Թերեւս դրանով էր նաեւ պայմանավորված «Արդարություն» խմբակցության
քարտուղար Վիկտոր Դալլաքյանի` նույն հարցը մի քանի անգամ հնչեցնելն ու
վարչապետ Անդրանիկ Մարգարյանից մի քանի անգամ նույն պատասխանը լսելու
անհրաժեշտությունը: Իսկ Ա. Մարգարյանը, որն իր հետ ԱԺ էր բերել ձեռք
բերված փոխհամաձայնության գրավոր տեքստը, ամբիոն բարձրանալուն պես սկսեց
ընթերցել` նախապես զգուշացնելով, որ այն որոշակի «դեֆորմացիայի» է
ենթարկվել կոալիցիայի նիստում: Իսկ ձեռքբերված փոխհամաձայնությունը
հետեւյալն է. «Աղքատության հաղթահարման ռազմավարության ծրագրի շրջանակում
լուծում տալ ընտանեական նպաստառուների ցուցակներում ընդգրկված
քաղաքացիների` «Հայխնայբանկում» սառեցրած ավանդների փոխհատուցման խնդրին»:
Ընթերցելուց հետո Ա. Մարգարյանը բացատրեց, թե դա ինչ է նշանակում. «Մենք
ունենք հաղթահարման ծրագիր, եւ քաղաքական քննարկումների արդյունքում եկանք
եզրակացության, որ ծրագրի շրջանակում կարող ենք լուծել այդ հարցը ու
փոխհատուցում տալ»:
Միաժամանակ Ա. Մարգարյանը փորձեց արդարանալ, թե ինչու հանկարծ ՀՀԿ-ն, որը
մշտապես դեմ էր արտահայտվում ավանդների վերադարձմանն` իր այդ դիրքորոշումը
պատճառաբանելով բյուջում նման գումարների բացակայությամբ, Ռոբերտ
Քոչարյանի հայտարարությունից հետո, թե 2006թ. հունվարի 1-ից պետք է սկսել
այդ գործընթացը, միանգամից փոխեց իր դիրքորոշումն ու պատրաստակամություն
հայտնեց 2006թ. բյուջեում հատուկ տողով ներկայացնել ավանդների
փոխհատուցման ծախսային մասը: «Այո, կառավարությունը, ՀՀԿ-ն, որ մինչ այս
դեմ էինք արտահայտվում, եկել ենք համաձայնության եւ աղքատության
հաղթահարման ծրագրի շրջանակում ամենածանր վիճակում գտնվող մարդկանց մենք
կտանք փոխհատուցում»,- հայտարարեց նա: Ավանդների փոխհատուցման վերաբերյալ
լրագրողների հարցերին Ա. Մարգարյանը հրաժարվեց պատասխանել` ասելով. «Արդեն
ասացի, ինչ կար»: Իսկ հանրապետական Գալուստ Սահակյանն «ավանդներ» բառը
լսելիս արդեն ոչ միայն «Օրինաց երկրին» է հիշում, այլեւ Ցեղասպանությունն
ու նման այլ տհաճ բաներ. «Այս երկու օրն արդեն վիրավորվում եմ այդ հարցից,
որովհետեւ պետության առջեւ ավելի բարձր արժեքավորված խնդիրներ կան, բայց
որեւէ մեկը չի կարեւորում դա: Ավելին, հասարակության մոտ միտում են
ստեղծում, թե կարելի է մեկ շաբաթվա, մեկ ամսվա, մեկ տարվա հաճույքի համար`
այն արժեքները, որոնց տիրապետում է հասարակությունը, մի կողմ դնել եւ
էական դարձնել ավանդների հարցը: Մեր սկզբունքն այն է, որ այդ վերադարձը
պետք է ոչ թե հաճույք պատճառի ազգաբնակչությանը, այլ պետք է նպաստի,
որպեսզի ընտանիքի հետագա տնտեսական կարգավիճակը որոշ առումով փոփոխվի»:
«Ռոբերտ Քոչարյանն, ով անցած շաբաթ առաջին անգամ խոսեց ավանդների
շուտափույթ փոխհատուցման մասին, մի՞թե չի կարեւորում այդ բարձր
արժեքները»,- հետաքրքրվեցին լրագրողները: Գ. Սահակյանն ի պատասխան ասաց.
«Բնականաբար, այս տարվա մեջ մենք լուծումներ կունենանք եւ ավանդների
խնդիրը որպես գործընթաց հասարակությանը ներկայանալի կդառնա: Խնդիրն այն է,
որ ընդհանրապես ազգին պետք է տանել այն ճանապարհով, որ ինքն առավել
արժեքավորված զգա հետագայում իր սերնդի ճակատագրի հարցով, քան որոշակիորեն
շրջանառության մեջ գտնվող ժամանակավոր հաճույքներով»: Հարցին, թե 2006թ.
պետական բյուջեի ծախսային մասից, որը կազմելու է 1 միլիարդ ԱՄՆ դոլար,
հնարավոր չէ՞ փոխհատուցում տալ գոնե նպաստառու ավանդատուներին, Գ.
Սահակյանը պատասխանեց, որ խնդիրն ամենեւին էլ գումար չունենալու մեջ չէ:
«Մենք գումար ունենք տալու, բայց մենք միջազգային կազմակերպությունների
մեջ ենք, վարկեր ենք վերցնում, ինչպես մյուս պետությունները, ու քանի որ
մեր երկրի վիճակն այսպիսին է, մեզ արտոնյալ վարկեր են տրամադրվում, իսկ
նման վարկեր տրամադրում են այն պետությանը, որը չի փոշիացնում իր իսկ
ստեղծած բյուջեն: Դրա համար եմ ասում, որ ավանդները պետք է հետ
վերադարձվեն այնպես, որ այն նպաստի երկրի հետագա տնտեսության զարգացմանը:
Եվ եթե նախկին մոտեցումներով պետք է առաջնորդվենք ու 1000 ռուբլու դիմաց
10 ԱՄՆ դոլար փոխհատուցենք, ապա դա երկու-երեք օրվա հաճույք է ընդամենը
ազգաբնակչության համար: Եվ այդ փոշիացումը մեր երկրի հետագա
գործընթացներում շատ մեծ վտանգներ է առաջացնելու: Այսինքն` հարկավոր է
ավելի լուրջ գործողությունների գնալ: Երբեք քաղաքական ուժերը
հասարակությանը չեն մղում նրան, որ այսօր մե՜ծ խնդիր է Եվրամիությունում
լուծվում, եւ դրա շուրջ խոսակցություններ չեն ծավալում: Նույնիսկ
ընդդիմադիր շարժում չունենք, որոնք կկարողանան այդ խնդիրը լրջորեն
բարձրացնել, ինչը մեր համազգային ծրագրերի օրակարգի առաջնահերթ հարցերից
է»: Հետաքրքրվեցինք նաեւ, թե որո՞նք են այդ «բարձր արժեքավոր խնդիրները»,
որոնց որեւէ մեկը չի արձագանքում: Գալուստ Սահակյանը վիրավորվեց.
«Ցեղասպանության խնդրի լուծումը, Ղարաբաղի խնդիրը, Սահմանադրության
բարեփոխումների խնդիրը… Երբ քաղաքական ուժերը ոգեւորվում են ավանդների
հարցով, երբեք չեն ասում` ժողովուրդ, քեզ համար գրված է ճանապարհ, որն
ամբողջ աշխարհը վանկարկում է, որ դա է ուղին, դու դրան պիտի «այո» ասես:
Փոխարենն ուղղում են դեպի ավանդները, որը, կարծում եմ, եթե նույնիսկ
վերադարձվի, դրա ամենաերկար տեւող հաճույքը մեկ տարին է լինելու:
Սպառվելու է, ու եթե հանկարծ օրակարգում նման հարց լինի, ես պետք է
ժողովրդին ասեմ` ժողովուրդ, ձեր ցանկությամբ կողմ եմ տալուն, բայց եթե
երրորդ օրը գաք, բողոքեք, հայհոյեք, ապա դա ՀՀԿ-ին չի վերաբերվելու»:
Ընդդիմադիր Վիկտոր Դալլաքյանն, ի պատասխան Գ. Սահակյանի դժգոհությունների,
թե մեր երկրում ընդդիմադիր շարժում չկա, լուրջ հարցերի մասին մտածող
քաղաքական գործիչ չկա եւ այլն, ասաց. «Հայրենասիրական ճառեր ասելուց առաջ,
երկրի վարկի ու երկրի առջեւ կանգնած, իրոք, ազգային խնդիրները քննարկելուց
կամ դրանց մասին դատողություններ անելուց առաջ ոմանք պարտավոր են մտածել,
որ երկիրը երկիր դառնում է, երբ իրականացվում է ժողովրդավարության
ամենատարրական սկզբունքը` ընտրությունների միջոցով իշխանություն
ձեւավորելն ու փոփոխելը: Ուրեմն` ընտրակեղծիքների գաղափարախոսներն ու
իրականացնողները նման ազգային արժեքների մասին դատողություններ անելու
իրավունք չունեն: Եվ երբ նրանք Ղարաբաղի, Ցեղասպանության, Հայաստանի
անվտանգության մասին դատողություններ են անում, թող հիշեն, թե ինչպես են
կեղծել ժողովրդի քվեն: Իսկ դա պետական ծանր հանցագործություն է։ Իրենք
ավելի լավ է դրա մասին մտածեն»: Շատերն են տարակուսած, թե ինչո՞ւ է ՀՀԿ-ն`
ի դեմս կառավարության, հրաժարվում փոխհատուցել ավանդներն ու այդպիսով ձեռք
բերել այն քաղաքական դիվիդենտները, որոնք փորձում է այս հարցի լուծումը
կարեւորելով ստանալ ՕԵԿ-ը:
Վիկտոր Դալլաքյանն այս առնչությամբ ասաց. «Երբ ասում եմ, որ դիվիդենտներ
ստանալը ոմանց հանգիստ չի տալիս, ես հենց դա նկատի ունեի: Հնարավոր է`
վարչապետը ենթադրում է, որ կոալիցիան ներկայացնող քաղաքական այլ ուժերը
հետո նախընտրական նպատակներով այս ամենը կօգտագործեն, եւ ինքը հենց դրանից
էլ սարսափում է: Որեւէ մեկը չպետք է մտածի դիվիդենտների մասին:
Դիվիդենտներ ձեռք բերելու նպատակը կարող է ընդամենը տապալել այս
գործընթացը: Ես ողջունում եմ պարոն Սահակյանի մոտեցումը, որ պետք է
առարկայական փոխհատուցում ստանան մարդիկ, եւ չպետք է մարդկանց խաբել: Ինչ
վերաբերում է միջոցներ հայթայթելու աղբյուրներին, ապա երբ խոսում են այդ
մասին, թող մտածեն երկրի ստվերային տնտեսության մասին, որը կազմում է
60-65%: Միայն Արժույթի միջազգային հիմնադրամի տվյալներով, ամեն տարի
խոշոր հարկատուները 300 մլն դոլար պետական բյուջե մուծումներ չեն
կատարում: Այդ աղբյուրները շատ են, եւ թող հարկային դաշտ բերեն Ռ.
Քոչարյանի վերահսկողության տակ գտնվող մոնոպոլ ճյուղերը` ալյուրի,
բենզինի, ծխախոտի, դեղերի մաֆիան: Թող միջոցների մասին չխոսեն, թող
չգողանան, եւ այդ միջոցները հաստատ կլինեն»: Ի դեպ, Ա. Մարգարյանը նշեց,
որ նախնական պայմանավորվածությամբ 2006թ. բյուջեի նախագծում ավանդների
փոխհատուցման համար կտրամադրվի 1 միլիարդ դրամ, որից 200-300 հազար դրամը
կտրամադրվի խնդրի տեխնիկական լուծումներին: Իսկ ինչ վերաբերում է
ինդեքսացիային, ապա, ըստ Ա. Մարգարյանի, դա կքննարկվի Աժ-ում, եւ տեղում
կգտնվեն համապատասխան լուծումներ: Այս առնչությամբ Վ. Դալլաքյանը լուրջ
մտահոգություններ ունի եւ կարծում է, որ կառավարությունը կարող է հիմա
«խոստանալ», բայց քննարկումների ժամանակ հայտարարել, որ բյուջեում նման
հնարավորություններ չկան: Իսկ այդ պարագայում խնդիրը դարձյալ կմնա առկախ:
Հ.Գ. Հայաստանում կա 170.000 նպաստառու ընտանիք, իսկ թե դրանցից
քանի՞սն են նաեւ ավանդատու՝ առայժմ հայտնի չէ: Ոչ ճշգրիտ հաշվարկներով,
դրանց թիվը, սակայն, չի գերազանցի 50.000-ը: