Նախընտրական առօրյայի, արտաքին քաղաքականության ու երկրի ներքին իրավիճակի մասին է խոսել «Նեզավիսիմայա գազետա» թերթին տված իր բացառիկ հարցազրույցում ՀՀ վարչապետ Սերժ Սարգսյանը։ Հարցազրույցի վարողը ռուսական այդ պարբերականի թղթակից Յուրի Սիմոնյանն է, ով համագործակցում է նաեւ «168 Ժամ» թերթի հետ։ Ներկայացնում ենք հարցազրույցից որոշ հատվածներ:
– Խորհրդարանական ընտրություններում ձեր ղեկավարած «Հանրապետական» կուսակցությունը թերեւս պետք է խնդիրներ չունենա։ Իսկ ինչպե՞ս եք գնահատում ընդդիմադիրների շանսերը։
– Ես ենթադրաբար գիտեմ ընտրությունների ապագա արդյունքների մասին. գոյություն ունեն բազմաթիվ կազմակերպությունների եւ ծառայությունների կողմից անցկացրած հարցումների տվյալները։ Բայց այդ մասին չեմ խոսի, քանի որ չեմ ուզում որոշ ընդդիմադիրների առիթ տալ մեղադրել իշխանություններին նրանում, որ նրանք իբրեւ թե կանխատեսել են մայիսի 12-ի ընտրությունների արդյունքները։ Իմ կարծիքով՝ շատ կարեւոր է, որ Հայաստանում նախընտրական քաղաքական կլիման բավականին բարեհաջող է (նախորդ տարիներին այդպես չէր)։ Հիմնական քաղաքական ուժերը բարեհամբույր են վերաբերվում իրար, ինչն ուրախացնում է։ Չեմ կարծում, որ Հայաստանի ապագա խորհրդարանում միայն մեկ կամ երկու կուսակցություններ կհայտնվեն։
– Հայտնի է, որ Սահմանադրական փոփոխությունների ընդունումից հետո խորհրդարանական ընտրությունների հաղթողը փաստորեն հնարավորություն է ստանում կոմպլեկտավորել հանրապետության իշխանության ճյուղերը։ Դա արդյոք չի՞ հանգեցնի ներքին իրավիճակի շեղմանը, որը տարբեր տեսակի սրացումներով հղի կլինի։
– Եթե մենք ժողովրդի կողմից վստահության մեծ տոկոս ստանանք, եւ դրանով իսկ մեզ կառավարություն ձեւավորելու հնարավորություն կտրվի, մենք կաշխատենք այնպես անել, որ կառավարությունում տեղ գտնեն տարբեր քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչները, կփորձենք իշխանական կառույցներում ապահովել Հայաստանի քաղաքական սպեկտրի առավելագույն ներկայացուցչությունը։ Մենք կոալիցիոն կառավարություն ձեւավորելու փորձ ունենք։ Իհարկե, այդ մոդելի որոշ էլեմենտներն ինձ այդքան էլ դուր չեն գալիս, բայց աշխատանքի այդ ձեւը ամենապրոգրեսիվն է։ Կան կարծիքներ, որ կոալիցիոն կառավարությունն էֆեկտիվ եւ ուժեղ չի լինում, սակայն կարծում եմ, որ դա այդպես չէ։ Եթե հաջողությունը մեզ չլքի, մենք կփորձենք հենց կոալիցիոն կառավարություն ձեւավորել, եւ, կարծում եմ, այդ մոտեցումը կհանգեցնի համազգային հաշտեցմանը։
– Հարեւան Վրաստանում եւ Ուկրաինայում հենց խորհրդարանական ընտրություններից հետո տեղի ունեցան հեղափոխությունները։ Իրավիճակի զարգացման նման նախադրյալներ կա՞ն Հայաստանում։
– Տեսականորեն ամեն ինչն էլ հնարավոր է։ Սակայն, պրակտիկորեն՝ ոչ։ Իշխանությունները կոնստրուկտիվ են տրամադրված, ցանկանում են արդար ու թափանցիկ ընտրություններ անցկացնել։
– Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն կարծիքին, որ համարվում եք Հայաստանի ապագա ամենահավանական նախագահը։
– Եթե դա մեծամասնության կարծիքն է, ապա՝ դրական։ Իսկ եթե դա նեղ շրջանի անձանց կամ իմ ընկերների կարծիքն է, ապա դա այլ բան է։ Իրականում ես վաղուց եմ ասել, որ Հայաստանի նախագահական ընտրություններին իմ թեկնածությունը առաջադրելու մասին որոշումը կընդունեմ մայիսի 13-ին: Այսինքն, խորհրդարանական ընտրություններից հետո։ Եթե այն քաղաքական ուժը՝ Հանրապետական կուսակցությունը, որի հետ ես ընտրությունների եմ գնում, մեծ աջակցություն ստանա, ապա ես, բնականաբար, կառաջադրեմ իմ թեկնածությունը։ Իսկ եթե բնակչության սատարումը 10-15 տոկոս լինի, առաջադրվելու իմաստ չի լինի. եթե հիմա մարդիկ մեզ չեն վստահում, ապա ի՞նչ կարող է փոխվել մի քանի ամիս հետո։ Այդ պատճառով էլ մենք մեծ նշանակություն ենք տալիս խորհրդարանական ընտրություններին։
– Դուք հաճախ եք ընդգծում, որ Լեռնային Ղարաբաղի հարցը մեկընդմիշտ համակարգող համաձայնագրի ստորագրումը ձեր գլխավոր նպատակն է։ Ինչպե՞ս եք դա պատկերացնում, հաշվի առնելով Ադրբեջանի բեւեռային տարբեր դիրքորոշումը։
– Խոսքը հաշտեցման համաձայնագրի մասին է, այդ պայմանագրի արդյունքում երկու կողմերը պետք է հրաժարվեն հակամարտության կարգավորման ուժային ճանապարհից։ Եթե պայմանագիրը ստորագրվի, մենք կսկսենք աշխատել երկու ժողովուրդների հաշտեցման վրա, եւ գործն առաջ կգնա։
– ՌԴ-ի հետ հարաբերությունները ոչ խնդրահարույց են թվում։ Սակայն Երեւանում ավելի հաճախակի են դժգոհություններ հնչում, որ պարտքի հաշվին ՌԴ-ին փոխանցված ձեռնարկությունները չեն աշխատում, իսկ ՌԴ-ում էլ սկսել են խոսել այն մասին, որ ո՛չ ձեռնարկությունները, ո՛չ էլ նրանց արտադրանքն արժեք չեն ներկայացնում։ Իսկ իրականում ինչպե՞ս է։
– Դա ինձ համար նորություն չէ։ Բայց նման հայտարարությունների հեղինակները մակերեսային մոտեցում են ցուցաբերում։ Ձեռնարկությունների փոխանցումը երկու անձանց միջեւ իրականացվող գործարք չէ, երբ մեկը մյուսին ինչ-որ բան է փորձում վաճառել։ Ձեռնարկությունների փոխանցման գործընթացի մասին բոլորը գիտեին, այն շատ երկար նախապատրաստվել է, ներգրավված են եղել պատասխանատու ու կոմպետենտ մարդիկ։ Նման պայմանագրի ստորագրման գաղափարը Հայաստանի պարտքից չի ծնվել, Ռուսաստանը ոչ միայն նման պարտքեր, այլ՝ նաեւ շատ ավելի խոշոր պարտքեր է ներել այն պետություններին, որոնք ՌԴ-ի հանդեպ այդքան էլ լոյալ տրամադրված չեն եղել։ Ես ինքս եմ եղել այդ պայմանագրի ստորագրման սկզբնաղբյուրում, հիմա էլ մնում եմ Միջկառավարական հանձնաժողովի նախագահը։ Իմ առջեւ նպատակ կար. պետք էր ռուսական կապիտալը բերել Հայաստան։ Դա մեզ համար շատ կարեւոր է, քանի որ Հայաստանի տնտեսության վերականգնման միակ ուղին ներդրումներն են։ Սակայն դա չի կատարվում այն ծավալով, որի հույսը մենք ունեինք, այդ պատճառով էլ դժգոհողներ կան։ Մեկ այլ տեսանկյուն էլ կա. ամենաժամանակակից արտադրությունն անընդհատ մոդեռնացվելու կարիք է ունենում։ Մենք մի քանի տարի առաջ փոխանցեցինք արտադրությունները, բայց նրանց աշխատանքի մեջ ոչ մի ռուբլի չի ներդրվել, եւ ինչպե՞ս նրանք կարող են ժամանակակից դառնալ։ Այդ արտադրությունները հիմնականում կապված են եղել ռուսականների հետ եւ լուրջ խնդիր էին լուծում՝ ապահովելով ՌԴ-ի անվտանգությունը։ Փոխանցելով դրանք ՌԴ-ին, մենք ելնում էինք այն մտքից, որ նրանք պետք է զարգացնեն դրանք։ Համոզված եմ, որ այդ ձեռնարկությունները կարող են եկամտաբեր լինել, եւ ՌԴ-ի բարձր պաշտոնյա ներկայացուցիչները լավ տեղեկացված են այդ մասին։ Ավելացնեմ, որ ՀՀ կառավարությունը պատրաստ է աշխատանքի համար բարենպաստ պայմաններ ստեղծել, ընդհուպ՝ մինչ մաքսային տուրքերից ազատ առեւտրային գոտի ստեղծելը։ Ուզում եմ ընդգծել, որ Հայաստանը երբեք չի ցանկացել ուրիշի հաշվին ապրել, մենք երբեք չենք ձգտել ստանալ ավելի շատ, քան ունենք կոնկրետ իրավիճակում։ Մենք միայն ուզում ենք, որ Ռուսաստանի ձեռներեցները Հայաստան գան, ուզում ենք զարգացնել մեր հարաբերությունները։ Հուսով եմ՝ այդպես էլ կլինի: Վերջերս Երեւան էր այցելել Սերգեյ Իվանովը, մենք զրուցեցինք այդ թեմայի շուրջ, եւ ես հավատում եմ, որ նա կգտնի խելամիտ ու փոխշահավետ տարբերակը։
– Վերջին ժամանակներում այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, որ Հայաստանը սկսել է ԱՄՆ-ի եւ Եվրոպայի կողմից ճնշման ենթարկվել, թեեւ այդ ճնշումը դեռ միջնորդված է զգացվում։ Իրականում այդպե՞ս է։
– Ոչ։ Ես երկար տարիներ կառավարության անդամ եմ եւ չեմ կարող ԱՄՆ-ի կողմից քաղաքական ճնշման որեւէ դեպք հիշել։ Մեր հարաբերությունները դինամիկ են զարգանում։ ԱՄՆ-ը մեզ լուրջ տնտեսական օգնություն է տալիս։ Հայաստանը մեկ շնչի կտրվածքով ավելի շատ օգնություն է ստանում, քան որեւէ այլ երկիր, եւ այդ ցուցանիշով զիջում է միայն Իսրայելին։ Բացի այդ՝ Ամերիկան օգնում է ինֆրաստրուկտուրային բարելավման խոշոր նախագծեր իրականացնել։ Առիթն օգտագործելով, ուզում եմ ասել, որ Երեւանը երբեք չի խաղա Ռուսաստանի ու ԱՄՆ-ի միջեւ եղած հակասությունների վրա։ Մեզ համար ամենաշահավետ իրավիճակն այն է, երբ այդ երկու պետությունները ոչ թե հակամարտում են, այլ՝ համագործակցում են իրար հետ։ Մեր 15-ամյա անկախության փորձառությունն ապացուցում է այդ մոտեցման ճշմարտությունը։ Իհարկե, երբեմն որոշ հակասություններ հայտնվում են, սակայն նման իրավիճակները չպիտի կասկածների առիթներ տան ու թույլ տան ասել, որ մեզ վրա որեւէ մեկը փորձում է ճնշում գործադրել։