Փոքրիկ Սարգիսը մահացավ

20/04/2007 Լուսինե ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ

Ուղիղ մեկ ամիս առաջ՝ մարտի 18-ի «168 Ժամ» թերթի «Ես վախենում եմ, ցուրտ ա» վերնագրով հրապարակումը պատմում էր այն մասին, որ Լուսինե Կեինյանն իր 4 երեխաներին կերակրելու հարցում որպես մայր այլեւս անզոր է:

Նրա անչափահաս երեխաները կապտել էին ցրտից ու, երբ հարցրեցի, թե ինչո՞վ է երեխաներին խնամում, նա պատասխանեց. «Բայց կարողանո՞ւմ եմ երեխա մեծացնել, արդեն խելագարվում եմ անճարությունից: Տանն ինչ կար՝ հանել-ծախել եմ»: Լուսինեի փոքր տղան` 4 ամսական Սարգիսն, իմ այցելության պահին քնած էր, իսկ նրա եղբայրն ու քույրերը բազմոցին նստած փաթաթվել էին իրենց տանը եղած բոլոր փալասներով ու տաք ծածկոցներով: Բացի ամենափոքրից` Սարգիսից, բոլոր երեխաները տառապում էին ինչ-որ մի հիվանդությամբ, սակայն ամենացավալին այն էր, որ այդ երեխաներն արդեն հասցրել էին խոր դեպրեսիայի մեջ ընկնել: Երեկ Լուսինեի հարեւանների հեռախոսազանգն ինձ ցնցեց: «Երեխան մահացել ա»,- ասացին: «Ի՞նչ երեխա»,- հարցնում եմ: Հարեւանուհին ասում է` «Փոքրը` Սարգիսը»: Ճանապարհս փոխում եմ Սարգիսենց տան ուղղությամբ, որովհետեւ նրա մասին հոդված էի գրել, լուսանկարը տեսնելիս իմ գործընկերները հիացել էին այս երեխայով, ու այդ նյութին արձագանքել էին բարեգործական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները: Աջակցողներին ուղեկցել էի Սարգիսենց տուն, ու այս ընտանիքն ու հոդվածից հետո գտնված հովանավորներն արդեն միմյանց հարազատ մարդիկ էին դարձել: Հանրակացարանի մուտքի մոտ հավաքված մարդիկ նույնիսկ լաց չեն լինում, որովհետեւ բոլորի հայացքի մեջ շփոթմունք կա: Մտնում եմ ներս… Լուսինեին եմ փնտրում: Սենյակի անկյունից Լուսինեն է մոտենում, գրկախառնվում ու գոռալով լաց է լինում: Հարցնում եմ` «Ո՞նց եղավ, ի՞նչ եղավ…»: Ճիչերի միջից հազիվ ընկալում եմ խոսքերը` «Ձեր պահած երեխան է: Չկարողացա երեխայիս…»: Հարցնում եմ` «Երեխաներից միայն Սարգիսը հիվանդ չէր, ինչպե՞ս պատահեց»: Չի կարողանում խոսել: Նրան տանում եմ սենյակ, երկար լաց լինելուց հետո կարողանում է փոքր-ինչ խոսել: «Առավոտյան բոլորս արթնացանք, երեխան քնած էր ամեն օրվա պես: Երկար քնած մնաց, ասեցի` ոչինչ, թող քնի: Հետո տեսա, որ չի արթնանում: Ձեռք տվեցի` տեսնեմ անշարժ է: Էլի չհավատացի, որ մի բան է պատահել: Երեխային թեքեցի` տեսնեմ սառած, փայտացած է»:

Սարգիսին արդեն տեղափոխել էին դիահերձարան, իսկ մահվան պատճառը դեռեւս պարզ չէր: Լուսինեն չէր դադարում ինքն իրեն հարցեր տալ, ինքն իրեն մեղավոր ճանաչել ու ինքն իրեն արդարացնել. «Հղի վիճակում գիտե՞ս ինչեր եմ քաշել, ինչ սթրեսներ եմ տարել: Ոչ մի անգամ գումար չի եղել, որ կոնսուլտացիայի գնամ: Ախր երեխաս առողջ էր…»,- ասում է նա ու սպասում մխիթարական մի խոսքի: Ես էլ սպասում եմ մի հարմար առիթի, որ նրանց սենյակից դուրս փախնեմ: Սարսափելի ծանր է…

Փախնում եմ… Հիշում եմ հրեշտակի կերպարանքով Սարգիսին, ով, ի տարբերություն քույրերի ու եղբոր՝ դեռ չէր հասկանում իրենց կյանքի ու ապրելակերպի դժվարությունները: Սարգիսը դեռ չէր հասկանում, որ իրենց տուն եկամուտ չի մտնում, եւ մայրը «մեջտեղից ճղվում» է իրենց կերակրելու համար: Չորս ամսական փոքրիկը դեռ չէր հասցրել հասկանալ, որ ինքը ՀՀ քաղաքացի է, ու դեռ չէր որոշել` լա՞վ է լինել Հայաստանի քաղաքացի, թե՞ լավ է լինել աֆրիկյան մի խուլ պետության քաղաքացի, որտեղ երեխաները սովից մահանում են: Սարգիսը մահացել է, իսկ մեր բարձրաստիճան պաշտոնյաները ցլամարտի ջանասիրությամբ պատրաստվում են ընտրապայքարին: Ու այդ պայքարին հատուկ հմայք են տալիս սոցիալական պայմանների բարելավման, նորածիններին` մեր պետության համար ֆանտաստիկ համարվող չափերի գումարների տրամադրման, ծնելիության ցուցանիշի բարձրացման, առողջապահական հիմնարկների անվճար ու որակյալ սպասարկման մասին վկայող խոստումները: Խոստումների հեղինակները, սակայն, տեղյակ չեն, որ Սարգիսը մահացել է, ու Հայաստանում ամեն օր ցրտից, սովից ու անպաշտպանվածությունից բազմաթիվ սարգիսներ են մահանում: