Մայիսի 12-ից հետո, կարծես, հայրենի ընդդիմությունը կաթվածահար է եղել, եւ անգամ ուշքի գալու նախանշանները դեռ չեն երեւում: Ինչո՞ւ ընդդիմությունը հայտնվեց նման իրավիճակում, եւ ի՞նչ պետք է անի ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու համար: Այս եւ այլ հարցերի մասին է մեր զրույցը ԱԺԿ նախագահ Շավարշ Քոչարյանի հետ:
– Պարոն Քոչարյան, մայիսի 12-ից հետո ընդդիմադիր համարվողների զգալի մասը կարծեք թե միանգամից անհետացան. Արտաշես Գեղամյանից ու Արթուր Բաղդասարյանից ձեն-ձուն չկա, Դեմիրճյանը չի երեւում, Արամ Կարապետյանը նորից գնաց Մոսկվագ Միայն մի քանի հոգի հանրահավաքներ են անում: Ընդդիմադիր դաշտում ստեղծված այս անհույս վիճակը շտկելու համար դուք ի՞նչ եք առաջարկում:
– Ես պետք է խոսեմ միայն մեր փոխարեն: Արդեն մայիսի 13-ին մենք տվեցինք գնահատական, որն անփոփոխ է. սա ոչ թե իշխանությունների հաղթանակն էր, այլ՝ ընդդիմության պարտությունը: Դրա պատճառները մենք վաղուց ենք ասել՝ դեռ մինչեւ ընտրությունները՝ 2005 թվականի հանրաքվեից հետո: Ընդդիմությունը, ցավոք, դասեր չքաղեց այն սխալներից, որոնք մինչ այդ կատարել էր, եւ ոչ համախմբված, ոչ գաղափարական գնաց դեպի ընտրությունները. արդեն արդյունքը կանխորոշված էր: Հիմա մենք գտնվում ենք մի փուլում, երբ կրկին առաջացել է անհրաժեշտություն՝ վերագնահատելու կամ գնահատելու արած-չարածը, սեփական սխալները: Եթե դա կրկին չարվի, ապա այն վիճակը, որում գտնվում է ընդդիմադիր դաշտը, է՛լ ավելի է խորանալու՝ բացասական իմաստով:
– Դուք կոնկրետ ի՞նչ եք ակնկալում: Վերլուծությունների եւ սխալները գնահատելու արդյունքում կոնկրետ ի՞նչ պետք է անի ընդդիմությունը, որը համառորեն չի անում:
– Վերջիվերջո, ո՞րն է քաղաքական ուժի նպատակը: Շատերն ասում են՝ «իշխանության գալը»: Բայց դա միջոց է: Ամենագլխավոր նպատակը որոշակի ծրագրեր իրականացնելն է, իսկ ընդդիմադիր քաղաքական ուժի համար՝ հանդիսանալ այլընտրանք գործող իշխանություններին. այլընտրանք ոչ թե նրանով, որ քո աչքերն ավելի գեղեցիկ են, կամ ձայնդ ավելի բարձր է, այլ այլընտրանք նրանով, որ դուք առաջարկում եք ծրագրեր, մոտեցումներ, գաղափարներ, որոնք ներկա իշխանությունն ի վիճակի չէ իրականացնել: Այդ դեպքում ընդդիմությունն ունի լուրջ աջակցություն հասարակության կողմից, այդ դեպքում, այն առավելությունը, որը ցանկացած ընտրության ժամանակ ունի իշխանությունը (դրանք իշխանական ամբողջ լծակներն են), հակակշռվում են ժողովրդի աջակցությամբ: Սա է համար մեկ նպատակը, որն ընդդիմությունը (հավաքական ընդդիմությունը) չի կարող լուծել: 2005-ի հանրաքվեից հետո՝ դեկտեմբեր ամսին, մեր կուսակցությունը հայտարարություն արեց, որտեղ մենք ասել ենք, որ եթե խորհրդարանական ընդդիմությունը չվերագնահատի իր արած-չարածը, չվերլուծի իր սխալները եւ շարունակի մեղավորներին փնտրել միայն իրենից դուրս՝ լինի դա իշխանություն, լինեն դրանք արտասահմանյան դիտորդներ, լինի դա ժողովուրդ, ապա գնալով ընդդիմության հեղինակությունն անկում է ապրելու: Ցավոք, այն ժամանակ դա չարվեց: Արդյունքը եղավ այս խորհրդարանական ընտրություններում ընդդիմության պարտությունը: Հիմա նույն խնդիրն է: Եթե կրկին ընդդիմությունն իր մեջ ուժ չգտնի այդ բոլորը գնահատելու եւ կրկին շարունակի մեղավորներին փնտրել միայն իրենից դուրս, ապա նախագահական ընտրության ելքը նույնպես կանխորոշված կլինի, ինչպես կանխորոշված էին խորհրդարանական ընտրությունները:
– ԱԺ-ից բավական թվով «ստաժավոր պատգամավորներ», այդ թվում եւ՝ դուք, այս անգամ դուրս մնացին: Ոմանք դա անվանում են «սերնդափոխություն» եւ ողջունում են սերնդափոխությունը: Իրականում դա լա՞վ է, թե՞ վատ:
– Մեզանում այնպիսի ոչ ժողովրդավարական համակարգ է ձեւավորված, որ, վերջիվերջո, ընդդիմության ազդեցությունը խորհրդարանում, մեծամասնության՝ որոշումներ կայացնելու վրա, նվազագույնն է. կոճակներն են որոշում: Այս տեսակետից շատ ավելի էական է հավաքական ինստիտուտը: Ի՞նչ ուղղությամբ կգործի ԱԺ-ն: Փոփոխված Սահմանադրությամբ այն ունի շատ մեծ լիազորություններ, բայց այն որակը, որը կա (հավաքական ԱԺ-ի), չի համապատասխանում այն խնդիրներին, որոնք ծառացած են Հայաստանի առջեւ, եւ այն հնարավորություններին, որը տալիս է խորհրդարանին փոփոխված Սահմանադրությունը:
– Այսինքն՝ «ստաժավոր պատգամավորների» ԱԺ-ում լինել-չլինելը գործնականում որեւէ ազդեցություն չի ունենալու ԱԺ աշխատանքների կամ այլ բաների վրա:
– Այդ ազդեցությունը հասարակական կարծիքի վրա պետք է լիներ: Այդ ազդեցությունը պետք է նաեւ երեւար՝ ընդգրկվելով տարբեր միջազգային կառույցներին, տարբեր վեհաժողովներում: Ընդդիմությունն ավելի ծանրակշիռ էր դառնում: Այդ տեսակետից որակի կորուստը չի կարող իր ազդեցությունը չթողնել:
– ԱԺ ընտրություններից հետո ձեր նախկին կուսակից Արշակ Սադոյանը հայտարարեց, թե մտադիր է «փորձի փոխանակման դպրոց» ստեղծել եւ այդկերպ նպաստել քաղաքական դաշտում սերնդափոխությանը: Դո՞ւք ինչով եք զբաղվելու երկարամյա պատգամավորական աշխատանքից հետո:
– Ես լավ չեմ հասկանում, թե ի՞նչ է նշանակում՝ ընտրությունից հետո միանձնյա փորձի փոխանակում կատարել: Մեր կուսակցությունը բաց է երիտասարդների համար: Մեր համամասնական ցուցակում 16%-ը մինչեւ 30 տարեկան երիտասարդներ էին: Իսկ Արշակ Սադոյանը, եթե այդքան հարուստ փորձ ունի, թող փոխանցի:
– Ձեր մեկ այլ նախկին կուսակից՝ Վազգեն Մանուկյանը, արդեն մի քանի անգամ հայտարարել է ՀՀ նախագահի առաջիկա ընտրությանն առաջադրվելու մտադրության մասին: Սատարելո՞ւ եք ձեր նախկին կուսակցին:
– Երբ խորհրդարանական ընտրության քարոզչության ժամանակ այդ հարցը տրվեց ինձ, հարցը հետեւյալն էր. երկու հոգի են նախապես հայտարարել՝ Սերժ Սարգսյանը եւ Վազգեն Մանուկյանը, ո՞ւմ կպաշտպանեք: Իմ պատասխանը միանշանակ էր, եթե մենք մեր թեկնածուն չառաջադրենք, ապա կնախընտրենք Վազգեն Մանուկյանին: Հիմա չափազանց էական է, որպեսզի լինեն բանակցություններ, որոնց արդյունքում ընդդիմադիր դաշտում ձեւավորվի մեկ միասնական թեկնածու (ինչքան հնարավոր է՝ միասնական): Եթե այդպես լինի, եւ այդ թեկնածուն Վ. Մանուկյանը լինի, ապա բնական է, որ մենք կսատարենք նրան: Իսկ եթե գործի այն տրամաբանությունը, որն այսօր կա, որ բազմաթիվ ընդդիմադիր դաշտի ներկայացուցիչներ առաջ են քաշում իրենց թեկնածությունը, չեմ կարծում, թե այս կամ այն թեկնածուին, այդ թվում եւ՝ Վ. Մանուկյանին, մեր սատարելով՝ էապես կկարողանանք փոխել վիճակը: Մեր ներդրումը կայանում է նրանում, որ մենք մեր թեկնածությունը չենք առաջարկի, որ այդ բազմազանությունը չավելացնենք:
– Րաֆֆի Հովհաննիսյանը որոշել է 15-րդ ընտրատարածքում մեծամասնական ընտրակարգով պայքարել պատգամավորի մանդատի համար: ԱԺԿ-ն սատարելո՞ւ է նրան:
– Դրա համար նախօրոք Րաֆֆի Հովհաննիսյանը պետք է մեզ դիմեր կոնսուլտացիաների համար: Դա դեռ չի եղել: