– Դուք 3 տարի Հայաստանի վարչապետն եք` առաջադրված Հանրապետական կուսակցության կողմից, եւ 2,5 տարի է, որ այդ կուսակցության անդամ եք: Բայց այս տարիներին ՀՀԿ-ում կարծես թե յուրային չդարձաք: Երբեմն նույնիսկ կուսակցական շրջանակներից «հարվածներ» են ուղղվում Ձեզ: Ինչո՞ւ Ձեր լիակատար «կուսակցականացումը» չստացվեց:
– Ընդամենը 2 օր առաջ ես Ալավերդիում էի եւ հանդիպում ունեցա ՀՀԿ ակտիվի հետ: Ընդ որում, դա Ալավերդիում իմ կուսակիցների հետ իմ երկրորդ հանդիպումն էր: Եվ ես պատիվ ունեի 30 հանրապետականի հանձնել իրենց անդամակցության վկայականները: Ջերմ մթնոլորտ էր: Դրանից 1 շաբաթ առաջ մենք Վայոց Ձորում էինք, եւ Գարեգին Նժդեհի տապանաքարի կողքին, եկեղեցում, որտեղ մենք հասել էինք ուխտագնացության եկած մեր հարյուրավոր երիտասարդ հանրապետականների հետ: Նմանատիպ արարողություն եղավ այնտեղ, եւ հարյուրավոր երիտասարդներ իմ ձեռքից ստացան ՀՀԿ գրքույկներն ու կրծքանշանները: ՀՀԿ-ում ունեմ բազմաթիվ ընկերներ, որոնց հետ ունեմ շատ ջերմ մարդկային հարաբերություններ: Բայց հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ՀՀԿ-ն Հայաստանի ամենամեծ կուսակցությունն է, հասկանալի է, որ ներսում էլ կարող են լինել մարդիկ, ովքեր չեն կիսում վարչապետի հայացքները կամ նրա կողմից որդեգրած գործելաոճը: Ես դա շատ բնական եմ համարում: Ցանկացած խոշոր կազմակերպության մեջ հնարավոր չէ չունենալ բազմակարծություն: Չեմ բացառում, որ այդպիսի ընդդիմախոսներ կլինեն նաեւ մեզանում: Դա հարիր է իր գործելակերպը ժողովրդավարական սկզբունքներով կազմակերպող կուսակցությանը: Կարծում եմ, որ մեր հանրությունը, մեր ամենօրյա քաղաքական գործընթացներին հետեւող վերլուծաբանները նույնպես դա շատ լավ հասկանում են: Եվ կարծում եմ, որ այլ խոշոր կուսակցություններում եւս նման գործելաոճ պիտի որ տիրի: Ցանկացած կուսակցություն, որը գնում է ընտրությունների, առաջին հերթին դեբատները ծավալում է իր ներսում: Երբ որոշվում է, թե ինչ նախընտրական ծրագրով եւ ինչ թիմով է գնում ընտրությունների, այդ դեբատներն ավարտվում են: Կարծում եմ, որ դա լավ երեւույթ է եւ դա կուսակցությունները դարձնում է կենդանի օրգանիզմ` արդյունավետ որոշումների կայացման, ճիշտ ռազմավարության մշակման համար: Հայաստանում էլ վաղ թե ուշ այդ ավանդույթը ներդրվելու է, որովհետեւ իշխանությունների ձեւավորման եւ փոփոխության կարեւորագույն գործիքն է կուսակցությունը:
– Ձեզ քննադատում է ոչ միայն ընդդիմությունը, այլ նաեւ կոալիցիոն գործընկերները, եւ դա երբեմն առիթ է տալիս ենթադրելու, որ Դուք իշխանության ամենաթույլ օղակն եք: Եվ եթե իշխանությունները որոշեն պաշտոնանկություններ կատարել ժողովրդին փոփոխություն ցույց տալու կամ տնտեսական վատ վիճակի համար պատասխանատու գտնելու համար, թիրախը կարող եք Դուք լինել:
– Կարծում եմ, որ թույլ օղակի վրա շատ ջանքեր չեն վատնում: Ես կարծում եմ, որ լրիվ հակառակ վիճակն է, որովհետեւ լուրջ քաղաքական վերլուծությունները ցույց են տալիս, որ սա մեր իշխանությունների ամենաուժեղ օղակն է, որը, ի հեճուկս տարբեր տիպի ընդդիմությունների եւ դիմադրությունների` քայլ առ քայլ իրականացնում է դեմոկրատական բարեփոխումներ: Եվ հասկանալի է, որ դրանով իսկ դառնում է թիրախ: Ուզում եմ նաեւ ձեզանից ճշտել, թե ի՞նչ քննադատություն եք լսել կոալիցիայի ներսում:
– ԲՀԿ-ից երբեմն քննադատություն է հնչում կառավարության ուղղությամբ` ենթադրաբար հասցեատեր ունենալով վարչապետին:
– Իհարկե, դուք իրավունք ունեք ենթատեքստերով դատողություններ անել, բայց եթե կառավարությունը կոալիցիոն է, նշանակում է` կոալիցիոն բոլոր կուսակցություններն են կրում պատասխանատվություն իրենց գործունեության համար` եւ ՕԵԿ-ը, եւ ԲՀԿ-ն, եւ ՀՀԿ-ն: Մենք աշխատում ենք` որպես միասնական թիմ, եւ կատարված աշխատանքի համար պատասխանատու ենք բոլորս միասին: Որեւիցե մի կուսակցություն չի կարող ընդդիմադիր դիրք ընդունել, քննադատել կառավարությանը եւ այդ քննադատությունը չուղղել նաեւ իրեն: Չկա կառավարությունում որեւէ մի հայեցակարգ, օրինագիծ, որի շուրջ լինի կոալիցիոն պառակտում: Մենք աշխատում ենք որպես միասնական թիմ եւ թիմային նորմալ միջավայրում:
– Խորհրդարանի նիստերին հետեւելիս հասկանալի է դառնում, որ որոշակի ներքին կոնֆլիկտ կա ոչ միայն կոալիցիոն կուսակցությունների, այլ նույն ՀՀԿ-ի մեջ: Եվ կառավարության ներկայացրած օրինագծերի քննարկման ժամանակ երբեմն ակնհայտ է դառնում, որ Ձեր եւ ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանի միջեւ կա որոշակի հակասություն` հավանաբար, ենթատեքստում ունենալով այն խնդիրը, որ նա ժամանակին ցանկանում էր դառնալ վարչապետ:
– Անձնական որեւիցե խնդիր մենք չունենք, ունենք նորմալ մարդկային հարաբերություններ, նորմալ մարդկային շփումներ` ընտանիքներով հանդերձ: Եվ այդ տեսակետից, կարծում եմ, որ շատ հաճախ մամուլում տարբեր տիպի վերլուծություններն ու ենթատեքստերն ավելի շատ իրենց սեփական երեւակայության արդյունք են: Դա շատ վտանգավոր ճանապարհ է, որովհետեւ ցանկացած նախադասություն եթե ենթատեքստից հանում ես, կարող ես շատ յուրովի մեկնաբանել ու հեռուն գնացող դատողություններ անել: Այդ տեսակետից ես միշտ փորձում եմ իմ ելույթներում լինել կոռեկտ, հստակ, որ երկմտանքի տեղիք չտամ: Հակառակ դեպքում ես միշտ պատրաստ եմ մեկնաբանություններ տալ, թե ինչով են պայմանավորված այս կամ այն հայտարարությունները:
– Որքա՞ն եք հավանական համարում այն տարբերակը, որ Դուք զբաղեցնեք ԱԺ նախագահի պաշտոնը, Հ.Աբրահամյանը` վարչապետի: Նման սցենարներ են շրջանառվում:
– Մենք կուսակցության մեջ մի թիմ ենք, եւ ինչպես մեր կուսակցությունը կորոշի, այդպես էլ կվարվենք: Եթե մեր կուսակցությունը նպատակահարմար գտնի կադրային փոփոխություններ կատարել, բնականաբար, մենք պարտավոր ենք լինելու մեր կուսակցության որոշումները կատարել: Բայց այսօր այդպիսի քննարկումներ չկան, եւ այդպիսի գաղափարներ մեզանում շրջանառության մեջ դրված չեն:
– ՀՀԿ-ն այնպիսի կուսակցություն է, որտեղ կան տարբեր բեւեռներ: Կուսակցության նախագահից ստորին օղակները` կան փոքր լիդերներ, ովքեր փորձում են ունենալ սեփական թիմը, որպեսզի ներքին մրցակցության մեջ կարողանան առաջնային, պաշտպանված կամ որոշող լինել: Օրինակ, նման թիմ ձեւավորելու առումով հիշատակվում են նույն Հ.Աբրահամյանի կամ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Կարեն Կարապետյանի անունները: Դուք փորձո՞ւմ եք նման թիմ ստեղծել;
– Անկեղծ ասած, ես երկու տարուց ավելի ՀՀԿ անդամ եմ, բայց թիմային այդպիսի բաժանումներ կուսակցության ներսում չեմ նկատել: Այցելելով մարզեր, շփվելով մեր կուսակցական գործընկերների հետ` նման երեւույթի հետ չեմ առնչվել:
– Վերջերս Էրեբունու նախկին թաղապետ եւ Ձեր կուսակից Մհեր Սեդրակյանը մեզ հետ զրույցում չկարողացավ Ձեզ հիշել: Դա մամուլում որակվեց որպես միտումնավոր արարք: Ինչ-որ հակասություննե՞ր կան ձեր միջեւ:
– Ես կարծում եմ, որ դա արհեստական սարքած աժիոտաժ էր, կամ ինչպես ասում են` բաժակի մեջ սարքած փոթորիկ էր, որ մամուլը բարձրացրեց, հետագայում` մարեց: Իրականում կարծում եմ, որ ցանկացած մարդ էլ հարցազրույցի ժամանակ այս կամ այն հարցի պարագայում կարող է սայթաքել: Մեկի անունը չհիշի, մյուսի` ազգանունը, եւ տեղին չէր դրանից համաշխարհային ողբերգություն սարքելը:
– Դուք քաղաքական թիմի անդամ եք, Մ.Սեդրակյանը կամ ՀՀԿ-ական մեկ այլ օլիգարխ, երբեմն` նաեւ հանցագործ բնութագրումներով հայտնի, ընտրություններին կուսակցության համար կարող է շատ ձայներ բերել: Եվ երբ այս առումով համեմատություն է արվում գործադիր մարմնի անդամների հետ, Ձեր գործունեության արդյունավետությունը կարող է ցածր լինել: Դա Ձեզ չի՞ մտահոգում:
– Մենք, բնականաբար, անցկացնում ենք ուսումնասիրություններ, այդ թվում եւ` սոցիոլոգիական հարցումներ` պարզելու մեր ուժեղ եւ թույլ կողմերը, մեր բացթողումներն ու նվաճումները: Պարզելու, թե հասարակությունն ինչից է դժգոհ կամ ինչից է գոհ, պարզելու մեր սեփական վարկանիշները եւ այլն: Մենք շատ լավ գիտենք, թե ով ինչ կշիռ ունի:
– Դուք ի՞նչ կշիռ ունեք` այդ հարցումների համաձայն: Դրանք կարո՞ղ են Ձեզ տանել ՀՀԿ-ի ցուցակի առաջին հորիզոնականը, ինչպես դա երբեմն բարձրաձայնվում է:
– Երբեմն բարձրաձայնվում է, թե ես պետք է զբաղեցնեմ առաջին հորիզոնականը, երբեմն բարձրաձայնվում է, որ ես պետք է հեռանամ: Ամեն ինչ մենք մեր մամուլում կարդացել ենք: Վարկածները բազմաթիվ են եւ իրարամերժ: Ասեմ, որ այդ բոլոր խնդիրները կորոշվեն մեր կուսակցության ներսում: Կուսակցությունում դեռեւս այդպիսի քննարկումներ չեն ծավալվել, եւ նմանատիպ հարցերն այսօր ավելի շատ վերլուծաբանների խնդիրն են, թե ինչ սցենարներ են հնարավոր ընտրությունների հետ կապված: Որ սցենարի դեպքում որ քաղաքական գործիչը որտեղ պետք է հայտնվի, եւ այլն: Դրանք բոլորը հետաքրքիր են` որպես վերլուծություններ, բայց դեռեւս ՀՀԿ-ն որոշում չի կայացրել այդ առումով:
– Դուք է՞լ եք բացառում արտահերթ ընտրությունների հավանականությունը:
– Արտահերթ ընտրություններն ու հերթականը ինչո՞վ են տարբերվում:
– Այս դեպքում` ընդդիմության պահանջն է ընտրությունների միջոցով հնարավորինս շուտ ձեւավորել օրինական իշխանություն, որը կլուծի ժողովրդի ու երկրի առաջ ծառացած խնդիրները:
– Այդ թեզը 1991-ին ինքս էլ եմ առաջ քաշել` լինելով ընդդիմություն: Վերջին 20 տարիներին դա երբեք իր արդիականությունը չի կորցրել: Ցանկացած ընդդիմություն, բնականաբար, փորձում է այդ թեզն օգտագործել, բայց խնդիրը կայանում է նրանում, թե արդյո՞ք հասարակության մեջ այդ ընդդիմությունն ունի ազդեցություն հենց այդ ուղղությամբ տանելու մեր ժողովրդին: Ես կարծում եմ, որ այսօր Հայաստանում այդպիսի կրիտիկական զանգված, որը պահանջում է արտահերթ ընտրություններ, օբյեկտիվորեն գոյություն չունի: Հատկապես որ, ընտրություններին այնքան էլ շատ ժամանակ չի մնացել:
– Հանրահավաքների բազմահազարանոց մասնակիցներն այդ զանգվածը չե՞ն:
– Մենք մշտապես ուշադիր հետեւում ենք բազմահազար միտինգներին, նրանց կողմից բարձրացված թեզերին, շատ լուրջ ձեւով ուսումնասիրում ենք դրանք եւ փորձում ենք հասկանալ, թե մեր հասարակության մեջ այդ թեզերն աջակցություն ստանո՞ւմ են: Ավելին` այն բոլոր խելամիտ առաջարկությունները, որոնք մեզ արվում են ընդդիմության կողմից, ընդունում ենք եւ ի կատար ենք ածում: Այդ տեսակետից գտնում եմ, որ հասարակության մեջ այդպիսի կրիտիկական զանգված, որը պահանջում է արտահերթ ընտրություն, չկա:
– Այդ նույն կրիտիկական, դժգոհ զանգվածի մի մասն էլ` պահանջելու փոխարեն, այսօր հույսը կտրած` արտագաղթում է: Նույնիսկ վիճակագրական տվյալներով` արտագաղթողների ծավալները վտանգավոր սահմանի են հասնում:
– Ի՞նչ անենք, ամեն ինչ անենք, որ այդ մարդիկ չփախնե՞ն, որ այդ կրիտիկական զանգվածը մնա այստեղ, ու հեղափոխությո՞ւն լինի: Ինչպե՞ս անենք, որ մարդիկ մնան Հայաստանում, պետք է այնպես անենք, որ կյանքը մեր երկրում լինի ավելի լավ, քան արտերկրում: Բայց եթե դու կյանքը սկսում ես Հայաստանում բարելավել, կրիտիկական զանգվածը նվազում է: Ավելանում է այն զանգվածը, որն աջակցում է իշխանություններին: Հավատացեք ինձ, որ ոչ մի իշխանություն չունի այնպիսի ցանկություն, թե այնպես աշխատի, որ իր հեղինակությունը լինի ավելի ցածր, քան ընդդիմությանը:
– Կարո՞ղ եք ասել, թե հաջորդ ընտրություններում ընտրողն ինչո՞ւ պետք է իր ձայնը տա ՀՀԿ-ին: Չէ՞ որ առաջիկայում նորից շրջելու եք Հայաստանով եւ նրանց ձայնն եք խնդրելու:
– Որովհետեւ ՀՀԿ-ն կարողացել է մեր երկրում ապահովել անցնցում շրջան, կայունություն: Մենք կարողացել ենք համարժեք արձագանքել համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամին, կարողացել ենք հակաճգնաժամային այնպիսի միջոցառումներ իրականացնել, որ մինիմումի հասցնենք դրա բացասական ազդեցությունը մեր տնտեսության, քաղաքացիների վրա: Իրականացրել ենք լայնածավալ սոցիալական ծրագրեր եւ նույնիսկ տնտեսական անկման պարագայում ավելացրել ենք սոցիալական վճարներն ու թոշակները: Եվ մեր ժողովուրդը դա գնահատում է, որովհետեւ կարողանում է օբյեկտիվը սուբյեկտիվից տարանջատել: Եվ տեսնում է, որ ՀՀԿ-ին հաջողվել է երկրի բոլոր մարտահրավերներին դիմակայել եւ կայուն ձեւով մեզ տանել դեպի ապագա:
– ՀՀԿ-ն Հայաստանի բյուջեն նախկին 3 մլրդ դոլարից պակասեցրել է: Հիմա ՀՀ բյուջեն 3 մլրդ դոլարից քիչ է:
– Երբվանի՞ց է մեր բնակչությունը մեր բյուջեն դոլարով հաշվում:
– Հավանաբար այն ընթացքում, երբ մեր տնտեսությունը հիմնվել է տրանսֆերտների վրա:
– Եթե դոլարով ենք հաշվում, պետք է հաշվարկենք ռեալ գնողունակությամբ եւ սպառողական զամբյուղը համադրենք եվրոպական, ամերիկյան սպառողական զամբյուղի հետ: Տեսնենք ռեալ դրամի վճարունակությունը Հայաստանում, դոլարի վճարունակությունը ԱՄՆ-ում: Իհարկե, ճգնաժամի պարագայում մենք ունեցանք լրջագույն խնդիր: ՀՆԱ-ի նվազումը ճգնաժամի համար առաջին ցուցանիշն է: Նույնիսկ այդ պարագայում ամեն ինչ արեցինք, որ մեր բյուջետային եւ սոցիալական ծախսերը չնվազեն:
Հ.Գ. Հարցազրույցի` տնտեսական հարցերին վերաբերող հատվածը կարդացեք մեր թերթի հաջորդ համարում։