Դեկտեմբերի 9-ին «Նարեկացի» արվեստի միության հիմնադիր, «Ջի Էյջ Ստորիջ Էնթերփրայզս» ընկերության հիմնադիր-նախագահ Նարեկ Հարթունյանի (Հարությունյան) եւ ընկերության 2 աշխատակիցների կալանավորումը մեծ աղմուկ առաջացրեց: Ն. Հարթունյանի դեմ քրեական գործ էր հարուցվել Քրեական օրենսգրքի 205 հոդվածի 2-րդ մասով (Հարկերից չարամտորեն խուսափելու համար) եւ ՔՕ-ի 190 հոդվածի 2-րդ մասով (Գումարների լվացման համար), ինչի համար որպես հիմք ընդունվել են ՀՀ Պետեկամուտների կոմիտեի կողմից «Ջի Էյջ Ստորիջ Էնթրփրայզս»-ում իրականացված ստուգումները, որոնց արդյունքում, այսպես ասած` ի հայտ եկան հարկային խոշոր չափերի չարաշահումները: Ն. Հարթունյանը ԶԼՄ-ների հետ զրույցում բազմիցս ասել էր, թե խախտումները կատարվել են «Ջի Էյջ Ստորիջ Էնթրփրայզս» ՍՊԸ-ի նախկին գլխավոր տնօրեն Սեւակ Արծրունու (Արզարուն) օրոք: Ն. Հարթունյանի փաստաբանների փոխանցմամբ` դատարանում վիճարկվել է ՊԵԿ-ի ներկայացրած ակտը: Ն. Հարթունյանի նկատմամբ որպես խափանման միջոց ընտրված կալանքը դեկտեմբերի 13-ին վերացվեց, եւ նա ազատ արձակվեց ստորագրությամբ: Նրա հետ միասին ազատ արձակվեցին նաեւ «Ջի Էյջ Ստորիջ Էնթերփրայզս» ընկերության կազմակերպչական գծով փոխտնօրենը եւ գլխավոր հաշվապահը: «ՊԵԿ-ն ընդառաջել է «Ջի Էյջ Ստորիջ Էնթրփրայզս» ՍՊԸ հիմնադիր-նախագահ Նարեգ Կարապետի Հարթունյանի եւ նրա աշխատակիցների խնդրանքին իրենց նկատմամբ որպես խափանման միջոց ընտրված կալանքը փոխելու եւ ստորագրությամբ ազատ արձակելու վերաբերյալ` հնարավորություն ընձեռելով առավել արդյունավետ մարել առաջացած հարկային պարտավորությունները»,- ասված էր ՊԵԿ հաղորդագրության մեջ: Ինչեւէ, Հարթունյանի կալանավորումից մինչ օրս Սեւակ Արծրունին այդպես էլ չէր արձագանքել իր դեմ ուղղված մեղադրանքներին, եւ այդ լռությունը մի տեսակ տարօրինակ էր թվում: «Երկիր» միության աշխատակիցներից մեկի միջոցով նախօրեին կարողացանք զրուցել Ս. Արծրունու հետ, ով այս օրերին գտնվում է Լիբանանում:
– Ինչո՞ւ եք մեկնել Հայաստանից: Փախե՞լ եք ներկա իրավիճակից:
– Ես փախչելու խնդիր չունեմ, ընդհակառակը` ես իմ իրավունքների համար պայքարում եմ: Ինչի՞ց պետք է փախչեմ: Դա ինձ ծիծաղեցնում է: Քանի որ 14 ամիս է` անձնական կյանքում աշխատանք չունեմ, եւ ինչքան էլ դատական պրոցեսներին հետեւում եմ` ստիպված եմ իմ անձնական հարցերով զբաղվել: Ընտանիքս Հայաստանում է, եւ այնպես չէ, որ լքել եմ Հայաստանը: Հավանաբար, կվերադառնամ Ամանորյա տոներից առաջ կամ տոների ընթացքում:
– Ձեզ բավական լուրջ մեղադրանքներ են առաջադրվում «Ջի Էյջ ստորիջ էնթրփրայզս» ընկերության տնօրեն, «Նարեկացի» արվեստի միության հիմնադիր-նախագահ Նարեկ Հարթունյանի կողմից, ըստ որի` Դուք դրամական խոշոր շորթումներ եք արել ընկերությունից: Ի պատասխան դրա` Դուք ասացիք, որ դա լկտի սուտ է: Իսկ ի՞նչն է սուտ:
– Նախ, ծիծաղելի կլինի մտածել, թե պետությունն իմ պատճառով կարող է բանտարկել Նարեկին: Ինչ վերաբերում է իմ անձին, թե իբր ես չարաշահումներ եմ արել, դրան ես պատասխանել եմ ամիսներ առաջ եւ ավելացնելու բան չունեմ: Խնդիրն այն է, որ այդ մարդիկ, երբ ամեն անգամ պրոբլեմ են ունենում` աղմկում են իմ դեմ: Իսկ դրա պատճառը նրանց դեմ ունեցած մեր դատական գործընթացն է, եւ, փառք Աստծո, այդ գործընթացը կամաց-կամաց առաջ է գնում:
– Ինչպե՞ս ծանոթացաք Հարթունյանների ընտանիքի հետ:
– Նարեկի հետ ծանոթացել եմ շատ տարիներ առաջ Բեյրութում, բայց մենք ընկերներ չենք եղել: 2001թ., երբ Հարթունյանների մայրը մահացավ, Նարեկ Հարթունյանի եւ իմ ընդհանուր ընկերներն ինձ դիմեցին` որպես «Երկիր» միության նախագահի` իրենց մայրիկի հիշատակի համար բնակավայր կառուցելու: Ես խորհուրդ տվեցի բնակավայր կառուցել ազատագրված տարածքներից մեկում: Արդյունքում` կառուցվեց Քնարավան գյուղը, եւ նրանք իմ կատարած աշխատանքից շատ գոհ էին: Ընդ որում` «Նարեկացի» արվեստի միության շենքերը` Շուշիում եւ Երեւանում եւս ես եմ կառուցել:
– Պարոն Արծրունի, Ձեր փաստաբան Նիկոլայ Հակոբյանն այդ մասին արդեն պատմել է ԶԼՄ-ներին:
– Այո՛, այսօր ինչքան բան կա Հայաստանում, որով Նարեկը կարող է հպարտանալ, ի վերջո, նրա ընտանիքն է ֆինանսավորել, բայց այդ ամենի իրականացնողը ես էի:
– Իսկ ինչո՞ւ հրաժարականի դիմում ներկայացրեցիք, որում նշել էիք, թե Նարեկ Հարթունյանի կողմից Ձեր անձի նկատմամբ անվստահություն էր ձեւավորվել: Ի՞նչն էր այդ անվստահության պատճառը:
– Երբ 2004թ. սեպտեմբերին Քնարավանի բացումը տեղի ունեցավ, մենք վերադարձանք Երեւան, որտեղից նրանք պետք է մեկնեին ԱՄՆ: Հրաժեշտի պահին Նարեկի մեծ եղբայրը` Սարոն, ինձ ասաց, որ իրենց հայրիկն ուզում է իր վերջին տարիներն ապրել Հայաստանում, եւ ուզում է փոքրիկ բիզնես դնել: Այնուհետեւ հարցրեց, թե ես կուզեի՞ զբաղվել այդ բիզնեսով: Ես համաձայնեցի, չնայած մի անգամ մերժել էի: Մեր պայմաններից մեկն այն էր, որ շահի մեկ երրորդը պետք է լիներ Սարոյինը, մեկ երրորդը` Նարեկինը, իսկ մեկ երրորդը` իմը, այսինքն` շահի 33,25%-ը: Բայց դա մնաց բանավոր համաձայնության շրջանակներում, եւ փաստաթուղթ չկար, իսկ քանի որ իրենք մեծ շահերից ինձ որոշակի ավանսներ էին տալիս, մտածում էի, որ շուտով այդ փաստաթուղթը կստորագրվի: 2009թ. տեսնելով, որ շահերն ահռելի մեծանում են, խնդրեցի, որ շահը գրանցվի թղթի վրա: Նույն թվականի հուլիսին իրենք նոտարում գրանցեցին, որ ընկերության շահույթների 25%-ը տրվելու է Սեւակ Արծրունուն, եւ այդ վայրկյանից սկսվեց մեր հարաբերությունների բարդացումը:
– Ինչո՞ւ:
– Ես սկզբից չէի հասկանում, բայց հետո ժամանակը ցույց տվեց, թե` ինչո՞ւ: Եթե մինչ այդ գործում էի բացարձակ ազատության մեջ, ճիշտ է` Սարոն միշտ էլ լուրջ հետեւել է բիզնեսին, բայցեւայնպես, ինքը 99 տոկոսով համաձայն էր իմ որոշումների հետ, եւ ես գրեթե միանձնյա էի ղեկավարում: Ինքը որոշ հարցեր լուծում էր հաշվապահության հետ, ինչպես, օրինակ, այն, թե ծախսերը ո՞ր ուղղությամբ պետք է կատարվեն, ո՞ր աղբյուրներից, հարկայինի հետ փոխհարաբերության եղանակները, եւ այլն: Նարեկը շատ էր գալիս Հայաստան, բայց բացառապես զբաղվում էր «Նարեկացի» արվեստի միության գործերով, եւ, բնականաբար, այն հարցերով, որոնք կապված էին իր հայրիկի հետ: Իսկ նրանց բացակայության ժամանակ ես էի հոգ տանում Գարաբեդ Հարթունյանի մասին, ով առողջական խնդիրներ ուներ: Ինչեւէ, 2010թ. սկզբին, նկատելով Հարթունյանների ընտանիքի հետ իմ հարաբերությունների փոփոխությունը, առաջին անգամ դիմեցի Սարոյին` ընկերությունից դուրս գալու համար: Ի պատասխան դրա` Սարոն ասաց, որ ընկերության ծրագրերը չեն կարող իրականացնել առանց ինձ, եւ որ իրենց պետք է իմ աշխատանքը: Բազմաթիվ ամիսներ սպասեցի, որ իրենց վերաբերմունքն իմ նկատմամբ կփոխվեր, բայց այդպես էլ չստացվեց: Կարծում եմ` իրենք պարզապես չէին ուզում ինձ տալ այն իրավունքները, որոնք պետք է ունենայի: Այդ ժամանակ մտածում էի, որ հայտնվել են մարդիկ, ովքեր լարում են Հարթունյաններին իմ դեմ: Եվ քանի որ Ժամացույցի գործարանի հողի սեփականացման գործընթացն ավարտվում էր, որոշեցի բիզնեսը բաժանել երկու մասի` առեւտրի եւ շինարարական հատվածների:
– Իսկ չե՞ք կարծում, որ նրանց վերաբերմունքի փոփոխության համար հիմքեր պետք է լինեին:
– Այդ հիմքերը չկային եւ հիմա էլ չկան, բայց ժամանակը ցույց տվեց, որ ընկերության աշխատակիցներից սկսել էին սուտ վկայություններ անել, կամ, ինչպես ասում են` «իմ տակը փորել»: 2010թ. օգոստոսին դիմեցի Նարեկին, որ նա վերադառնա եւ ղեկավարի իրենց բիզնեսը` նշելով նաեւ, որ ես նկատում եմ իրենց վերաբերմունքի փոփոխությունը, եւ երկրորդը` ես պետք է Ժամացույցի գործարանի հարցով զբաղվեի, եւ երրորդ` Գարաբեդ Հարթունյանի առողջական վիճակն էր վատացել: Նարեկը համաձայնեց եւ վերադարձավ Հայաստան, եւ բացարձակ չէր վստահում ինձ: Եվ բոլոր հանգամանքները կային իմ դուրս գալու համար: Ընդ որում` հրաժարականից օրեր հետո Սարոն ինձ դիմեց որոշ գործեր ավարտին հասցնելու համար:
– Իսկ ինչո՞ւ էիք դիմել թիկնապահների ծառայությանը` 4 թիկնապահ նշանակելով ընկերությանը, իսկ մեկը` Ձեր անվտանգության համար: Ի՞նչ վախեր ունեիք:
– Այո՛, դա ճիշտ է, բայց այդ թիկնապահներից միայն մեկն էր իմ թիկնապահը, ավելի հստակ` վարորդ-թիկնապահը: Ընդհանրապես, Հայաստանում ես ինքնաշարժ չեմ վարել: Իսկ թիկնապահի անհրաժեշտությունը պայմանավորված էր ոչ թե Հարթունյանների ընտանեկան բիզնեսով, այլ իմ անձով: «Երկիր» միության հետ կապված գործընթացների պատճառով մեկ-երկու սպառնալիքներ եղան, եւ ստիպված էի վարորդ-օգնականին փոխել թիկնապահով: Իսկ սպառնալիքները պայմանավորված էին Ջավախքում «Երկիր» միության գործունեության հետ: Այդ մասին բազմիցս հայտարարել եմ ԶԼՄ-ներում:
– Ճի՞շտ են այն լուրերը, որ ընկերությունից հեռանալուց հետո Ձեզ հետ տարել եք նաեւ ընկերության «Միցուբիշի ջիպ» մակնիշի ավտոմեքենան:
– Այո՛, դա ճիշտ է, եւ ավտոմեքենայի գումարը ավելացրել ենք իմ վարձատրության մեջ, այսինքն` իրենք ինձ պարտք են մեծ գումարներ, եւ մենք բանակցեցինք, որ մեքենայի գինը կհանեն այդ գումարներից: Իմ ամբողջ աշխատանքի դիմաց ես Հարթունյաններից ստացել եմ մի քանի հարյուր հազար դոլար, որից յուրաքանչյուր կոպեկի մասին իրենք գիտեն: Իրականում չեմ ուզում շատ խոսել այդ հարցերի մասին, միայն կասեմ, որ այդ գումարներից ես վերաբաշխել եմ նաեւ մյուս աշխատակիցներին` Արմեն Ազիզյանին եւ Արտյոմ Մարտիրոսյանին: Իսկ Սարո Հարթունյանը տեղյակ էր, որ իմ բաժնեմասի 25%-ից վարձատրվում են նաեւ այդ աշխատակիցները: Այս ամենի մասին Նարեկը տեղյակ էր միայն բանավոր կերպով, իսկ Սարոն տարին երկու անգամ ստուգում էր, հաշվապահ Արթուր Գալստյանն ամենօրյա հաշվետվություն էր ուղարկում Սարոյին: Իմ հրաժարականից հետո այն մարդկանց, որոնք իմ հետ դուրս եկան աշխատանքից, սկսեցին հալածել` աշխատանքային գրքույկները չէին տալիս, հաշվեփակ չեն արել: Մինչ օրս Արտյոմ Մարտիրոսյանին աշխատանքային գրքույկ չեն տվել: Այնուհետեւ իրենք մեր դեմ դիմումներ հանձնեցին ՀՀ գլխավոր դատախազություն, որն էլ դիմումները փոխանցեց հարկային մարմիններին: Ինքս բազմաթիվ ժամեր հարցաքննվել եմ քննչականում: Ինչեւէ, արդյունքում հարկային ծառայությունը ընկերությունում հայտնաբերել է, եթե ճիշտ եմ հիշում, 105 մլն դրամի խախտումներ, որոնցից ընդամենը 20 մլն դրամի խախտումն արվել է Արտյոմ Մարտիրոսյանի օրոք, եւ դա կապվում է ո՛չ ինձ հետ, իսկ մնացած գումարների չարաշահումները եղել են Նարեկի օրոք, եւ շուռ տալ ամեն ինչը Սեւակի՞ վրա` այդ մեկը չեմ հասկանում:
– Այնուամենայնիվ, Նարեկի փաստաբանների փոխանցմամբ` Ն. Հարթունյանը Պետեկամուտների կոմիտեի կողմից սահմանված ակտը վիճարկել է դատարանում, եւ ըստ նրանց` Նարեկի դեմ տարվում է անձնավորված պայքար: Ոմանք այդ պայքարը կապում են «Երեւանի ժամացույցի գործարանում» Նարեկի ունեցած բաժնեմասի հետ:
– «Երեւանի ժամացույցի գործարանից» առաջ ինչ-որ մարդու հետ, որի անունը չեմ ուզում ասել` Հարթունյանները կոնֆլիկտ են ունեցել (միայն հարցազրույցի վերջում մեր զրուցակիցը նշեց այդ մարդու անունը` ՀՀ ֆոնդային բորսայի առաջին նախագահ Սեդրակ Սեդրակյանը.- Մ.Մ.): Այդ մարդը` Սեդրակ Սեդրակյանը Հարթունյաններին պարտք էր մոտ 600.000 ԱՄՆ դոլար եւ չէր տալիս այն: Ես ինքս գտա այդ մարդուն եւ բանակցեցի նրա հետ: Արդյունքում` նա իր պարտքի դիմաց զիջեց «Երեւանի ժամացույցի գործարանի» 34% բաժնեմասը: Բացի դրանից, մեծ կոնֆլիկտ կար նաեւ գործարանի խոշոր բաժնետիրոջ հետ, ում հետ եւս սկսեցի բանակցություններ վարել` հասնելով նրան, որ Հարթունյանների ընտանիքը 34 տոկոս բաժնեմասի փոխարեն` 15.500 քմ հող ձեռք բերեց «Ժամացույցի գործարանի» տարածքում: Իսկ այդ տարածքը գտնվում է նախագահական պալատից վերեւ, այսինքն` քաղաքի կենտրոնում, եւ պատկերացրեք այդ հողի գինն այդ վայրում, սակայն մինչ օրս իրենք այդ պայմանագիրը չեն ստորագրում, որպեսզի 8 մլն դոլարի շահը չհաշվակցեն ինձ հետ: Եվ մի կողմից` իրենք հայտարարում են, թե այդ տարածքից շահույթ չունեն, մյուս կողմից` ասում են, թե որոշ մարդիկ ուզում են այդ 8 մլն դոլարը խլել իրենցից: Իսկ «Ժամացույցի գործարանի» տարածքն ինձ չի հետաքրքրել եւ չի էլ հետաքրքրում, ինձ միայն հետաքրքրում է 2004թ. մինչեւ 2010թ. սեպտեմբերն ինձ չվճարված մաքուր շահույթի 25%-ը: Դատարանը կորոշի իրենց պարտքն ինձ, բայց դա բավական մեծ գումար է` մոտ 2 միլիոն դոլար:
– Պարոն Արծրունի, չե՞ք կարծում, որ Ձեր եւ Հարթունյանների ընտանիքի միջեւ առկա տարաձայնություններն ուղղակիորեն սեպ կխրեն սփյուռքահայության մեջ:
– Ոչ ոքի համար հաճելի չէր այս հարցը քննել հրապարակային ձեւով, որովհետեւ ֆինանսական վեճ լինում է ցանկացած մարդու մոտ, ցանկացած երկրում: Իսկ ի՞նչ է` սփյուռքահայերը վեճեր չունե՞ն: Եկեք Լիբանան, եւ ես հազարավոր դեպքեր մատնացույց կանեմ: Դժբախտաբար, ինչ-որ մարդիկ ինչ-որ նպատակներով օգտվում են ստեղծված իրավիճակից` ոմանք անձնական, ոմանք քաղաքական նկատառումներով: Ես ինքս փորձել եմ բանակցել նրանց հետ, եւ անգամ Գարաբեդ Հարթունյանը մահից առաջ խնդրեց որդիներին լեզու գտնել եւ, որ գանք ընդհանուր հայտարարի:
– Ի վերջո, Դուք երկար ժամանակ աշխատել եք Հարթունյանների հետ: Ինչպե՞ս եք պատկերացնում նրանց հետ Ձեր հետագա փոխհարաբերությունները:
– Մեր փոխհարաբերությունները 2 լուծման տարբերակ ունեն` բանակցություններով եւ դատական եղանակով: Ոմանք Նարեկին ասում են, որ նա խնդիր չունի, եւ կարող են Սեւակին այս կամ այն անել: Այդ մարդիկ ուղղակի սնվում են մեր միջեւ եղած կոնֆլիկտից, այլ կերպ ասած` «զարկերակ» են մտել` փող աշխատելու համար, եւ ամեն կերպ սրում են մեր փոխհարաբերությունները:
Հ.Գ. Ի դեպ, «Երեւանի ժամացույցի գործարան» ԲԲԸ գլխավոր տնօրեն Նորայր Չրաղյանն արձագանքելով մամուլում տպագրված տեղեկատվությանը, ըստ որի` Նարեկ Հարթունյանը հանդիսանում է գործարանի բաժնետեր եւ, որ նրա նկատմամբ հարուցված քրեական գործը կապված է բաժնեմասը նրա ձեռքից խլելու մտայնության հետ, հայտարարել էր. «Նարեկ Հարթունյանը չի հանդիսանում «Երեւանի ժամացույցի գործարան» ընկերության բաժնետեր»: Առաջիկայում մենք այս հարցերի շուրջ կզրուցենք նաեւ Նարեկ Հարթունյանի հետ: