Շինարարության ոլորտն ու անշարժ գույքի շուկան մեր տնտեսական կյանքի ամենաարդյունավետ բնութագրիչներն են դարձել: Այս ոլորտներն իրենց մասշտաբով ու տեսակարար կշռով համեմատելի են միայն գյուղատնտեսության հետ: Հետեւաբար, ամենազգայունն են քաղաքական ու տնտեսական գործընթացների նկատմամբ: Հետաքրքիր էր դիտարկելը, թե ինչպես էր անշարժ գույքն արձագանքում խորհրդարանական ընտրություններին: Նախընտրական ողջ շրջանը «մեռյալ սեզոն» էր: Առքուվաճառքի գործարքներ համարյա չէին կատարվում: Սակայն վաճառքի հանված թե՛ հին, թե՛ նորակառույց, թե՛ կառուցվող բնակմակերեսի գները դանդաղ ու կայուն աճում էին: Մասնագետների կարծիքով՝ վաճառողները վստահ էին, որ զսպված պահանջարկն ընտրություններից հետո կմտնի շուկա եւ «կհամակերպվի» նոր գների հետ: Վերջին մեկ ամսվա տվյալներով այս կարծիքը ճիշտ էր: Ընտրություններից անմիջապես հետո շուկան աշխուժացավ: Մինչ այդ պահանջարկի համարյա բացակայության պարագայում «առաջանցիկ» աճող գները հիմա կայունացել են: Բրոքերները գնորդներին հստակ գներ են ներկայացնում, վստահ, որ սեփականատերերը գործարքը ձեւակերպելու ընթացքում դրանք չեն բարձրացնի: Վերջին մեկ տարվա ընթացքում մայրաքաղաքում նվազել էր հետաքրքրությունը հողատարածքների նկատմամբ: Բրոքերային շատ գրասենյակներ նշում են, որ նման գործարքներ համարյա չկային: Հողատարածքներ չէին վաճառվում անգամ Նորքում: Չէին վաճառվում մեր շուկայի համար ցածր համարվող գների պարագայում: Մեկ քառ. մետրի դիմաց վաճառողներն ակնկալում էին ստանալ 100 ԱՄՆ դոլար: Հիմա պատկերը կարծես փոխվում է: Շուկայի այս տատանումներին զուգահեռ՝ մայրաքաղաքում շարունակվում է շինարարությունը: Զուտ կենտրոնում սկսված բազմաբնակարանային շինարարությունն արդեն վաղուց տեղափոխվել է ծայրամասեր: Նոր Նորքի զանգվածում կառուցվել ու վաճառվում են նոր բնակարաններ: Գներն այստեղ էլ ցածր չեն: Բարձրահարկ նորակառույցներում մեկ քառ. մետրի արժեքը տատանվում է 800-ից հազար դոլարի սահմաններում: Փաստորեն կարելի է արձանագրել, որ նոր շենքերի գնորդների համար «կենտրոն, կամ ոչ կենտրոն» հին բանաձեւն այժմ դառնում է ոչ առաջնային: Բնակարանաշինություն իրականացնող սեփականատերերը նշում են, որ լրջորեն փոխվել է պահանջարկը: Նորակառույց շենքերում բնակարանների գնորդները հիմնականում վերջին 15-25 տարին Հայաստանից մեկնածներն են: Նրանք ուրիշ պահանջներ են ներկայացնում: Առքուվաճառքի պայմանագիր կնքելուց, նրանց միայն Արարատ սարի դիրքը չէ, որ հետաքրքրում է: Արեւմտյան ու ռուսաստանյան կենցաղն էապես տարբերվում է մերից: Մեր շենքերի մուտքերը երբեք չեն ջեռուցվել, նորոգումներն անգամ խորհրդային տարիներին կատարվել են բնակիչների նախաձեռնած հանգանակությունների հաշվին: Բարձրահարկերի աղբատարների բույրը եւս մեր կենցաղի բնորոշ երեւույթ էր: Իսկ դրսում ապրածներին դա այլեւս վայրենության պես բան է թվում: Նրանք մինչեւ տուն գնելը փորձում են պարզել, թե ով եւ ինչ գնով է իրականացնելու շենքերի սպասարկումը: Բրոքերային գրասենյակներից մեկում ցույց տվեցին «նորասփյուռքահայ» մի գնորդի նամակ: Նամակագիրը խնդրելով նորակառույց շենքում 150-180 քառ. մետր տարածքով բնակարան առաջարկել, շարադրել էր 42 հարց: Դրանցից առաջինն արժի մեջբերել. «Ինչո՞ւ առքուվաճառքի պայմանագրի հետ միասին չի կնքվում շենքի սպասարկման պայմանագիր»: Ըստ փորձագետների, դրսում ապրող հայերը Երեւանում բնակարան են ձեռք բերում վարձով տալու կամ վերավաճառելու նպատակով: Բնակմակերեսի գների աճը մեր անշարժ գույքի շուկան դարձրել է հրապուրիչ նման ներդրումների համար: Հետեւաբար՝ գործարար հետաքրքրություն ունեցողների համար առավել կարեւոր է, թե ինչ ծախսեր են սպասվում իրենց գնումից հետո: Իսկ բիզնես տարածքները մայրաքաղաքում էժան չեն: Հյուսիսային պողոտայում առաջին հարկում վաճառվում են քառ. մետրը 5000 դոլարով: Բնակարանային տարածքներն արժեն 1800-ից մինչեւ 3 հազար դոլար: Գնային այս տարբերությունը պայմանավորում է ներքին հարդարումը: Գնագոյացման ուրիշ տարր-չափանիշներ էլ կան: Էլիտար հայտարարվող բազմաթիվ շենքերում չեն վաճառվում այն բնակարանները, որոնց պատուհանի տակ հառնում է մեկ այլ էլիտար կամ հին շենք: Որքան էլ տարօրինակ է, հին շենքերի գները հատկապես Կենտրոն եւ Արաբկիր թաղամասերում չեն զիջում նորակառույցների գներին: Իսկ «ստալինյան» կոչվող շենքերը որոշ նորակառույցներից թանկ են: Անգամ, եթե հարկաբաժինները բետոնից չեն, այլ փայտյա: Սա եւս բացատրվում է գնորդների երեւանյան (կամ խորհրդային) անցյալով: Մարդիկ գնում են մեկնելուց վաճառած կամ նախկինում երազած տունը: Մեկ առանձնահատկություն եւս. գնորդները հիմնականում նախընտրում են նորոգված բնակարաններ: Սա գուցե յուրօրինակ վրեժ է խորհրդային անցյալից: Այդ տարիներին բնակարան ստացողները սովորաբար կատակում էին, թե հողամաս են ստացել չորրորդ կամ վեցերորդ հարկում: Կատակում էին ու սկսում տարիներ տեւող նորոգման գործընթացը: Անշարժ գույքի շուկայում վերջին մեկ-մեկուկես ամսում արձանագրվում է փաստ, որն առայժմ որեւէ հիմնավոր բացատրություն չունի: Հյուսիսային պողոտայում բնակարաններ գնած շատ մարդիկ վաճառքի են հանել իրենց տարածք-բնակարանները: Այն պատճառով, որ նախկինում վճարած եւ հիմա ակնկալվող գնի մեջ էական տարբերություն չկա, փորձագետները կարծում են, որ այս գործընթացի հիմքում գործարար նպատակ չկա: Չկա նաեւ ինչո՞ւ հարցի պատասխանը: Եթե նկատել եք, անշարժ գույքի մասին գրված բոլոր հոդվածներում մեր մամուլը գները նշում է միայն ԱՄՆ դոլարով: Անշարժ գույքով զբաղվողները նշում են, որ բանակցությունները գնորդի հետ երբեմն վարվում են դրամով: Սակայն գործարքի շուրջ վերջնական պայմանավորվածություն ձեռք բերելուց հետո տերերը գնորդից պահանջում են վճարել դոլարով: Կենտրոնական բանկի ականջը խուլ, ոչ թե պարզապես տարադրամով, այլ հենց դոլարով: Սա երկու բացատրություն ունի: Նախ՝ Հայաստանը շարունակում է մնալ դոլարի ազդեցության գոտի: Հետեւաբար՝ այլ տարադրամ նույնիսկ եվրո ներքին շուկայում քիչ կա: Երկրորդ բացատրությունը բխում է առաջինից, սակայն պակաս «հաճելի է» թե՛ ԿԲ-ի, թե՛ իշխանությունների համար: Ներքին շուկայում վաճառքի ժամանակ դոլար է պահանջվում, որովհետեւ այն չի մնում երկրի ներսում: Պարզապես արտահանվում է: Ի հեճուկս մեր հայտարարությունների, թե Հայաստանը ներդրումային իմաստով հրապուրիչ երկիր է:
