80-ամյա Ռոզա Հակոբջանյանի` հանրակացարանում գտնվող բանտախցի նման սենյակն աննկարագրելի ճնշող է: Պատերին փակցված հանգուցյալների կշտամբող հայացքները նայում են ուղիղ սենյակ մտնողի աչքերին: Ամենուր մահացածների նկարներ են. դրանք Ռոզա տատիկի ամենաթանկ բաներն են այս սենյակում:
Միայնակ ծեր կինն ապրում է իր հանգուցյալ հարազատների նկարների հետ խոսելով, լաց լինելով ու անցյալի հիշողություններով: Ամեն օր վերակենդանացնում է նկարում պատկերված երիտասարդ որդուն, ամուսնուն ու նրանց հետ հիշում է բազմանդամ իր ընտանիքի երջանիկ օրերը: «Չեմ ուզում ապրել, ո՞ւմ եմ պետք: Իմ գոյությունը ոչ մեկին էլ պետք չի, տանջվում եմ, հասկանո՞ւմ ես: Ինձ թույն ա պետք: Եթե թույնի ճար անեի` կխմեի, որ մեռնեի»,- ասում է նա ու կնճռոտ հայացքը խոնարհում է, որպեսզի թաքցնի արցունքոտ աչքերը: Ռոզա տատիկը Սպիտակի բնակիչներից է, ում երկրաշարժի ժամանակ գտել են փլատակների տակից եւ կոմայի մեջ գտնվող անգիտակից ծեր կնոջը շտապօգնության մեքենայով հասցրել են Երեւան: «Չեմ հիշում` ինչ ա եղել: Մենակ փլատակների մթությունն ա մեջս տպավորվել: Օրերով հիվանդանոցում ուշքի չեմ եկել, երանի կոմայի մեջ էլ մնայի: Ինսուլտ տարա, սենց ինվալիդ էլ մնացի»,- ասում է ծեր կինն, ով մի քանի անգամ վիրահատություն է տարել, իսկ ներկայումս մարմինը քարշ է տալիս որովայնից մինչեւ ստամոքսի հատվածում գտնվող բաց վերքով: «Ցավից տապալվում եմ հատակին, չեմ դիմանում, սպանում ա ինձ: Մի թեւս էլ կոտրվել էր, հիմա ծուռ ա: Տուն-տեղս փլվեց, փոշի դարձավ, 4 տարեկան թոռս տակը մնաց…»,- պատմում է Ռոզա տատիկը, ով նորից հաճախակի կոմայի մեջ է ընկնում, որովհետեւ երկրաշարժից հետո վախից նրա մոտ շաքարախտ հիվանդություն է առաջացել: Հիվանդանոցից հետո նրան տեղափոխել են Վարդաշենի հանրակացարան եւ հորդորել են մի որոշ ժամանակ այնտեղ հանգրվանել, մինչեւ բնակարան տան: Այդպես էլ մնացել է հանրակացարանի խորդանոց հիշեցնող տաղտուկ սենյակում, որտեղ անգամ շնչելու օդ չկա: Հարեւաններն ասում են, որ օր է լինում՝ մի քանի անգամ շտապօգնություն են կանչում, քանի որ անհրաժեշտ դեղորայքը նա չի կարողանում գնել, իսկ հիվանդությունները գլուխ են բարձրացնում: Ռոզա տատիկն ապրում է 5000 դրամ ծերության թոշակով եւ 7000 դրամ նպաստով, իսկ հաշմանդամության թոշակ նշանակելու համար, ասում է, բժիշկները նրանից 100 դոլար են պահանջում: Հարցնում եմ` «Ո՞ր բժիշկն է գումար ուզում»: Պատասխանում է` «Անունը չգիտեմ, Էրեբունի-Մասիվի հիվանդանոցի կողքի պոլիկլինիկայի բժիշկն ա, ասում ա` 100 դոլար կտաս, թոշակ կնշանակեմ: Գոնե կարգ տային, թոշակով դիետիկ հաց կառնեի: Մի ձեռքս՝ կոտրված, մի ձեռքս՝ ինսուլտից թուլացած… Ես ո՞նց ապրեմ էս անորոշության ու սովի մեջ: Ասում են` պիտի դիետիկ սնվես, բայց ես կարո՞ւմ եմ մի կտոր հաց ճարեմ: 100 անգամ վատացել եմ, հարեւանները կանչ են գրել, իրանք լավ գիտեն, թե ես ինչքան վատ եմ ապրում, բայց փող են ուզում: Շտապօգնությունը մի կոպեկ չի ուզել, տեսել ա վիճակս, հըլը իրանց դեղերով սրսկել, գնացել են: Էլի փառք Աստծո, որ հարեւաններս հենց տաք ճաշ են եփում` ինձ մի աման հյուրասիրում են, լավ մարդիկ դեռ կան, բալա ջան»: Ռոզա տատիկի ձայնը հուզմունքից կորում է ու չի կարողանում խոսել: Նա հազիվ կարողանում է բառեր արտաբերել եւ դժվարությամբ է չորացող բերանով բառերը ձեւակերպում: Ասում է, որ մշտապես անկողնում է եւ ցանկություն էլ չունի քայլելու, շփվելու, որովհետեւ իր համար կյանքն ասես ավարտված է: Ասում է` «Առաջ գոնե ալյուր էին օգնություն տալիս, իսկ հիմա ասում են, որ էլ աղետի գոտի չի: Լավ, աղետի գոտի չի, բայց բնակիչները կես մարդ են դարձել, բնակիչները աղետի գոտուց եկել են ստեղ, բայց դեռ աղետի գոտու բնակիչներ են, ավելի վատ են: Ամաչում եմ, որ հարեւանս ջահել աղջիկ ա ու ինչ եփում, ինձ բաժին ա հանում: Աստված իրանց պահի, կյանքում չեմ ուրանա: Առաջ լենինականցի հարեւան ունեի, ինձ լավ էին նայում, իմ վիճակի մեջ մտնում էին, բայց իրանք էլ գնացին»: Ռոզա տատիկն ուզում է, որ իմ աչքով տեսնեմ մարմնի վրայի վերքը, որը վիրահատությունից հետո պետք է պարբերաբար մշակվեր, սակայն աչքաթող է արվել միայն նրա համար, որ գումար չի ունեցել մեքենայով հիվանդանոց հասնելու համար: Սարսափելի է… քարտեզի պես արյունոտ երկար բացվածքն այնպես է լայնացել, որ թվում է՝ այս տատիկի ներքին օրգանները երեւում են վերքի միջից: Անհնար է նայել, մարմնովդ սարսուռ է անցնում: «Չեմ դիմանում ցավին, տապալվում եմ գետնին, աղջիկ ջան, չեմ ուզում սենց ապրել»,- ցավից բղավում է Ռոզա տատիկն, ով այնքան հիվանդ է, որ ուժ չունի ցավի ճիչը միջից հանելու: Հարցնում եմ` ամսական 12.000 դրամով ինչո՞վ ես սնվում: Ամաչելով պատասխանում է` «Ինչո՞վ պիտի, աղջիկ ջան, մակարոնով, ջուրը խառնում եմ մակարոնին ու ուտում եմ: Հետո էլ լուծողական դեղ եմ խմում, որ կարողանամ զուգարան գնալ: Ամբողջ օրը խմոր ուտելով աղիքներս էլ չեն աշխատում, ստիպված դեղ եմ խմում: Լինում ա, որ էդ մակարոնն էլ չի լինում, սոված եմ քնում»:
Ռոզա տատիկին հրաժեշտ եմ տալիս, սակայն ետեւիցս շշնջում է` «Աղջիկս, մեր իշխանություններին ասա՝ թող նայեն ինձ, էլի, մեղք եմ…»: Դռան ետեւից լսում եմ ծեր կնոջ հեծկլտոցը, որի արձագանքը մինչեւ հիմա ականջիս մեջ է: