծաղրում են, ու կարծում է՝ եկել եմ իրեն վնասելու: Ես էլ իրենից եմ վախենում, որովհետեւ կողքովս անցնելիս քամի է անում ու իրեն պաշտպանված զգալու համար հարձակվում է: Ասում եմ՝ «Ես բժիշկ չեմ, ուղղակի եկել եմ ձեզ հյուր, ուզում եմ ինչ-որ բանով օգտակար լինել»: Տարօրինակ հագուկապով կնոջ վախեցած աչքերը երկար գամվում են հայացքիս, որովհետեւ «ներսում» քննարկում է ինձ հավատալու ու չհավատալու հարցը: Հետո, երբ հավանաբար ինձ հավատալու համար ասածներիս մեջ համոզիչ բան է տեսնում՝ աչքերի չարացած արտահայտությունը մի տեսակ փոխվում է: Սառած, անթարթ աչքերով զննում է ու շատ անսպասելի բղավում. «Ռուզան, դուրս արի հըլը»:
Ռուզանին կանչելուց հետո վազում է տուն, ու ներսից ինչ-որ դմբդմբոց է լսվում, ետեւից դուռն ուժեղ փակում է: Ռուզանի ոտնաձայներն անկայուն են ու, երբ դուրս է գալիս հիվանդ, ոտքը հազիվ քարշ տվող մի «մարդանման» աղջիկ՝ չեմ զարմանում, որովհետեւ նրա ոտնաձայների աններդաշնակ քստքստոցն իր մասին նախաբանն ասել էր: Ներս է հրավիրում, ու ներսն ավելի մեծ սարսափ է առաջացնում, քան ինձ ծանոթ տարօրինակ կինը: Դրսի լույսից հետո նրանց խրճիթ մտնելուն պես աչքերիս առաջ խավարում է: Մթի մշուշի մեջ կամաց-կամաց ուրվագծվում է անկողնուն գամված մի ծերունի: Ռուզանն ուզում է նստելու համար մի հարմար տեղ գտնել, բայց չի գտնում: Ռուզանն անկյունից մի կոտրած աթոռ է բերում ու խնդրում է, որ նստեմ: «Չէ՛, հարմար է»,- ասում եմ: Վիրավորված ասում է՝ «Վախենո՞ւմ եք, հասկանում եմ: Մի՛ վախեցեք, ես վարակիչ հիվանդ չեմ»: Կարմրած ու քրքրված մաշկով ձեռքերը փորձում է թաքցնել հագուստի մեջ ու երկար պատմում է, որ դա պսորիազ հիվանդության արդյունք է: Երբ նստում եմ աթոռին, Ռուզանը խորը շունչ է քաշում ու ժպտում է: 29 տարեկան այս աղջիկը, բացի պսորիազից, մկանների մաշվածություն հիվանդությամբ է տառապում: Պատերից բռնվելով է տեղաշարժվում, որովհետեւ ոտքերի մկանները մաշվել, տկարացել են: Երկրորդ կարգի հաշմանդամ Ռուզանի համար պետությունը սահմանել է 4000 դրամ հաշմանդամության թոշակ: Ասում է՝ «Ես սենց վատ չէի, աշխատում, իրանց պահում էի, բայց վիճակս շատ վատացավ, տեղաշորից մեկ-մեկ եմ կարում դուրս գամ: Չեմ կարա բուժվեմ, որ մի քիչ թեթեւանամ, փող չկա, հնարավորություն չկա, տիրություն անող չկա: Շատ ծանր ա մեր վիճակը, կարելի ա ասել՝ անհույս»: Ռուզանենց խրճիթի անդուր մթնոլորտը հնարավոր չէ նկարագրել, որովհետեւ այստեղ անգամ առարկաներն անունով բնորոշելն աբսուրդ կլինի: Լույս էլ չունեն, դրա համար էլ տեղի բնակիչների հաշմանդամությունն ու գունատ տեսքն է՛լ ավելի վախեցնող է: Խրճիթի հատակի տախտակները ձմռանը կոտրել-վառել են, դրա համար էլ ոտքիդ տակ փափուկ հող ես զգում:
Ռուզանի ու նրա հոր՝ Ստեփան պապի կոտրված մահճակալների վրայի փալասներն ավելի շատ նման են դռան առաջի փալասների: Այս տանն ամեն ինչ մոխրագույն ու վախեցնող է: Ծերունին կարծես դիակ լինի, որովհետեւ ինչ-որ մեկի այցելելուց՝ անգամ չի տեղաշարժվում: Հարցնում եմ՝ «Ո՞նց եք»: «Ո՞նց ենք, չե՞ս տեսնում ոնց ենք, որ էդ ձեւական հարցը տալիս ես»: «Հա՛,- ասում եմ,- ճիշտ որ ձեւական էր»: «Շները մեզնից լավ են ապրում: Էն քուչի շունը սկի մեր օրին չի: Նրանց գոնե մարդիկ խղճում, լափ են տալիս: Էս ի՞նչ օրն ընկանք, աղջիկ ջան: Մեր ապրելն ո՞ւմ ա պետք»,- ասում է ծերունին ու արցունքոտ աչքերը թաքցնում է մոխրագույն փալասի տակ: Ստեփան պապը դժվարությամբ է մտաբերում, թե ինչքան թոշակ է ստանում, որովհետեւ այդ 10.000 դրամը ստանալն ու հացի համար վերցրած պարտքերը տալը մեկ է լինում: Ծերունին գամվել է անկողնուն, որովհետեւ կամաց-կամաց կորցնում է տեսողությունը, մի աչքի լույսն ընդհանրապես խավարել է: Հարցնում եմ՝ «Ինչի՞ց է»: Բարկացած պատասխանում է՝ «Բա ես գիտե՞մ ինչից ա, որ քեզ էլ ասեմ: Քոռանում եմ, քոռանում… Բա ես կարա՞մ բժշկի գնամ, որ իմանամ ինչից ա: Սենց պառկած էլ կմեռնեմ: Իմ նմաններն արժանի՞ են, որ բժիշկները հետաքրքրվեն իրանցով: Ես, որ 40 տարի գործարանում աշխատել եմ, կարգին տուն եմ պահել՝ տես ինչ շան կյանք եմ ապրում: Ու սենց շան նման էլ կմեռնեմ»: Ստեփան պապիկենք շատ ժամանակ սնվում են ուրիշների տված դեն գցելու սնունդով: «Ոչ մեկն էլ ձեռք չի մեկնում: Էն օգնություն տվողն էլ փող ա ուզում օգնություն տալու համար»,- ասում է Ստեփան պապն, ով խոսում է շատ դանդաղ, ասես ուժ չունի ներսում եղածը պատմելու համար: Այս տանը բոլորն այնքան հոգնած ու տկար են, որ ի զորու չեն հարցերիս պատասխանել, ու հասկանում եմ, որ պատասխաններ գտնելու համար տանջում եմ իրենց: Ստեփան պապը նյարդայնացած ասում է՝ «Աղջիկ ջան, թող հանգիստ մեռնենք: Հերիք ա, տանջում ես, ի՞նչ ես ուզում, որ խոսացինք՝ ի՞նչ ա փոխվելու: Կամ ի՞նչ խոսանք, տեսնում ես, էլի»: Ներս է մտնում ինձ դիմավորած տարօրինակ տեսքով կինը՝ Լենան: Ասում է՝ «Բայց դուք հաստատ վատ մտքով չեք եկել, չէ՞: Ճիշտն ասեք, բժի՞շկ եք, եկել եք ինձ տանելո՞ւ: Ես գիտեմ, հաստատ էս հարեւաններն են ձեզ կանչել, որ ինձ հոգեբուժարան տանեք: Ես ձեզ ճիշտ եմ ասում, ես ոչ մեկին վնաս չեմ տալիս, էս մի սենյակում եմ ապրում ու ձեն չեմ հանում, որ ինձ գժանոց չտանեն: Էս սենյակում ես ու մահացած մամաս ենք ապրում: Մենք ոչ մեկին չենք անհանգստացնում, ու մամաս շատ լավն ա, ինձ խնամում ա, հաց ա տալիս: Մամաս ինձ ասում ա, որ ամեն ինչ լավ ա լինելու, պետք չի թույն խմել: Մամաս մահանալուց հետո ինձ շատ ա պադդերժկա անում, ինձ խորհուրդներ ա տալիս: Մենք երկուսով մահացել ենք ու հիմա իրար հետ ենք ապրում: Գժանոցն ահավոր ա, ես չեմ գնա ընդեղ: Համ էլ տես, ստեղ գժանոցի նման ա, ի՞նչ տարբերություն, էլի գժանոցում եմ, էլի, թող թողեն ես ստեղ ապրեմ»: Լենան երկար խոսում ու ինձ համոզում է, որ իրեն հոգեբուժարան չտանեմ: Ցույց է տալիս իր սենյակի անկյուններում դրված իրերը, որոնք տեսել է հոգեբուժարանում: Ասում է, որ ինքը հիմա էլ հոգեբուժարանում է, ու ամենեւին կարիք չկա իրեն տանել իսկական «գժանոց»: Որքան լռում եմ, էնքան Լենան կասկածում է, որ ես բժիշկ եմ ու եկել եմ իրեն տանելու: Որքան լռում եմ՝ էնքան լռությունս վտանգավոր է դառնում, որովհետեւ Լենան գրեթե համոզվում է, որ իզուր է ինձ հավատացել: Լենան ուզում է, որ խոսեմ, համոզեմ, որ բժիշկ չեմ, բայց խոսելու համար տեսածը մարսել է պետք: Լենայի աչքերի միջի չարությունն ինձ վախեցնում է, բայց բառ չեմ գտնում ասելու համար, որովհետեւ այստեղ ինչ խոսում ես՝ ձեւական է: Այստեղ բառերը ձեւական են, որովհետեւ պատկերն ամեն ինչ ասում է, ու պետք չի խոսել:
Հեռանում եմ… Լենայենց տան խավարից հետո դրսի լույսը շփոթեցնում է: Շփոթեցնում են նաեւ այս հիվանդ մարդկանց հարեւանների թամաշա անող հեգնական հայացքները, որովհետեւ տեսածից հետո էդ ամեն ինչը գարշելի, զզվելի է: Թամաշա անող մարդկանց հայացքները նույնքան զզվելի ու գարշելի են, որքան որ զզվելի ու գարշելի են թվում այս հիվանդ ու անօգնական մարդկանց քաղաքում կառուցվող էլիտար շենքերն ու գերատեսչությունները, որոնք կոչված են հիվանդ ու աղքատ մարդկանց կյանքը թեթեւացնելու համար: Գարշելի ու զզվելի են թվում նաեւ առաջիկա նախագահական ընտրությունները, որի քարոզարշավը մոտենում է ու, եթե մինչ այդ այս մարդիկ իրենց գոյությունը պաշտպանեն, ապա թակելու են նաեւ նրանց դուռն ու մի 2 կիլո ալյուր ու շաքար են բաժանելու: Ստեփան պապի՝ «Շան նման ենք ապրում» խոսքերն ալյուր ու շաքար բաժանողները լսելու են ու սառնասրտորեն հեռանալու են, մինչեւ հաջորդ ընտրություններ: