Երեւանի անշարժ գույքի շուկայում տարօրինակ անդորր է։ Անշարժ գույքի առքուվաճառքով զբաղվող գործակալություններում բողոքում են, որ արդեն կես տարի է, կտրուկ նվազել է գործարքների թիվը։ Նույնն են պնդում նաեւ նոտարական գրասենյակների աշխատակիցները։ Բնակարանների առք ու վաճառքով զբաղվողները երեւանյան անշարժ գույքի շուկան հստակ բաժանում են երկու հատվածի` հին ու նորակառույց բնակարանների։ Շուկայի այս հատվածներում խիստ տարբեր իրավիճակ է։ Հին բարձրահարկ շենքերի բնակարանների գինն, արդեն կես տարի է, կայուն է։ Մասնագետները դա բացատրում են նրանով, որ վերջին 2-3 տարում բնակարանների գներն արհեստական էին աճել։ Երկրորդ` որ վերջին շրջանում էականորեն նվազել է Երեւանում բնակարան գնող պարսկահայերի թիվը։ Երեւանում շարունակում է մեծ մնալ միայն 1 սենյականոց բնակարանների պահանջը, որոնց գնորդները հիմնականում մեծ բնակարաններ վաճառածներն են։ Ավելի մեծ բնակարանները բարձր գնի պատճառով հիմա հասանելի չեն գնորդի համար։ Ոլորտում աշխատող մասնագետների պատճառով հիպոթեքային վարկերն էական ազդեցություն չունեն շուկայի վրա։ Նախ` բարձր տոկոսադրույքների, երկրորդ` կարճ ժամկետների եւ երրորդ` բնակչության ցածր եկամուտների պատճառով։ Փորձագիտական տվյալներով` հիպոթեքային վարկ վերցնողը, ամենաէժան բնակարան գնելու պարագայում անգամ հինգ տարի շարունակ ամսական պիտի վճարի 350-500 դոլարին համարժեք գումար։ Երեւանյան ընտանիքների ճնշող մեծամասնության համար սա անհասանելի ցուցանիշ է։
Անշարժ գույքի շուկայում միջին համարվող խավն այսօր փոքր գործարար տարածքների «պահանջատեր է»։ Շատ մեծ է փոքր խանութների, վարսավիրանոցների եւ այլ նմանատիպ բիզնես տարածքների պահանջը քաղաքի ողջ տարածքում։ Մասնագետները վստահեցնում են, որ նման «օբյեկտի» վաճառքի հայտարարությունից հետո պոտենցիալ գնորդների հերթեր են գոյանում։
Անշարժ գույքի շուկայում գործարար աշխուժության բացակայությունը բացատրվում է նաեւ նրանով, որ հին բազմաբնակարանանոցների շուկայից վճարունակ խավից խլել են նորակառույցները։ Միանգամից նշենք, որ նորակառույցների գնորդների մեծ մասը եւս չի օգտվում հիպոթեքային վարկերից։ Այս վարկերի վերը նշված թերություններից երրորդը` ցածր եկամուտները, նորակառույցների պարագայում շեշտելը բնականաբար ճիշտ չէ։ Փոխարենը նոր պայման է առաջանում` նորակառույցների գնորդների նկատելի մասը, եթե անգամ ՀՀ քաղաքացիներ են, միեւնույն է, ապրում եւ աշխատում են արտերկրում։ Նրանք առայժմ հետաքրքրված չեն հայաստանյան հիպոթեքային վարկերով։ Անշարժ գույքի գործակալություններում չհիշեցին նորակառույց շենքերում բնակարանի առքուվաճառքի որեւէ դեպք` հիպոթեքային վարկի միջոցով։ Այս ոլորտի մասնագետները նորակառույցների մասին խոսելիս առանձնահատուկ նշում են մի երեւույթ, որն իրենք անվանում են «փոքրիկ էլիտար ողբերգություն»։ Խոսքն այն մասին է, որ նորակառույցներում համեստ մակերեսով բնակարաններ չկան։ Առաջարկվող բնակմակերեսն այստեղ հիմնականում 150 (երբեմն` 170) քառակուսի մետր է։ Նորակառույց բարձրահարկի բնակարանների գներն էլ վերջին կես տարում բավական կայուն են, չնայած, որոշ գործակալներ խոսում են գների 10%-ի չափով անկման մասին։ Շինարարությունն ընդհանրապես ամենուրեք համարվում է լուրջ եկամտաբեր բիզնես։ Անշարժ գույքն ուսումնասիրող փորձագետների կարծիքով` մեկ բարձրահարկ շենքի շինարարությունն օրինական, անօրինական ու անհրաժեշտ ծախսերով կազմում է մոտ 1,5 մլն դոլար։ Նման ներդրման պարագայում սեփականատերն իր գումարը «հանում է» շենքի 30 տոկոսի վաճառքի պարագայում։ Մնացած մասի վաճառքից ստացած գումարը զուտ եկամուտ է, որն ըստ փորձագետների` չի հարկվում։ Այս պատճառով էլ շինարարություն իրականացնող սեփականատերը կարող է չշտապել վաճառքի հարցում։ Բարձր գնով բնակարանների իրացումը ներդրված գումարից 2,5-3 անգամ ավելի շահույթ է ապահովում։ Վերջին տարիների շինարարական բումին զուգահեռ` «անտրամաբանական» փաստ է արձանագրվում։ Զուգահեռաբար աճում են շինանյութերի գները։ Ցեմենտի, գաջի գինը վերջին կես տարում աճել է 25%-ով։ Մեկ տարվա ընթացքում ամրանների, փայտանյութի գինն աճել է մոտ 2 անգամ։ Թվում էր, թե հակառակը պիտի լիներ` շինանյութերի ներմուծման ծավալների աճը պիտի հանգեցներ գնի անկման։ Փորձագետները բավական հետաքրքիր բացատրություն են գտել այս երեւույթի համար։ Շինարարությունը Երեւանում իրականացնում են կամ ազդեցիկ դեմքեր, կամ ազդեցիկ հովանավորներ ունեցող գործարարներ։ Շինանյութերի թե արտադրությամբ, թե ներկրմամբ էլ պակաս ազդեցիկները չեն զբաղվում։ Ուստի այս` երկրորդ խմբի ներկայացուցիչները փորձում են գները բարձրացնելով մեծացնել շինարարությունից ստացվող գերշահույթի իրենց բաժինը։ Առաջին խումբն ավելի կամ պակաս հաջողությամբ փորձում է դիմակայել այս գործընթացին։ Որոշ փորձագետների կարծիքով` շինանյութերի ներկրման գործում մասնաբաժին ունեցող ՀՀ ԱԺ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանը հենց այս դիմակայությունում պարտվելու պատճառով քաղաքական ընդդիմադիր (կամ անհասկանալի) հայտարարություններ արեց։ Բայց սա արդեն քաղաքական ոլորտի երեւույթ է, որ, թվում է, պակաս կապ ունի անշարժ գույքի շուկայի հետ։ Մյուս կողմից ակնհայտ է, որ անշարժ գույքի շուկան էլ տնտեսության մյուս ոլորտների նման զուտ տնտեսական բացատրություն չունի։