Դարերից եկող «կարմիր խնձորի» ավանդույթը` կնոջ ընտանիքին նրա կուսությունը խորհրդանշող կարմիր խնձորներ ուղարկելը, դեռեւս պահպանվում է Հայաստանում, թեեւ երիտասարդների մի փոքր հատված հակված է մոռանալ այն ու ապրել ազատ սեռական կյանքով:
«Հասարակություն առանց բռնության» (ՀԱԲ) հասարակական կազմակերպության 2011-ին հրապարակված ուսումնասիրության համաձայն` Հայաստանի մարզերում բնակվող 18-35 տարեկան արական սեռի ներկայացուցիչների` ավելի քան 62 տոկոսի, իսկ երեւանաբնակ տղամարդկանց` ավելի քան 56 տոկոսի համար կարեւոր է աղջկա կուսությունը: 23-ամյա Վազգեն Կարապետյանը ոչ այնքան կարեւորում է հայերի շրջանում տարածված «կարմիր խնձորի» ավանդույթը, որքան կուսությունը. «Հայ տղու կինը պետք է բարոյական լինի, իսկ մի քանի հոգու տակ պառկած աղջիկը բարոյական չէ: Զույգերը կարող են սեռական հարաբերություններ ունենալ, միայն` եթե վստահ են, որ հաստատ ամուսնանալու են»:
Մինչդեռ, երեւանաբնակ աղջիկների գրեթե 55 տոկոսը կարծում է, որ այս հարցը վերաբերում է միայն ամուսնացող զույգին: «Այսպես պատասխանելով` աղջիկներն արտահայտում են իրենց վրդովմունքը հասարակության կարծիքի նկատմամբ, որը, ըստ նրանց, չպետք է խառնվի այդ անչափ նուրբ եւ ինտիմ հարցին` թողնելով վերջինիս լուծումը միմիայն ամուսնացող զույգի հայեցողությանը»,- հետազոտությունն է ներկայացնում ՀԱԲ ծրագրերի ղեկավար Աննա Նիկողոսյանը:
Սեքսապաթոլոգ Երվանդ Մինասյանի մեկնաբանությամբ` 2-3 տարի հանդիպող զույգերը մինչ ամուսնությունը սեռական հարաբերություններ չունենալու դեպքում կարող են անգամ անպտղության խնդրի բախվել: Իսկ 20 տարեկանից հետո կույս աղջիկների մոտ հաճախ լինում են դաշտանային խանգարումներ, ագրեսիվ վարքի դրսեւորումներ եւ մազակալման հանգեցնող սեռական բորբոքումներ: Սակայն, շատերը պահպանում են կուսաթաղանթը` կարեւորելով ոչ թե առողջությունը, այլ հասարակական կարծիքը: 22-ամյա Մարինեն շարունակում է կույս մնալ` ամուսնանալիս խնդիրներ չունենալու համար:
«Ես չեմ կարող սեռական հարաբերություններ ունենալ մեկի հետ այն դեպքում, երբ համոզված չեմ, որ ամուսնանալու եմ նրա հետ, քանի որ տղաների եւ ծնողների, ու ընդհանրապես` հայաստանցիների մեծ մասն ամուսնանալիս մեծ նշանակություն է տալիս դրան»,- ասում է երիտասարդ աղջիկը: ՀԱԲ հարցման համաձայն` երիտասարդ աղջիկների միայն 20-25 տոկոսն է նշել, որ կշարունակեր հետեւել «կարմիր խնձորի» ավանդույթին, նույնիսկ, եթե հասարակական կարծիքը չպահանջեր դա, իսկ նրանց ավելի քան 40 տոկոսը, հակառակը, ասել է, որ եթե հասարակական կարծիքը չափազանց խիստ չլիներ, ապա իրենք չէին պահպանի կուսությունը:
«Ցավոք, հասարակական կարծիքը անձի համար երբեմն ավելի ծանրակշիռ է դառնում, քան սեփականը, ուստի, մարդիկ ստիպված են լինում սահմանափակել իրենց ազատությունը: «Ով կամ ինչն է սահմանափակում ձեր ազատությունը» հարցին հարցվածների 74 տոկոսը տվել են «հասարակության կարծիքը» պատասխանը»,- հավելում է ՀԱԲ ներկայացուցիչ Նիկողոսյանը:
Ազատ սեռական կյանքով ապրելու կողմնակիցները, միեւնույն ժամանակ, տեղի չեն տալիս, ինչպես 23-ամյա Լուսինեն, ով զուգընկեր ունի. «Եթե [տղամարդը] իմ մասին դատելու է ըստ նրա` կուսաթաղանթ ունե՞մ, թե՞ ոչ, ուրեմն պետք չէ այդ տղամարդն ինձ»: Այս հարցում կանանց աջակցող տղամարդիկ էլ կան: 24-ամյա Դանիել Իոնեսյանն, օրինակ, ուզում է ամուսնանալ սեռական կյանքի փորձ ունեցող կնոջ հետ. «Ամուսնանալուց առաջ պետք է հասկանալ, որ իրար ավելի լավ ենք համապատասխանում անկողնում, քան թե մեկ ուրիշի հետ: Իսկ դա հասկանալու համար անհրաժեշտ է, որ երկուսս էլ սեքսով զբաղված լինենք մինչեւ իրար ճանաչելը»: Սակայն, քչերն են Լուսինեի նման մտածում, ու, անգամ սեռական հարաբերություններ ունենալով, ամուսնանալուց առաջ վերականգնում են իրենց կուսաթաղանթը:
Կուսաթաղանթի վերականգնման վիրահատությունների օրենսդրական կարգավորում չկա, այդ պատճառով էլ, նման վիրահատություն անող բժիշկներից մեկը, չցանկանալով ներկայանալ, նշեց, որ կուսաթաղանթի վերականգնման վիրահատություններ արվում են ինչպես Երեւանում, այնպես էլ մարզերում. «Ընդ որում, Երեւանից սովորաբար գնում են մարզեր, հատկապես Գորիսում են շատ անում նման վիրահատություններ: Կարելի է միջամտել հարսանիքից` առաջին ամուսնական գիշերից 2 օր առաջ, 7 օր առաջ եւ այլն»: Բժշկի խոսքերով` սրսկման միջոցով միջամտությունը (սեռական ակտի ժամանակ արյունահոսության է հանգեցնում եւ տղայի մոտ տպավորություն թողնում, որ պատռվել է կուսաթաղանթը) արժե 15 հազար դրամ, իսկ վիրահատությունների արժեքը 100-300 հազար դրամ է:
Հրայր ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ, Հայաստան
«Ժամանակ» օրաթերթի եւ «1in.am» կայքի թղթակից
