– ԵԽ գլխավոր քարտուղար Թյորբորն Յագլանդը նախօրեին հանդիպել է կոալիցիայի անդամ ԱԺ պատգամավորների հետ եւ մտահոգություն է հայտնել կարեւորագույն երկու խնդիրների` կալանավորված անձանց եւ մամուլի ազատության վերաբերյալ: Նման մտահոգություններ հնչել են նաեւ Հայաստանի մասին ԵԽ ԽՎ վերջին 4 զեկույցներում: Ձեր կարծիքով՝ արդյո՞ք ԵԽ ԽՎ ղեկավարն արդեն ավելի կոշտ կերպով է պահանջում այդ հարցերի լուծումը:
– Ես ուղղակի այդ հանդիպմանը մասնակից չեմ եղել եւ չեմ կարող ասել, թե ինչ մտահոգություններ է հնչեցրել:
– Վերջին մի քանի օրերին հաճախ են հնչում Մարտի 1-ի գործով քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելու մասին հայտարարություններ: Նախօրեին նման հույս հայտնեց նաեւ ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը: Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ իշխանություններն արդեն նրանց անազատության մեջ պահելու «քաղաքական ժամկետը» սպառել են եւ շուտով բաց են թողնելու:
– Ես որեւէ ենթադրություն չեմ կարող ասել այն հարցի վերաբերյալ, որտեղ մասնակից են տարբեր պետական մարմիններ:
– Հայտնի դարձավ, որ ԵԽ ԽՎ-ում զեկույց է նախապատրաստվում, որում նկարագրված պետք է լինի «քաղբանտարկյալ» բառի սահմանումը: Մշակվում են հստակ չափորոշիչներ, որոնց հիման վրա որոշվելու է` տվյալ անձը քաղբանտարկյա՞լ է, թե՞ ոչ: Արդյո՞ք մտահոգություն չունեք, որ ԵԽ ԽՎ-ն քաղբանտարկյալ կհամարի Մարտի 1-ի գործով կալանավորվածներին:
– Ես ձեռնպահ կմնայի այդ հարցին պատասխանելուց հետեւյալ տեսանկյունից. առաջին հերթին՝ դեռեւս զեկույցը պատրաստ չէ: Եվ այն չափանիշները, որոնք դրվելու են դրա հիմքում, դեռեւս հրապարակված չեն: Միմիայն այդ քննարկումից հետո հնարավոր կլինի խոսել, թե այդ չափանիշները ինչքանով են ողջամիտ, ինչքանով արդարացված: Ինչ վերաբերում է կոնկրետ գնահատականին, ապա դա, կարծում եմ, որ քաղաքական գործչի խնդիր չէ: Առաջին հերթին այդտեղ կաշխատեն, կարծեմ, իրավաբանները, նոր միայն` քաղաքական գործիչները:
– Բայց Դուք նաեւ իրավաբան եք ու ԵԽ ԽՎ-ում Հայաստանի պատվիրակության ղեկավարը:
– Երբ չափանիշները հստակ լինեն, նոր կարող ենք խոսել այդ մասին:
– ՀԱԿ համակիր, ԿԸՀ անդամ Զոյա Թադեւոսյանը նոր «Ընտրական օրենսգրքի» հետ կապված կարծիք էր հայտնել, թե այնպիսի մոդել է ընտրվել, որ պետությունը ներքին օղակում` տեղամասային ընտրական հանձնաժողովում կատարված կեղծիքների տերը չլինի: Դուք այդ օրինագծի հիմնական հեղինակն եք, ինչո՞ւ եք որոշել, որ ՏԸՀ-ն պետք է կազմավորվի ԱԺ-ում ներկայացված կուսակցությունների ներկայացուցիչներից, իսկ ԿԸՀ-ն կամ ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովներն՝ այլ կերպ:
– Կան տարբեր մոտեցումներ: Զարմանալի է, սակայն, որ խորհրդարանական ընդդիմադիր ուժերն այլ մոտեցման են հակված, արտախորհրդարանական ընդդիմությունը` այլ: Առաջիններն այդ հանձնաժողովներում ավելի շատ տեսնում են կուսակցական ներկայացվածություն, իսկ ոչ խորհրդարանական ընդդիմությունն ավելի շատ տեսնում է պետության ուղղակի մասնակցություն: Բոլոր մոդելները հնարավոր է իրականացնել, եւ խնդիրը առաջին հերթին մոդելինը չէ: Իհարկե, առաջին հերթին խնդիրն այն է, թե ինչպես է դա իրականացվում: Հնարավոր է շատ լավ ընտրություն իրականացնել ցանկացած մոդելով, հնարավոր է իրականացնել շատ վատ ընտրություն ցանկացած մոդելով: Մեր կարծիքով՝ մենք ընտրել ենք բավականին հավասարակշռված տարբերակ, որն այս փուլում առավել հնարավորություններ կընձեռի բոլոր կուսակցություններին՝ ստանձնել պատասխանատվությունը եւ միաժամանակ չհանել պատասխանատվությունը երկրի վրայից: Մենք ընտրել ենք միջանկյալ մոդել:
– Ուզում եք ասել, թե ընդդիմության առաջարկներն ընդունե՞լ եք:
– Չի կարելի ասել, թե միանշանակ ենք ընդունել: Պատկերացրեք, որ կան երկու հակադիր առաջարկներ, մի մասն առաջարկում է զուտ կուսակցական ձեւավորում, մեկ այլ մասն առաջարկում է զուտ պետական ձեւավորում: Եթե դու ընտրում ես միջանկյալ տարբերակը, դառնում ես քննադատության թիրախ երկու կողմերի համար: Դա ամենեւին չի նշանակում, թե հաշվի չի առնվել, կամ չենք քննարկել հնարավոր վտանգները: Նաեւ Ընտրական օրենսգիրքը մի կողմից լինի այնպիսին, որպեսզի ընտրությունները չձախողվեն, պրոցեսը լինի այնպիսին, որ ակնհայտ լինի, որ այս պրոցեսում խարդախ մեխանիզմներ չեն գործադրի:
– Այդ նախագծի հետ կապված՝ Դուք հանրությունից ու շահագրգիռ ուժերից մինչեւ դեկտեմբեր առաջարկներ եք սպասում: Փոփոխություննե՞ր եք նախատեսում Ընտրական օրենսգրքի նախագծում: Դա նո՞ւյնպես պետք է ներկայացնեք Վենետիկի հանձնաժողովի փորձաքննությանը:
– Այո, որովհետեւ Վենետիկի հանձնաժողովին մեր ներկայացրած նախագծերը աշխատանքային նախագծեր էին: Եվ դրանց վերաբերյալ մենք չէինք ակնկալում Վենետիկի հանձնաժողովից պաշտոնական եզրակացություն: Դա քննարկում էր փորձագետների մակարդակով, պաշտոնական եզրակացության համար կուղարկվի վերջնական նախագիծը:
– ԱԺ գարնանային նստաշրջանի ավարտին Դուք խորհրդարանին ներկայացրեցիք ԱԺ Մարտի 1-ի գործով ժամանակավոր հանձնաժողովի եզրակացության առաջարկությունների իրականացումը մոնիտորինգի ենթարկող Ձեր միջանկյալ զեկույցը: Այն ընդգրկված է ԱԺ քառօրյա նիստերի օրակարգում, սակայն մինչեւ հիմա չի քննարկվել: Ինչո՞ւ:
– Ես կարծում եմ, որ դեկտեմբերին կքննարկվի, որովհետեւ ամփոփում ենք կատարված աշխատանքը: Հին զեկույցում հավանաբար կառաջարկենք որոշակի փոփոխություններ եւ միանգամից քննարկման կներկայացնենք նոր զեկույցը: Բնականաբար, ընթացքում գործողություններ, միջոցառումներ են տեղի ունենում, մենք էլ լրացնում ենք կատարված աշխատանքը, մտահոգությունները եւ այլն: Մենք պարտավոր էինք ներկայացնել խորհրդարանին, ներկայացրել ենք, բայց եթե օրակարգում դրա քննարկման հերթը չի հասնում, դա արդեն ուրիշ խնդիր է: Միշտ օրենսդրական ակտերը կուտակվում են, եւ լինում են ավելի կարեւոր առաջնահերթ խնդիրներ: Այդ պարագայում ԱԺ նախագահը լսելով տարբեր կողմերին՝ ձեւավորում է օրակարգի հերթականությունը:
– Այդքան անկարեւո՞ր էր այդ զեկույցը, որ դրա քննարկումը ձգձգվում է մինչեւ դեկտեմբեր:
– Ես չեմ կարծում, որ դա անկարեւոր է, բայց հավանաբար կային այլ խնդիրներ, որոնք պետք է քննարկվեին:
– Իսկ ի՞նչ փոփոխություն է եղել, որոնցով պետք է լրացնեք Ձեր միջանկյալ զեկույցը:
– Այս պահին ես պատրաստ չեմ արձագանքելու, որովհետեւ մենք դա քննարկում ենք հանձնաժողովի նիստում եւ որոշում ենք, թե ինչը պետք է ընդգրկվի, ինչը՝ ոչ: Մի օրինակ պետք է բերեմ, նախորդ հաշվետվության մեջ նշել ենք, որ մի շարք հակասություններ կան օրենքների միջեւ: Մենք ամրագրել էինք, թե անհրաժեշտ ենք համարում, որպեսզի հատուկ միջոցները, որոնք կիրառվում են, հաստատվեն միայն կառավարության որոշմամբ կամ առողջապահության նախարարի թույլտվությամբ: Այդ բոլոր հարցերի շուրջ տեղի են ունենում օրենսդրական փոփոխություններ: Այսինքն՝ սա այն էր, ինչ ակնկալվում էր մեր հանձնաժողովից: Մեր խնդիրն է նաեւ մշտադիտարկում իրականացնել, թե որ փուլին են հասել այդ փոփոխությունները, ընդունվել են, չեն ընդունվել: Այս ամենի մասին պետք է զեկուցենք ԱԺ-ին: Իսկ հատուկ միջոցների կիրառման կարգի հետ կապված բավականին աշխատանք արդեն կատարվել է: Կան աշխատանքներ, որ օրենսդրական փաթեթները մշակված են եւ դրված են շրջանառության մեջ, բայց մենք շարունակելու ենք հետեւել, մինչեւ չհասնենք արդյունքի, մինչեւ չունենանք իսկապես օրենսդրություն, որը իրավական ուժ է ստացել: Ոստիկանության ռեֆորմների մասով թե ինչ աշխատանք է կատարվում՝ սկսած կրթելու, նույնականացման հետ կապված: Այսինքն՝ մենք անդրադարձ ենք կատարում այն հարցերին, որոնք Մարտի 1-ի հանձնաժողովը բարձրացրել էր, եւ որոնք ենթադրում են կոնկրետ գործողությունների ծրագիր: