«168 Ժամը» բազմիցս անդրադարձել է Երեւանի ջրամատակարարման համակարգի բարելավման առաջին վարկային ծրագրի եւ այդ ծրագրում տեղի ունեցած չարաշահումների փաստերին: Այդ ծրագրի համար 2000թ. Համաշխարհային բանկը (ՀԲ) 30 մլն դոլար վարկ էր հատկացրել ՀՀ կառավարությանը: 5 մլն դոլար սուբսիդիա էլ տրամադրել է ՀՀ կառավարությունը: Ծրագիրն իրականացնող «Երեւանի ջրմուղ-կոյուղու» (ԵՋԿ) վարձակալ իտալական «Էյ Յութիլիթի» ընկերությունը 2004թ. ՀԲ-ից եւս 2 մլն դոլար է խնդրել: Հիշեցնենք նաեւ, որ 2003թ. Ազգային ժողովում ստեղծվեց Օտարերկրյա վարկերի, դրամաշնորհների եւ մարդասիրական օգնությունների արդյունավետությունն ուսումնասիրող հանձնաժողով, որն ուսումնասիրեց այս վարկային ծրագիրը: Հանձնաժողովի նախագահ, դաշնակցական Վահան Հովհաննիսյանը 2004թ. մարտին ԱԺ-ում ներկայացրեց ուսումնասիրության նախնական եզրակացությունը: Պարոն Հովհաննիսյանն այդ ժամանակ բավական խիստ ելույթ ունեցավ, հատուկ էկրանի վրա լուսանկարներով հին սարքավորումներ ցույց տվեց, որոնք «Էյ Յութիլիթին» ներկայացրել էր՝ որպես նոր սարքավորումներ, եւ դրա դիմաց մեծ ծախս էր ներկայացրել: Վ. Հովհաննիսյանն այդ ժամանակ նաեւ նշել էր, որ իտալական ընկերությունը, բացի ֆիքսված գումարից, ստացել է նաեւ պարգեւատրում այն դեպքում, երբ իր պարտականությունները վատ է կատարել` ձախողելով աշխատանքները: Այդ մասին տեղյակ են եղել վարկատու ՀԲ-ն, Ջրային տնտեսության պետական կոմիտեն, Համայնքների զարգացման ԾԻԳ-ը եւ շահագրգիռ մյուս կողմերը: Վ. Հովհաննիսյանն իր նախնական սենսացիոն ելույթի ժամանակ խոստացել էր ուսումնասիրությունների վերջնական եզրակացությունն ԱԺ-ին ներկայացնել նույն թվականի աշնանը: Սակայն իր գարնանային ելույթից հետո նա այլեւս մոռացավ իր ուսումնասիրությունների եւ հայտնաբերած չարաշահումների մասին: Հիշեցնենք նաեւ, որ այդ ծրագրում կատարված բազմաթիվ չարաշահումների փաստերը մեզ ներկայացրել է այդ հանձնաժողովում փորձագետ աշխատած անգլիացի ինժեներ Բրյուս Թասկերը: Եվ ահա մենք փորձեցինք Վ. Հովհաննիսյանից ճշտել, թե ի՞նչ եղավ վերջնական եզրակացությունը, եւ ինչո՞ւ այդ մասին ինքն այլեւս չի հիշում:
– Պարոն Հովհաննիսյան, ինչո՞ւ հետամուտ չեղաք, որ Ձեր ղեկավարած հանձնաժողովի ուսումնասիրություններն ունենային շարունակություն՝ տրամադրվեին ՀՀ Դատախազությանը կամ իրավապահ այլ մարմնի: Ինչո՞ւ հետամուտ չեղաք, որ այդ եզրակացությունների հիման վրա քրեական գործ հարուցվեր: Չէ՞ որ 2004թ. գարնանը ներկայացրեցիք չարաշահումների բազմաթիվ փաստեր:
– Մենք դրա իրավունքը չունեինք, դա պետք է աներ Ազգային ժողովի նախագահը: ԱԺ կանոնակարգի համաձայն՝ ժամանակավոր հանձնաժողովն իր եզրակացությունը ներկայացնում է Ազգային ժողովին: ԱԺ-ն պետք է որոշի՝ ի՞նչ անել: ԱԺ-ն դա կարող է ուղարկել Դատախազություն, կարող է առ գիտություն ընդունել, կարող է քվեարկության դնել: Այդ իմաստով, թե ԱԺ-ն ի՞նչ պետք է անի, կանոնակարգում, կարծում եմ, որ իսկապես մի բաց կա: Բայց հստակ մի բան կա, որ հանձնաժողովն ինքը չի կարող դիմել Դատախազությանը: Հանձնաժողովին նշանակել է ԱԺ-ն, եւ հանձնաժողովն ԱԺ-ին է հաշվետու: Մենք մեր հաշվետվությունը ներկայացրել ենք, իսկ թե ԱԺ նախագահն ի՞նչ պիտի աներ եւ ի՞նչ կարող էր անել, սա արդեն ինձ չվերաբերող հարց է:
– Ձեր այդ ելույթի ժամանակ խոստացաք, որ վերջնական եզրակացությունն ԱԺ-ին կներկայացնեք աշնանը: Սպասվում էր, որ դա նախորդից ավելի սենսացիոն կլինի, բայց կարծես թե նման բան չեղավ:
– Ներկայացրեցինք: Ջրային ծրագրից բացի՝ մենք մի քանի այլ ծրագիր էլ ենք ստուգել: Ջրայինն ամենամեծն է: Բայց այնպես չէ, որ որեւէ հետեւանք չեղավ: Եղավ: Հանեցին Ջրային տնտեսության պետական կոմիտեի նախագահ Գագիկ Մարտիրոսյանին: Եվ այն իտալական ֆիրման, որը շահել էր մրցույթը եւ իրականացնում էր վարկային ծրագիրը, հիմա անունը չեմ հիշում:
– «Էյ Յութիլիթի՞ն»:
– Այո, «Էյ Յութիլիթի»: Սրան այլեւս թույլ չտրվեց, որ որեւէ մրցույթի մասնակցի, եւ նա դուրս մղվեց Հայաստանից:
– Բայց այդ ընկերությունն իր ծրագիրն ավարտել, նոր է գնացել:
– Ինչ-որ արդյունքներ եղան: Իհարկե, ես էլ եմ գտնում, որ այդ արդյունքները պետք է շատ ավելին լինեին, բայց պետք է հասկանալ, որ հանձնաժողովի իրավասությունները սահմանափակ էին: Այն, ինչ որ կանոնակարգից բխում է, մենք ամեն ինչ արել ենք: Հետո մենք դիմել ենք, որ հանձնաժողովի աշխատանքը երկարաձգվի: Սա պետք է արվեր բոլոր ֆրակցիաների համաձայնությամբ: Ըստ ամենայնի՝ կառավարության կողմից համաձայնություն չի եղել, եւ հանձնաժողովը դադարեցրել է իր աշխատանքը: Եթե երկարաձգվեր, թերեւս մեզ հաջողվեր այդ ծրագրերում հայտնաբերել ինչ-որ նոր բաներ, որոնք ԱԺ-ի համար դառնալով ուշադրության առարկա՝ միգուցե այլ հետեւանքների բերեին: Բայց չեղավ քաղաքական այդ համաձայնությունը: Այն ժամանակ հանձնաժողովը ստեղծվել էր կոալիցիայի երեք ուժերի համաձայնությամբ:
– Իսկ Ձեր կարծիքով՝ ԱԺ-ն այդ եզրակացությունն ինչո՞ւ չներկայացրեց իրավապահ մարմիններին:
– Դա պետք է անեին իշխանության այլ թեւերը: Մեզ հանձնարարված էր ուսումնասիրել հարցը եւ ներկայացնել եզրակացություն: Մենք դա արեցինք: Բայց մենք դատարան ու դատախազություն չենք:
– Ջրամատակարարման ծրագրում Դուք ունեի՞ք բավարար փաստեր, որպեսզի քրեական գործ հարուցվեր:
– Կարծում եմ` այո: Այո, այնտեղ կային էլեմենտներ, որոնք կարող էին հիմք հանդիսանալ քրեական հետապնդման համար, կամ էլ առնվազն տնտեսական չարաշահումներն ակնհայտ էին:
– Դուք ասում եք, թե Ձեր գործն ուսումնասիրելն էր, իսկ իրավապահ մարմիններին ներկայացնելն ԱԺ ղեկավարության գործն էր: Բայց Դուք այն ժամանակ էլ ԱԺ փոխնախագահ էիք եւ ինքներդ կարող էիք հետամուտ լինել, որ այդ փաստերը ներկայացվեին իրավապահներին:
– Այո, բայց պետք է հաշվի առնեք, որ այդ հանձնաժողովը ստեղծվել էր կոալիցիայի երեք քաղաքական ուժերի համաձայնությամբ, եւ այդ երեք քաղաքական ուժերից միայն մեկը եւ իր թվաքանակով ամենափոքրն էի ներկայացնում ես:
– Իսկ այդ չարաշահումների մասին փաստաթղթերն ու հանձնաժողովի եզրակացությունը դեռ պահպանվո՞ւմ են ԱԺ արխիվում:
– Բնականաբար, ինձ մոտ էլ կա: Դրանք գաղտնի չեն եւ տեղադրված են ԱԺ կայքում:
– Բոլոր դեպքերում՝ Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ ԱԺ-ն չշարունակեց հանձնաժողովի սկսած գործը:
– Ես ձեզ արդեն պատասխանեցի: Այդ հարցը ինձ չէ, որ պետք է ուղղել:
– Միգուցե պետք է տրվի Արթուր Բաղդասարյանի՞ն, չէ՞ որ դուք ասացիք, որ ԱԺ կանոնակարգի համաձայն՝ եզրակացությունը Դատախազությանը պետք է ներկայացներ ԱԺ նախագահը:
– Չգիտեմ:
– Բ. Թասկերն այդ ջրային ծրագրում տեղի ունեցած բազմաթիվ չարաշահումների փաստեր է ներկայացրել «168 Ժամին»: Եվ 2004թ. Ձեր ելույթում հենց այդ փաստերի մասին էիք խոսում:
– Բոլոր այն եզրակացությունները` կապված Ջրային տնտեսության ուսումնասիրության հետ, հիմնված են եղել մեծապես Թասկերի ուսումնասիրությունների վրա, եւ այն, ինչ մենք ներկայացրել էինք ԱԺ-ին, ամեն ինչը ճշգրիտ է: Թասկերը կարողացել էր խորանալ այդ ծրագրի մանրամասների մեջ:
– Տեղեկացնեմ, որ այդ «ջրային» ծրագրում տեղի ունեցած չարաշահումների փաստերով հիմա հետաքրքրված է նաեւ ամերիկյան Մարդու իրավունքների պաշտպանության կազմակերպությունը՝ GAP-ը, ՀԲ Ինստիտուցիոնալ անաչառության վարչությունը՝ INT-ին, Մեծ Բրիտանիայի Կոպիտ խախտումների գրասենյակը: Հնչեցված մեղադրանքների համար վերջերս «168 Ժամին» իր մտահոգությունն է հայտնել Մեծ Բրիտանիայի դեսպանը: Իսկ GAP-ի Արտաքին հարաբերությունների վարչության պետ Բեատրիս Էդվարդսը նոյեմբերի վերջին գալու է Հայաստան, որպեսզի հանդիպի շահագրգիռ բոլոր կողմերի հետ: Չի բացառվում, որ ցանկություն ունենա նաեւ ձեզ հետ հանդիպել:
– Խնդրեմ:
– Այն ժամանակ նույնիսկ կարծիք եղավ, որ ձեր այդ սուր ելույթով Դաշնակցությունն իրականում անհանդուրժողականություն արտահայտեց կառավարության Հանրապետական մասի նկատմամբ:
– Բացարձակապես, հանձնաժողովի Հանրապետական անդամները ողջունել են այդ եզրակացությունը: Եզրակացությունը հանձնաժողովի նախագահի քմահաճույքին չի կարող համապատասխան լինել, նա պետք է համապատասխաներ քվեարկության արդյունքներին: Հանձնաժողովում ներկայացված էր ընդդիմությունը եւ կոալիցիոն կուսակցությունները, որտեղ ՀՀԿ-ականները բոլորից շատ էին: Եվ հանրապետականներն այս եզրակացությունն ընդունել էին՝ ինչպես ես եւ մյուսները: Երբ որ հանձնաժողովն այլեւս գոյություն չուներ, դրանից հետո դրա մասին խոսելն իմ կողմից կամ որեւէ մեկի կողմից կլիներ քաղաքական սպեկուլյացիա: Ես հանձնաժողովի եզրակացության շրջանակներից դուրս չեմ եկել եւ դուրս չեմ գա:
Հ.Գ. Զրույցի ավարտին Վ. Հովհաննիսյանն ասաց, որ այդ եզրակացության մեկական օրինակ ներկայացվել է ՀՀ նախագահին եւ կառավարությանը: