Այսօր Երեւանի փողոցներում, հատկապես Երեւանի Պետական բժշկական համալսարանի շրջակայքում, ամեն քայլափոխի կարող եք հանդիպել տարբեր օտարազգի ուսանողների:
Մայդե Շաֆիհը Հայաստան է եկել Իրանից: Չորս տարի է, ինչ նա ապրում է Երեւանում եւ դեռ երեք տարի էլ այստեղ է մնալու: 24-ամյա Մայդեն Երեւանի պետական բժշկական համալսարանի 2-րդ կուրսի ուսանողուհի է: Ապագա ատամնաբույժը որոշել է այստեղ սովորել իր սիրած մասնագիտությունը, որովհետեւ Իրանում շատ դժվար է ընդունվելը: Մայդեն նախ ավարտել է Համալսարանի նախապատրաստական բաժինը, սովորել ռուսերեն, որից հետո էլ ընդունվել առաջին կուրս: «Սկզբում շատ հեշտ էր սովորելը, իսկ հիմա շատ է դժվարացել»,- խոստովանում է պարսկուհին: Մայդեն ունի քույր եւ եղբայր, բայց Հայաստան է եկել միայնակ: Ապրում է հանրակացարանում եւ ունի հայ աղջիկ ընկերներ, բայց տղա ընկեր` ոչ, որովհետեւ, ինչպես ինքն է մեկնաբանում, պարսիկ կինը չի կարող ամուսնանալ հայ տղայի հետ, բայց պարսիկ տղան կարող է ամուսնանալ հայ աղջկա հետ: Իսկ հայերի մասին ասում է. «Շատ լավ մարդիկ են հայերը, շատ հյուրասեր, շատ բարի»: Երեւանի պետական բժշկական համալսարանում այժմ սովորում են մոտ 1700 օտարերկրացի ուսանողներ 22 երկրից, այդ թվում՝ սփյուռքահայեր: Աշխարհի քարտեզի վրա փոքրիկ տեղ զբաղեցնող այս երկրի`Հայաստանի մասին ուսանողներն իմանում են տարբեր ձեւերով. հիմնականում օգտվում են ինտերնետից, բուհը հայտարարություն է տալիս թերթերում, բացի այդ, Երեւանի պետական բժշկական համալսարանն ունի շրջանավարտներ, ովքեր աշխատում են արտասահմանում, որոնք էլ տեղեկատվություն են տարածում: «Հայաստանում սովորելը տարբեր պատճառներ ունի. ամենաառաջինը` բուհի հեղինակությունն է, եւ գաղտնիք չէ, որ միջազգային ասպարեզում մեր համալսարանը այսօր բարձր հեղինակություն է վայելում: Հնդկաստանում կա թերթ, որտեղ խորհուրդներ են տպագրվում երիտասարդության համար, թե որ բուհում ինչ կրթություն կարող են ստանալ: Օրինակ` Ավստրիայում խորհուրդ են տալիս ստանալ երաժշտական կրթություն, եվրոպական մի շարք երկրներում` կրթություն բնական գիտությունների ուղղությամբ, եւ նախորդ տարվա թերթում բժշկական կրթության համար գրված էր հինգ բժշկական համալսարան, որոնցից մեկը Երեւանի Պետական բժշկական համալսարանն էր,- ասում է Երեւանի Պետական բժշկական համալսարանի միջազգային կապերի գծով պրոռեկտոր Երվանդ Սահակյանը: -Մյուսը` դա մատչելիությունն է. մեր բուհը համեմատաբար մատչելի է: Չնայած ԱՊՀ երկրներում կան բժշկական ուսումնական հաստատություններ, որոնց ուսման վարձը մերից ցածր է, բայց, բոլոր դեպքերում, հաշվի առնելով հեղինակությունը, նրանք գերադասում են գալ մեզ մոտ: Եվ հետո երկիրն էլ նշանակություն ունի. մեզ մոտ կրոնական խտրականություն չկա, եւ ծնողները, որոնք իրենց երեխաներին ուղարկում են ուրիշ երկիր սովորելու, դրա վրա մեծ ուշադրություն են դարձնում»:
Օտարերկրացի դիմորդներն ամենից շատ ընդունվում են ընդհանուր բժշկության, ստոմատոլոգիական եւ դեղագիտական ֆակուլտետներ: Ըստ պրոռեկտոր Երվանդ Սահակյանի`ինչպես հայ դիմորդները, այնպես էլ օտարերկրացիները, ընդունվելու համար պարտադիր հանձնում են ֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն առարկաներից երկուսը: Քննությունները բավականին խիստ են ընթանում, եւ պահանջում են բարձր գիտելիքներ, իսկ ովքեր համապատասխան գիտելիքներ չունեն առաջին կուրսում սովորելու համար, նրանց առաջարկում են նախապատրաստական բաժին, որտեղ ուսումնասիրում են այդ առարկաները, եթե ոչ իրենց մայրենի լեզվով, ապա կան նաեւ ռուսերեն ուսուցման բաժիններ: Նախապատրաստական բաժնի վճարը, ինչպես կարելի էր ենթադրել, ավելի քիչ է: Արտասահմանցիների մի մասն ապրում է հանրակացարանում, որը հատկացնում է համալսարանը, մյուս մասն էլ գերադասում է բնակարան վարձել: Հայ եւ օտարերկրյա ուսանողների միջեւ շփումն այնքան էլ շատ չէ, լինելով միեւնույն համալսարանի ուսանողներ, ամեն օր տեսնելով միմյանց` նրանք հազվադեպ են խոսում իրար հետ: Հայ ուսանողներն իրենք էլ խոստովանում են, որ շատ քիչ են շփվում արտասահմանցիների հետ, որի պատճառները տարբեր են: Մեկը լեզուն չգիտի, մյուսը նրանց չի սիրում, երրորդն էլ աշխատում է պարզապես հեռու մնալ նրանցից: Մինչդեռ նրանք, կարելի է ասել, ոչ մեկին չեն խանգարում: «Մեզ համար որեւէ պրոբլեմ չեն առաջացնում: Մենք իրենց հետ շատ լավ ենք: Շփվում ենք, իհարկե, քիչ ենք շփվում, բայց շփվելու դեպքում էլ շատ լավ հարաբերություններ ենք ստեղծում: Շատ լավ ընկերություն չէ, պարզապես դասի վերաբերյալ եթե որեւէ հարց է լինում, տալիս ենք, կամ պատահաբար հանդիպում ենք ինստիտուտում, ավելի խորը շփում չկա»,- ասում է ընդհանուր բժշկության ֆակուլտետի 3-րդ կուրսի ուսանողուհի Լիանան: Իսկ ընկերուհին` Անուշը, ավելացնում է. «Նրանց հետ ընկերությունը սահմանափակվում է «բարեւ», «ոնց ես, ոնց չես», «լավ եմ», «հաջողություն» բառերով, որն ավելի շատ ծանոթություն է, քան ընկերություն»: Աղջկների խոսքերով՝ լինում են դեպքեր, երբ, օրինակ` այն հնդիկներն ու պարսիկները, որոնց հետ իրենք չեն շփվում, իրենց հետեւից ռեպլիկներ են թողնում, բայց դրանց էլ առանձնապես ուշադրություն չեն դարձնում: «Ավելի շատ իրենք են առանձնացած, քան մենք: Կարող ա դա մեր ուսանողներից էլ ա կախված, բայց իրանք ավելի շատ իրար հետ են: Չնայած էդ մի կողմից լավ ա մեզ համար, պատկերացնո՞ւմ եք՝ ուրիշ ազգի հետ շատ շփումը ինչ կտա: Հայերի հետ մեր շփումն այնքան շատ ա, որ հանգիստ կարելի ա իրենց հետ չշփվել, չնայած, մյուս կողմից էլ՝ հաճելի է` ուրիշ երկիր, ուրիշ սովորույթներ, ուրիշ բարքեր: Ես ինքս հարգում եմ եւ նրանց սովորույթները, եւ կրոնը: Դե պարզ ա, հայը հային ավելի լավ կվերաբերվի, քան օտարին: Ինձ թվում է՝ նորմալ է: Հասարակության մի մասը նորմալ է ընդունում, որոշները վատ են վերաբերվում, որոշներն էլ նախընտրում են չշփվել: Անգամ ընթերցասրահում նրանք առանձին են նստում եւ գրեթե չեն շփվում մեզ հետ»,- պատմում է Լիանան:
«Պարսկաստանից եկած ուսանողներին եմ դասավանդում, շատ գոհ եմ իրենցից, պարտաճանաչ են, դասերին լավ հաճախում են: Կարելի է ասել՝ մեծ տարբերություն չկա հայ եւ արտասահմանցի ուսանողների միջեւ, պարզապես նրանք սկզբում որեւէ քոլեջ կամ բուհ են ավարտում, հետո նոր գալիս են այստեղ, տարիքով մի քիչ մեծ են եւ ավելի լուրջ են մոտենում»,- ասում է Պետական բժշկական համալսարանի դասախոս Լաուրա Բարսեղյանը: Տիկին Բարսեղյանի կարծիքով՝ հայերն ու արտասահմանցիները ընկերություն են անում, շատ լավ են վերաբերվում միմյանց, համենայնդեպս, պարսիկներն իրենք դժգոհ չեն: Ընդհանուր առմամբ օտարերկրյա ուսանողները լավ են սովորում, իսկ այն ուսանողները, ովքեր ցածր առաջադիմություն են ցուցաբերում, հեռացվում են համալսարանից, քանի որ, ինչպես պրոռեկտոր Սահակյանն է մեկնաբանում, իրենք արտասահմանյան երկրների համար պատրաստում են բժիշկ մասնագետներ եւ շահագրգռված են, որ իրենց մասնագետներն ունենան բարձր որակավորում, բարձր պահեն համալսարանի հեղինակությունը:
Արտասահմանցի ուսանողների մեջ մեծ թիվ են կազմում արեւմտահայերեն խոսող երիտասարդները, ովքեր գալիս սովորում, ամուսնանում եւ մնում են Հայաստանում: «Դեռ մանկուց գիտեինք Հայաստանի մասին, մեծացել ենք իբրեւ սփյուռքահայ: Ուզեցել ենք գալ Հայաստան, սովորել, որպեսզի կարենանք մի լավ բան անել մեր երկրին էլ, մեզ էլ եւ մնանք Հայաստանում, ապրենք այստեղ: Եղբայրս աշխատում է այստեղ, իսկ ծնողներս էլ որոշել են եկող տարի գան Հայաստան, որպեսզի ընտանիքով ապրենք այստեղ»,- ասում է Սիրիայից ժամանած նախապատրաստական բաժնի ուսանող Նժդեհ Բալյանը: Հայերի հետ օտարերկրացի ուսանողների շփման լեզուն հիմնականում ռուսերենն է, բայց կան ուսանողներ, ովքեր հայ չլինելով՝ շատ լավ խոսում եւ հասկանում են հայերեն: Կա նաեւ ուսանողների մի խումբ, ովքեր ոչ հայերեն գիտեն եւ ոչ էլ ռուսերեն, խոսում են միայն անգլերեն կամ իրենց մայրենի լեզվով: Ինչպես օրինակ`Հնդկաստանից ժամանած Մերինջոսն ու իր ընկերները խոսում են միայն անգլերեն եւ նրանց համար շատ դժվարություններ են առաջանում որեւէ բան գնելու կամ հարցնելու համար: «Օտարերկրյա ուսանողների հետ առեւտուր անելը հեշտ է, եթե որեւէ բան էլ չենք հասկանում, ինչ-որ ձեւով հասկացնում են, ու ստացվում է, փառք Աստծո: Եթե մարդ ուզում է մեկին մի բան հասկացնել, անպայման հասկացնում է»,- ասում է Երեւանի Պետական բժշկական համալսարանի շենքի մոտ տեղակայված կրպակի վաճառողուհի տիկին Կարինեն, ով բոլորովին խտրականություն չի դնում տեղացի եւ օտարերկրյա ուսանողների միջեւ: «Ես ինտերնացիոնալ մարդ եմ»,- ավելացնում է տիկին Կարինեն: Օտարերկրացիների մեջ կան այնպիսիները, ովքեր ավարտելուց հետո մնում են Հայաստանում կամ աշխատանքի են անցնում Բժշկական համալսարանում: Ճիշտ է, նրանք շատ քիչ տոկոս են կազմում, բայց եւ այնպես համալսարանը նման դեպքերի ականատես է լինում: «Կար մի ուսանող Հնդկաստանի քաղաքացի, ով երկար ժամանակ աշխատել է մեր համալսարանում, բայց հետո հրավեր է ստացել Ջամայկայից եւ հիմա աշխատում է այնտեղ: Վերջերս էր զանգահարել եւ ասում էր, որ Հայաստանը շատ է կարոտել եւ ուզում է նորից վերադառնալ Հայաստան»,- մեծ ոգեւորությամբ պատմում է պրոռեկտոր Սահակյանը: Իսկ ահա Սալեհյան Սոլմանը, ով Հայաստան է ժամանել Իրանից, հաստատ որոշել է, որ ավարտելուց հետո գնալու է իր երկիր, քանի որ «էստեղ աշխատավարձը լավ չէ, իսկ էնտեղ ատամնաբույժի համար շատ լավ ա»: Հայաստանի մասին իմացել է ընկերուհիներից, ովքեր այստեղ են սովորել: Ինչպես իր ընկերուհիները, այնպես էլ Սոլմանը, եկել է Հայաստանում սովորելու, որովհետեւ Իրանում Բժշկական համալսարան ընդունվելը շատ դժվար է, բացի այդ, ուսումը շատ թանկ է: Նա ապրում է քրոջ հետ, ով նույնպես Բժշկական համալսարանի ուսանող է: «Աղջիկների հետ լավ ընկերություն ունենք, բայց հայ տղաների հետ ընկերություն չենք ունենում: Մեր եւ ձեր տղաները շատ տարբեր են: Ընդհանրապես պարսիկ աղջիկները չեն սիրում հայ տղաների հետ ընկերություն անել»,- ասում է Սոլմանը: Բայց ընդհանուր բժշկության ֆակուլտետի 3-րդ կուրսի ուսանող հնդիկ Մադնա Մահմուդ Մոնեդինը դեռ չի որոշել՝ կշարունակի՞ ապրել Հայաստանում, թե՞ ոչ: «Վեց տարի հետո պարզ կլինի՝ կմնա՞մ, թե՞ ոչ»,- ասում է նա: Մոնեդինը նույնպես ընկերներից է իմացել Հայաստանի մասին եւ շատ լավ բաներ է լսել, որ հայերը բարի, հյուրասեր մարդիկ են, եւ երեք տարի ապրելով այստեղ` ինչպես ինքն է ասում` համոզվել է դրանում:
Ի տարբերություն տեղացի ուսանողների, որոնց գերակշռող մասը կազմում են աղջիկները, օտարերկրացիների մեջ հակառակն է` տղա ուսանողները մի փոքր շատ են: Օտարալեզու ուսանողների ուսուցումն անցկացվում է առանձին լսարաններում, իսկ սփյուռքահայերը դասախոսությունները լսում են տեղացիների հետ: Տեղացի եւ արտասահմանցի ուսանողների հարաբերությունները, ըստ պարոն Սահակյանի` գերազանց են: «Տեղացիների մոտ հակասություններ կենցաղային հարցերի շուրջ ավելի շատ կարող է լինել, քան օտարերկրացիների մոտ: Մեր ժողովուրդը հյուրասեր է, օտարերկրացիներին լավ է վերաբերվում, իսկ եթե ինչ-որ բան այնպես չի լինում, ներողամիտ է լինում»,- ասում է Երվանդ Սահակյանը:
Ինչպես նշեց պարոն Սահակյանը` համալսարանն ունի հետդիպլոմային ուսուցման բաժին, որտեղ մասնագիտանում են կոնկրետ որեւէ մասնագիտության գծով, եւ շատ են դեպքերը, երբ իրենց են դիմում այն բժիշկները, ովքեր Երեւանի Պետական բժշկական համալսարանը չեն ավարտել, այլ ավարտել են իրենց կամ մեկ այլ երկրի բուհ: «Երկրների քանակը գնալով ավելանում է, եւ այս տարի արդեն մենք ուսանող ունենք Մավրիկյան Հանրապետությունից, այսինքն` հատեցինք հասարակածը, ինչը էլ ավելի է բարձրացնում համալսարանի հեղինակությունը»,- ասում է Երվանդ Սահակյանը: