– Ըստ շրջանառվող լուրերի, նորից ցանկանում եք պատգամավոր ընտրվել: Իրականությանը համապատասխանո՞ւմ են այդ խոսակցությունները:
– Ով խոսում է` նրան էլ հարցրեք:
– Դուք նման ցանկություն չունե՞ք:
– Ես ընդհանրապես շատ եմ սիրում եւ՛ գործադիրը, եւ՛ օրենսդիրը: Ինչպես կորոշի կուսակցությունը, դրա ղեկավարը, այդպես էլ կվարվեմ:
– Իսկ Ձեր ցանկությունն ավելի շատ գործադիրո՞ւմ աշխատելն է, թե՞ օրենսդիրում:
– Տարբեր են, երկուսն էլ իրարից խիստ տարբեր են: Ազգային ժողովում դու օրենսդրական գործունեությամբ ես զբաղված, փորձում ես հասարակական հարաբերությունները կարգավորել, իսկ գործադիրում օրենքներն ես կիրառում: Ոլորտը, նկատի ունեմ Սփյուռքի նախարարությունը, շատ նոր էր ոչ միայն ինձ, այլեւ ամբողջ աշխատակազմի համար: Շատ հետաքրքիր էր, եւ մթնոլորտն էլ աշխատանքային էր այս 3,5 տարիների ընթացքում, եւ, կարծում եմ, նախարարությունը կայացավ:
– Օրենսդիր մարմնում գերիշխող դիրք ունի կառավարությունը, եւ օրենսդրական նախաձեռնություններով գրեթե միշտ գործադիրն է հանդես գալիս: Արդյո՞ք սա նորմալ երեւույթ է:
– Աշխարհում այդպես է: Ընդհանրապես ոչ մի երկրում չի կարող պատահել, որ պատգամավորները լինեն այդքան պրոֆեսիոնալ: Նրանք պրոֆեսիոնալ են իրենց աշխատանքի բնույթով, ամեն օր աշխատանքի գալով, բայց նրանք իրավաբաններ, տնտեսագետներ չեն, նրանց ձեռքի տակ չէ վիճակագրությունը: Օրենքները, հատկապես բուն մայր օրենքները գրելու նախապատվությունը, իրոք, կառավարությունը պետք է ունենա: Ազգային ժողովում քաղաքական մոտեցումների շնորհիվ է հղկվում, ճշտվում, կատարյալ դառնում օրենքը կամ քաղաքական երանգներ ստանում: Իսկ օրենքի գլխավոր մշակողը պետք է լինի կառավարությունը: Ընդհանրապես ոչ միայն Հայաստանում, ես քիչ թե շատ պառլամենտարիզմով եմ զբաղվում եւ գիտեմ, որ բոլոր երկրներում օրենքի նախագծերի 80 տոկոսը ներկայացվում է կառավարությունների կողմից:
– Ձեզ բավարարո՞ւմ է այսօրվա ԱԺ որակական մակարդակը:
– Իհարկե, կարող էր ավելի լավը լինել, կարելի է ավելի պրոֆեսիոնալների ներգրավել, մարդիկ կարող են ավելի խորանալ, բայց ուրախ եմ, որ 2 տարի հետո դառնում են պրոֆեսիոնալներ: Գիտեք, որեւէ տեղ պառլամենտական չեն սովորում, նրանք գալիս են պառլամենտ եւ այնտեղ են սովորում, դրա համար պառլամենտը երեւի այն տեղն է, որտեղ ռոտացիան շատ արագ չպետք է կատարվի, պետք է հնաբնակներ լինեն, որ փորձն ու գիտելիքները փոխանցեն նորերին: Պատկերացրեք մի իրավիճակ, որ 131 պատգամավորներն էլ բոլորովին նոր մարդիկ լինեն, եւ նրանք զրոյից պետք է ամեն ինչ սկսեն, սկսած կանոնակարգ սովորելուց: Ես` որպես պառլամենտական, երբ առաջին անգամ շփվեցի Գերմանիայի պառլամենտականների հետ, եւ մի կին կար, որ 30 տարի պառլամենտում էր, ես զարմացա, մանավանդ, որ ես մեծամասնականով էի ընտրվել: Հետո պարզվեց, որ նա համամասնականով է ընտրվել, եւ կուսակցություններն ունեն իրենց կորիզը:
– Հայաստանում մեծամասնական ընտրակարգով ընտրված շատ պատգամավորներ ընտրվելուց հետո «պիտանի» չեն լինում Ազգային ժողովի համար: Նրանք ոչ նիստերին են մասնակցում, ոչ էլ օրենսդրական նախաձեռնություններով են հանդես գալիս: Արդյո՞ք մեզ պետք են մեծամասնականով ընտրված նման պատգամավորներ:
– Նվաստս Ձեր առաջ կանգնած է: 6 անգամ պառլամենտում ընտրվել եմ, որից 5-ը` մեծամասնական ընտրակարգով: Կին լինելով` արդար եւ ազնիվ ընտրություններում հաղթել եմ 6-10 տղամարդու եւ խորհրդարանում էլ 150 եւ ավելի օրենքների հեղինակ եմ եղել: Ես չեմ ընդունում, որ եթե մեծամասնական է, այնտեղ հնարավոր չէ մտավորականը, ինտելիգենտը, իրավաբանը հաղթի, դա այդպես չի:
– Բայց այսօր Ազգային ժողովում չկան այդպիսիները:
– Այլ բան է, որ չեն ուզում, չեն մասնակցում, մտավորականների համար ավելի հանգիստ է համամասնականով ընտրվելը, ես այն կարծիքին եմ, որ պետք է գնան եւ պայքարեն:
Համամասնականի լավն այն է, որ թիմ կա, ծրագիր կա, եւ գնում ես ծրագիր իրականացնելու, բայց մեծամասնականի լավն էլ այն է, որ դու կոնկրետ տարածքի զարկերակն ես ներկայացնում: Վերցրեք ԱՄՆ-ի օրինակը` մեծամասնական է, Ռուսաստանն արդեն գնում է մեծամասնականի, շատ այլ զարգացած երկրներում էլ համամասնականը կամաց-կամաց իր տեղը զիջում է: Ես դեռեւս տարիներ առաջ իմ գրքում գրել եմ, որ գնալով պետք է կուսակցությունների տեղն ավելացնել, եւ երբ կուսակցությունները կայանան, եւ մենք ունենանք 5-7 կուսակցություն, որովհետեւ ավել կուսակցություններն իրոք անհասկանալի են, ի վերջո գաղափարախոսությունը 5-6-ն է` աջերը, ձախերը, կենտրոնամետ ուժերը, սոցիալ-դեմոկրատները, կանաչներն ու ազգայնականները, ճիշտ է գնալ 100 տոկոսանոց մեծամասնական ընտրակարգի: Ես կուզենայի, որ 2030թ. Հայաստանում լրիվ անցնենք մեծամասնական ընտրակարգին: