Կիսափուլ աստիճաններին հարմար տեղավորված ծեր կինը ձեռնափայտով հողի վրա նյարդային գծեր է քաշում: Հայացքի մեջ սառել է անորոշությունն, ու մտքերով հասել է չգիտեմ ուր:
Աղմկոտ նստում եմ կողքին, որ ներկայությանս ուշադրություն դարձնի: Ասում եմ` «Բարեւ… ո՞նց ես»: Մի քիչ շփոթված, մի քիչ էլ շոյված՝ պատասխանում է. «Ո՞նց պիտի լինեմ, այ սենց օրերս ձգում եմ: Կյանքը դժվարացել ա, ուժըս ա, ուժըս…»։
84 տարեկան Պարզիկ Հայրապետյանն է, հայացքի մեջ խստություն կա, եւ խոսում է հրամայական տոնով: Մոտենում է մի ծերունի ու նստում մեր կողքին. «Էս ա մեր կյանքը, նստում ենք արեւին, որ ձմեռվա մրսածությունից ու խոնավությունից չորանանք: Պարզիկն ինձ քրոջ պես ա, սաղ օրը մեր դարդ ու ցավով կիսվում ենք»,- ասում է Մինաս պապիկն ու սկսում իրենց` ծերունիների կյանքից պատմել: Պարզիկ տատիկին ասում եմ` «Արի գնանք քո տուն, ուզում եմ տեսնել` որտեղ ես ապրում»: Դեմքի տանջահար արտահայտությամբ պատասխանում է` «Գնանք, բայց մրսում եմ, է, իմ տունը շատ սառն ա, պադվալ ա: Արի գնանք, բայց նայի՝ հանկարծ չմրսես»: Գնում ենք Պարզիկ տատի Վարդաշենի հանրակացարանի նկուղային հարկում գտնվող սենյակ, որտեղ մառանին հատուկ սառնություն կա. այս շոգին նրա տանը շատ ցուրտ է: Սենյակի մեռյալ լռությունը չի խախտվում անգամ այն ժամանակ, երբ իր տանն աշխուժություն մտցնելու համար Պարզիկ տատը միացնում է մաշված, սեւ-սպիտակ հեռուստացույցը: Ասում է` «Ես գիրք կարդալու գիժ եմ, շատ եմ սիրում կարդալ, բայց տեսողությունս շատ ա վատացել, բան չեմ տեսնում: Միակ զբաղմունքս էս հեռուստացույցն ա, էս էլ էնքան խավար ա ցույց տալիս, որ քոռացնում ա: Էս մաշված հեռուստացույցն իմ ընկերն ա: Էլի գոհ եմ, էս էլ նոր են տվել, չունեի հեռուստացույց: Զբաղմունք չկար, գժվում էի»: Պարզիկ տատը տասնյակ տարիներ առաջ Մարտունու շրջանի Գետաշեն գյուղից եկել է Երեւան ու որոշ ժամանակ վարձով է ապրել, որից հետո տեղավորվել է այս հանրակացարանում: Ասում է, որ աշխատել է Գյուղսովետում, Միայնակ մայրերի ֆոնդում եւ մի շարք այլ հաստատություններում: Թեեւ 45 տարի առանց իրեն խնայելու աշխատել է, սակայն չձեւակերպված փաստաթղթերի պատճառով աշխատանքային գրքույկի մեջ գրանցված է 25 տարվա աշխատանքային ստաժ: «8700 մանեթ թոշակ եմ ստանում, 7000 դրամ էլ «Փարոսից» են տալիս»,- վստահեցնում է Պարզիկ տատը` պարբերաբար կարկամելով ու մոռանալով, թե որտեղից էր սկսել, եւ խոսակցությունն ուր էր հասել: 84-ամյա ծեր կինը հիշողության կորուստ ունի ու միտքը շարունակելիս հաճախ խոսում է միանգամայն այլ թեմայից: Ոչինչ չի հիշում, ինչ էլ հիշում է` իրականությունն ու անիրականն իրար խառնելով է մտաբերում: Ասում է, որ հիպերտոնիայով է տառապում, սակայն ոչ գնում է բժշկի, ոչ էլ իրեն հետեւում է: «Տենց ա, հենց վատանում եմ` մածուն եմ խմում, յա կդզվեմ, յա էլ` կտանջվեմ մինչեւ դզվեմ: Առողջության մասին մտածելու հավես էլ չի մնացել: Մարդ, որ մի բուխանկեն 2 օր ուտի, էլ առողջություն կմնա՞: Ճնշումն ինձ սպանում ա, վախենում եմ»: Պարզիկ տատը փառք է տալիս Աստծուն, որ ամառն եկել է, որովհետեւ ձմռանն այնքան է սառել, որ մտածել է՝ մինչեւ ամառ չի ձգի. «Մինուտոչկու… Ես չեմ կարա քեզ բացատրեմ, թե ձմռան ցրտին ոնց եմ դիմանում: Հոսանք չեմ կարա վառեմ, փայտ չեմ կարա առնեմ: Դե՛, պատկերացրու, որ էս պադվալում ամառ օրով սենց ցուրտ ա, բա ես ձմե՞ռը ոնց եմ դիմացել»: Հարցնում եմ` «Ո՞նց ես դիմացել»: Պատասխանում է` «Օրենքով չպիտի դիմանայի, մարդը չի կարա էդ ցրտին դիմանա, բայց ես դիմացել եմ: Ամբողջ ձմեռն ադյալը գցել եմ վրես ու պառկել եմ: Վա՜յ, որ հիշում եմ` զարմանում եմ, թե ոնց եմ դիմացել»: Պարզիկ տատն ապացուցելու համար, թե ինչ հմտորեն է պաշտպանվել ցրտից` տեղից վեր է թռնում, հաստ ծածկոցն անկողնու վրայից վերցնում է ու ցույց է տալիս, թե ամբողջ ձմեռ ինչ դիրքով ու ինչ վարպետությամբ է կարողացել մարմինը ցրտից պաշտպանել: «Կռվի ժամանակ Գյուղսովետի քարտուղար եմ աշխատել, հրահանգիչ եմ եղել, ֆինանսական բաժնի տնօրեն եմ աշխատել, ինչքան կարացել եմ` աշխատել եմ: Հիմա էլ սենց օրն եմ ընկել»,- բորբոքված ասում է նա` ձայնի տոնայնությունն աստիճանաբար բարձրացնելով: Պարզիկ տատը, կարծես, ինքն իրեն չի ներում, որ ծերացել է եւ այլեւս ընդունակ չէ աշխատելու: Իր դժվարությունների մասին խոսելիս պարբերաբար իրեն կշտամբող խոսքեր է ասում, ապա իր անգործության համար պատճառներ ու արդարացումներ է գտնում: «Լավ չեմ, ազիզ, լավ չեմ: Ես մենակ Աստծուց խնդրում եմ, որ մեռնեմ-պրծնեմ: Էնքան եմ հոգնել կյանքից, ուժըս, ուժըս… Չեմ ուզում սենց կյանքը»,- ասում է Պարզիկ տատն, ու հանկարծ նրա խիստ, ջղային հայացքը խղճուկ արտահայտություն է ստանում: Պարզիկ տատը կոշտացած ձեռքերով հանում է խոշորացույցի նման ակնոցն, ու ես ականատես եմ լինում, թե ինչպես է ձեռքերը դողդողացնելով սրբում աչքերը: Ասում եմ` «Դե՛ լավ, լաց մի լինի»: Ավելի է հուզվում ու սկսում է բարձրաձայն լաց լինելով ասել` «Ախր ես ո՞ւմ եմ պետք, որ սենց տանջվում եմ»: Ասում եմ` «Ինձ»: Պարզիկ տատի լացի ձայնն իմ խոսքից մի պահ դադարում է, սակայն լռությունը խախտվում է այն ժամանակ, երբ նա գիտակցում է, որ ինչ-որ մեկին պետք է: Ասում է` «Թող լաց լինեմ, մի քիչ թեթեւանամ: Վաղուց լաց չեմ եղել»: Միայնակ այս ծեր կնոջ հայացքի խստությունը փոխվում է մեղմության, երբ լաց լինելով թեթեւացնում է սիրտը: Ասում է` «Բալես, արի գնանք դուրս, արեւին նստենք, մրսում եմ…»։